#مکانیک_کوانتومی: قسمت یازدهم #پیشنهادی_برای_دیدن #ویدئوهای_کوتاه 🔰 مطالعه ذرات(بنیادی) و بازی با آنها ... کشف موادی با ویژگی‌های عجیب و غریب ... کاربرد‌های مختلف در فناوری‌های جدید... 🆔 @Zharfa90

#بوزون_هیگز: قسمت اول #پیشنهادی_برای_دیدن #ویدئوهای_کوتاه 🔰 بوزون هیگز چیست؟ آیا نام ذره خدا برازنده آن است؟! در این ویدئو قرار است به این بپردازیم که احساس نیاز به ذره هیگز از کجا آمده و حقیقتا چیست؟ 🆔 @Zharfa90

#بوزون_هیگز: قسمت دوم #پیشنهادی_برای_دیدن #ویدئوهای_کوتاه 🔰 جرم چیست؟ آیا ذره هیگز عامل جرم است؟! در این ویدئو دیدگاه و تعریفی جدید از جرم خواهیم دید. 🆔 @Zharfa90

🔰پیشنهادی برای خواندن 💗 قلب مکانیک کوانتومی 🔹 آزمایش دو شکاف یکی از آزمایش های علمی بسیار قدیمی و معروف است که، از بیش از ۲۰۰ سال گذشته تاکنون، همواره فهم ما را از طبیعت متحول کرده است. از قرن ۱۷ میلادی اختلاف نظری دربارۀ ماهیت نور وجود داشت. نیوتن معتقد بود که نور، مانند اجسام فیزیکی، از ذرات گوی مانند تشکیل شده است. اما هویگنس نور را با استفاده از مفهوم موج توصیف میکرد. در آن زمان، نظر نیوتن غالب بود و تا حدود ۱۰۰ سال این مسئله دربارۀ ماهیت نور در هاله ای از ابهام باقی ماند، تا اینکه آزمایش دوشکاف یانگ در سال ۱۸۰۱ انجام شد و خاصیت موجی نور را تایید کرد. 🔹 در اوایل قرن ۲۰ بود که اینشتین مجدد توصیف ذره ای نور را به نحوی دیگر وارد مفاهیم فیزیک کرد و با معرفی فوتون به عنوان کوانتای انرژی نور، یکی از پایه های اصلی نظریۀ کوانتوم را بنا کرد. در ۱۹۲۴ یک دانشجوی فرانسوی به عنوان رسالۀ ‌دکتری خود ایدۀ انقلابی را در این مورد مطرح کرد. لویی دوبروی از خودش سوال مهمی پرسید: اگر نور، که فکر میکردیم یک موج است، میتواند مانند ذره باشد، ‌پس چرا ذراتی مثل الکترون نتوانند مانند موج رفتار کنند؟ ایدۀ دوبروی به قدری عجیب به نظر میرسید که به سختی توانست از آن دفاع کند، اما حمایت اینشتین باعث شد که او دکترای خود را در ۱۹۲۴ بگیرد و پنج سال بعد نیز جایزۀ نوبل را ببرد. در دهۀ ۷۰ میلادی، مجدد این آزمایش دو شکاف بود که بر روی خاصیت موجی ذرات صحه گذاشت و برای اولین بار طرح تداخل موجی تک الکترون در این آزمایش دیده شد. 🔹 پس از اولین مشاهدۀ طرح موجی ذرات در آزمایش دو شکاف، تاکنون آزمایش های بنیادی بسیاری بر پایۀ ‌این ستاپ طراحی و انجام شده است (برای مثال آزمایش پاکسازی تاخیری اطلاعات کوانتومی را در اینجا ببینید). این آزمایش به قدری پر مفهوم و مهم است که به قول ریچارد فاینمن «قلب مکانیک کوانتومی را درخود جای داده است» و هنوز هم در اکثر کتاب های پایه کوانتوم برای توضیح مفاهیم این نظریه از این آزمایش استفاده می کنند. با این حال، با وجود اینکه بیش از ۱۰۰ سال است که از پیدایش نظریۀ کوانتوم میگذرد، همچنان رمز و رازهای بسیاری در پایه های این نظریه وجود دارد و فیزیکدانان دربارۀ ‌معنای آن اتفاق نظری با یکدیگر ندارند (ببینید). همچنین وجود بیش از ۱۸ تعبیر و نظریۀ ‌جایگزین برای کوانتوم (که همگی تاکنون آزمایش های کوانتومی را به درستی توجیه کرده اند) شاهدی بر این مدعاست (ببینید). 🔹 وجود معضلات بنیادی و چالش های عمیق کوانتوم باعث شده است که عده ای از فیزیکدانان برجسته صریحا آن را متناقض و غیر قابل دفاع بدانند (برای مثال مکاتبۀ ما با بنیانگذار نظریه GRW را در اینجا ببینید) و عده ای دیگر چون واینبرگ علاوه بر آن معتقدند که «درحال رفتن به سمت انقلابی در علم، مشابه گذار از فیزیک کلاسیک به کوانتوم، هستیم.» (ببینید) از اینرو اگر بتوان از میان این تعداد زیاد از تعابیر و نظریات بدیل تعدادی را به بوتۀ آزمایش گذاشت، کمک بسیار بزرگی در فهم ما از پدیده های کوانتومی و تسریع در این تحول علمی خواهد بود. 🟢 ما نیز در مقالۀ ‌اخیرمان تلاش کردیم تا نشان دهیم که می توان باز هم از آزمایش معروف دوشکاف برای فهم عمیق تر پدیده های کوانتومی بهره برد. ما با استفاده از معضل زمان در کوانتوم (ببینید) چیدمانی جدید از آزمایش دو شکاف را پیشنهاد نمودیم، و با محاسبات و تحلیل های عددی نشان دادیم که تعابیر و نظریات بدیل کوانتومی، در مورد طرح تداخل فضا-زمانی ذرات در این آزمایش سازگاری ندارند. با توجه به پیشرفت های تداخل سنجی اتمی در دهه های اخیر، نشان دادیم که ابعاد این طرح ها به گونه ای است که می توان با تکنولوژی های موجود نیز این اختلافات را مشاهده کرد. در ادامۀ ‌این پژوهش، در مقالۀ دیگر (که نسخۀ اولیه آن را می توانید در اینجا ببینید)، با استفاده از فرمالیزم بوهمی برای ذرات درهم تنیده، طرح تداخل ناموضعی در زمان رسیدن ذرات در آزمایش جفت دوشکاف پیشبینی شده است. امیدواریم با انجام این آزمایش ها در آینده ای نزدیک، نوری بر روی این مسئلهٔ ۱۰۰ بیافتد و درک ما از بنیان های کوانتوم کمی غنی تر گردد. 🆔 @QMproblems 🆔 @Zharfa90

#بوزون_هیگز: قسمت سوم و آخر #پیشنهادی_برای_دیدن #ویدئوهای_کوتاه 🔰 تایید کردن، نه کشف کردن! در آخرین ویدئو از این سری قرار است درباره نحوه و منطق چگونگی تایید کردنِ یکی از پیش‌بینی‌های مدل ذرات بنیادی که همان ذره بوزون‌هیگز می‌باشد، روبرو شویم. برای آخرین سفر کمر‌بندهای خود را ببندید:)) 🆔 @Zharfa90

#پیشنهادی_برای_خواندن 🔸️این کتاب در میلتوسِ ۲۶ قرن پیش آغاز می‌شود. چرا کتابی در مورد گرانش کوانتومی را با وقایع اشخاص و ایده‌هایی چنین باستانی آغاز می‌کنیم؟ امیدوارم خوانندهِ مشتاق پی بردن به موضوع کوانتای فضا از این بابت بر من خرده نگیرد. اگر از ریشه ایده‌ها شروع کنیم فهمشان آسان تر می‌شود و بسیاری از ایده هایی که معلوم شد به فهم جهان کمک می‌کنند بیش از دو هزار سال پیش مطرح شدند. اگر پیدایش این ایده ها را به طور مختصر در ذهن مرور کنیم روشن تر می‌شوند و قدم های بعدی ساده تر و واقعی تر خواهند شد. 🔹️برخی از مسائلی که نخستین بار در دوران باستان مطرح شدند، هنوز هم برای فهممان از جهان حیاتی‌اند. برخی از تازه‌ترین ایده ها در مورد ساختار فضا مفاهیم و مسائلی را به کار می‌برند که در گذشته ارائه شدند. هنگام بررسی این ایده های قدیمی پرسش‌هایی را مطرح خواهم کرد که برای مسئله گرانش کوانتومی اساسی خواهند بود. 🔸️خواهیم دید که در کمال تعجب بین مسائلی که دانشمندان دوران باستان مطرح کردند و پاسخ‌هایی که اینشتین و گرانش کوانتومی پیدا کردند ارتباط بسیار نزدیکی وجود دارد. 📚روی دیگر حقیقت 👤کارلو رووِلی 🆔 @Zharfa90

#پیشنهادی_برای_خواندن 🔺نحوه معکوس کردن فرآیندهای کوانتومی ناشناخته 🔹(الف) در دنیای کلاسیک، جهت‌گیری غیرقابل انکار برای زمان وجود دارد که در اینجا از طریق فرآیند پیری نشان داده شده است؛ فرآیندی که علیرغم ماهیت قطعی‌اش در عمل قابل برگشت نیست. در این مقاله، نشان می‌دهیم که این محدودیت‌ها در قلمرو کوانتومی اعمال نمی‌شوند. 🔸(ب) وحدت مکانیک کوانتومی تضمین می‌کند که معکوس یک تحول زمانی معین 𝑈 همیشه وجود دارد، حتی اگر ناشناخته باشد. 🔹(ج) با اجازه دادن به یک سیستم کوانتومی هدف از طریق یک منطقه برهمکنش، می توان به یک تحول زمانی آشفته 𝑉 پی برد. 🔸(د) یک سوئیچ کوانتومی سیستم هدف را در برهم نهی تحول آزاد خود 𝑈 و تحول آشفته 𝑉 تکامل می‌دهد. این برهم نهی تحولات زمانی را می توان برای "بازگرداندن" سیستم به عقب در زمان استفاده کرد، بدون نیاز به دانشی در مورد 𝑈 ،𝑉، یا حالت |Ψ⟩. 📚متن کامل مقاله را می‌توانید از اینجا دریافت کنید. https://phys.org/news/2023-02-reverse-unknown-quantum.html 🆔@Zharfa90

#پیشنهادی_برای_خواندن 🔰اعداد چه هستند و چه باید باشند؟ در علم هر چیز که قابل اثبات است نباید بدون اثبات پذیرفته شود. گرچه این درخواست بسیار معقول به نظر می‌رسد، اما به گمان من در بنیادگزاری ساده‌ترین علم، یعنی آن بخش از منطق که با نظریة اعداد سروکار دارد، حتی در جدیدترین توصیفات آن، نیز به هیچ وجه بدان توجه نمی‌شود. در ضمنِ اینکه من حساب (جبر و آنالیز) را فقط یک بخش از منطق لحاظ می‌کنم، اعلام می‌کنم که مفهوم عدد را کاملاً مستقل از تصورات یا شهودهای مکان و زمان در نظر می‌گیرم، و مفهوم عدد را پیامد بی‌واسطۀ قوانین محض اندیشه می‌دانم. بنابراین پاسخ اصلیِ من به پرسشی که در عنوان این نوشته طرح شده به‌طور خلاصه از این قرار است: اعداد مخلوقات آزاد روح آدمی‌اند، و به‌عنوان ابزاری برای درک آسان‌تر و سریع‌تر تفاوت بین چیزها عمل می‌کنند... 🔹 موسسه علم و سیاست اشراق 🔸 🌐متن کامل پیشگفتارهای مقالۀ 1884 ریچارد ددکیند را از اینجا بخوانید https://scienceandpolitics.net/Article.aspx?id=70166 🆔️ @ScienceAndPolitics 🆔 @Zharfa90

🔰 روایتی از برنامۀ گشت رصدی تخت سلیمان - مرداد ۱۴۰۲ - انجمن علمی ژرفا 🔸 تا پایان شب، حدود ۳۰۰ شهاب را‌ رصد کردیم. کهکشان زیبای راه شیری، و طلوع زیبای هلال ماه و خورشید و صورت فلکی جبار و حتی سیاره مشتری و قمرهای آن را دیدیم. تعداد صورت فلکی و جایگاه نسبی‌شان در آسمان را یاد گرفتیم؛ و بعد درباره‌ی جهان‌های موازی و برش‌های مختلف این بحث و چرایی اهمیت آن صحبت‌هایی کردیم... ادامه مطلب را در ویرگول و یا سایت ژرفا بخوانید ...

📷 گزارش تصویری از گشت رصدی مجموعه تخت سلیمان 🆔@Zharfa90

#پیشنهادی_برای_خواندن 🔹خواننده فرهیخته عزیز من! اگر وجود این مفهوم نيوتنی زمان مستقل از اشیاء برای شما ساده و طبیعی به نظر می‌رسد به این دلیل است که در مدرسه با آن برخورد کردید. چون تدریجاً روشی شد که ما همگی زمان را در نظر می‌گیریم. به کتب درسی سراسر جهان نفوذ کرده و در نهایت نحوه ادراک مشترک ما از زمان شده است. 🔸...درواقع اغلب فلاسفه برخوردی منفی با این نظر داشته‌اند. در پاتکی خشمگین که هنوز شهرت دارد لایبنیتس از تز سنتی دفاع کرد، تزی که طبق آن زمان صرفاً ترتیب وقایع است. گفت که چیزی به نام زمان خودمختار وجود ندارد روایتی هست که طبق آن لایبنیتس که گاهی هنوز در الفبای لاتین نامش را با حرف t می‌نویسند خودش این حرف را از نامش حذف کرد چون به عدم وجود زمان مطلق نیوتنی t معتقد بود. 🔹قبل از نیوتن زمان برای بشریت روشی برای شمردن نحوه تغییر چیزها بود. قبل از او کسی باور نداشت که زمان مستقل از اشیاء ممکن باشد. ...اما بین این دو غول ارسطو و نیوتن آیا واقعاً حق با نیوتن بود؟ ...این زمانی که این قدر به خوبی در معادلات او کارایی دارد ولی زمانی که ما حس می‌کنیم نیست [واقعاً چیست؟] 📚نظم زمان 👤 کارلو روولی 🆔 @Zharfa90

در ۱۹۲۱ هیلبرت برنامه ای برای اصل موضوعی نمودن قطعی ریاضیات پیشنهاد کرد. ۱۰ سال بعد کورت گودل ثابت کرد که ریاضیات کامل نیست‌. در سال ۱۹۳۶ آلن تورینگ جوان ثابت کرد که بعضی از مسائل با آلگوریتم ها حل نمی شوند https://www.quantamagazine.org/complexity-theorys-50-year-journey-to-the-limits-of-knowledge-20230817/ از کانال اقای احمد حکیم

انجمن علمی بین‌رشته‌ای ژرفا با همکاری شورای بررسی متون علوم انسانیِ پژوهشگاه علوم انسانی، برگزار می‌کند: 🫂 دو گفت‌وگو 📓📓 دو کتاب 👥 دو بزرگ دانشمند نیوتون و لایب‌نیتس 📆شنبه ۸ مهر 📔 کتاب اصول ریاضی فلسفه طبیعی بهنام شیخ‌باقری (مترجم کتاب ) محمدابراهیم سیری (دانشجو دکتری فیزیک دانشگاه شریف) 📆 چهارشنبه ۱۲ مهر 📒 کتاب لایب‌نیتس و امر سیاسی عادل مشایخی ( نویسنده کتاب) علیرضا شفاه ( دبیر گروه مطالعات علم و فناوری پژوهشگاه علوم انسانی) 🕰 ساعت ۱۶ 📍اتاق جلسات معاونت فرهنگی دانشگاه شریف 📜شرکت برای عموم آزاد است 📎 برای ثبت نام و حضور در دانشگاه تکمیل این فرم ضروری است 🆔@Zharfa90

〽️ شاید نام لایب‌نیتسِ آلمانی و نیوتنِ انگلیسی تنها نام مشترک برای دانشجویان علوم دقیقه و علوم انسانی باشد. این دو متفکر قرن هفدهمی چنان تأثیر شگرفی داشتند که نمی‌توان از فیزیک و فلسفه‌ی معاصر سخنی به‌میان آورد اما توجهی به آنان نداشت. اندیشیدن به مکانیک، حسابِ بی‌نهایت کوچک‌ها، آزمایش سطل آب، اصل جهت کافی، نیرو و ضربه، اصل کنش از راه دور، نسبی‌/مطلق‌گرایی و... گسترده‌ای از موضوعاتی که ما را سهیم در میراث فکری آن دو اندیشمند می‌کند. اما آیا حل مسائلی در مکانیک، یا محاسبه‌ی معادلات دیفرانسیل و یا دست‌وپنجه نرم کردن با معضلات متافیزیکی جوهرگرایی سبب این نشده که تصویر شورآفرینِ پهلوانان علم از چشمان ما کنار رود و از آنان تنها نامی بی‌خاصیت باقی بماند؟ نامی بی‌خاصیت هرچند خاطره‌ای نوستالژی! 🔴 اما چه باید؟ نیوتن و لایب‌نیتس قبل، بعد و درضمن هر کاری در موقعیت انسان بودند. باید حذر کنیم که در ورطه‌ی این بی‌راهه که «آنان انسانِ عصر خویش بودند» نیوفتم، چراکه دیگر نه پدری (=ابوت) باقی خواهند ماند و نه پسری و نه حتی دست‌خط و نوشته‌ای. مکتوبات هر انسان، فرصتی‌ست تا او بتواند تجربه‌ی زیستن بر فراز جهان تجربه کند. و شاید از همین روست که نیوتن گفته است: «من برفراز شانه‌های غول‌ها ایستاده‌ام.» 🔶 ما در این سلسله نشست‌ها، از سر این دغدغه‌ دورهم جمع خواهیم شد تا به کمک بازخوانی آثار متفکران بزرگ بتوانیم دوباره نقطه‌ی شورانگیز دانش را شعله‌ور کنیم. در نخستین نشست، سهم ما بررسی دو کتاب «اصول ریاضی فلسفه‌ی طبیعی» نیوتن با ترجمه‌ی آقای شیخ‌باقری و کتاب «لایب‌نیتس و امر سیاسی» تألیف آقای دکتر مشایخی. اما توضیح کوتاهی درباره‌ی «لایب‌نیتس و امر سیاسی»: در این کتاب سعی مولف بر این است تا حساب بی‌نهایت کوچک‌ها را نه‌تنها به عنوان یک ابزار محاسباتی بلکه به‌عنوان «منطقِ دیفرانسیل» مطرح کند.‌ بنا به ادعای نویسنده: «با توجه به نتایج اخلاقی-سیاسیِ این مفهوم و سایر مفاهیمی که با آن در پیوندند، می‌توانیم نظرات بدیعی را در حوزه‌ی سیاست و امر سیاسی از آثار لایب‌نیتس بیرون بکشیم.» 🆔@Zharfa90

📚نشست نقد و بررسی کتاب اصول ریاضی فلسفه‌ی طبیعی ✨باحضور: - بهنام شیخ‌باقری - ابراهیم سیری - علیرضا شفاه 🆔 @Zharfa90 🌐 @TamanaCircle 🏛 @shorayemoton

انجمن علمی بین‌رشته‌ای ژرفا برگزار می‌کند: 🫂 دو گفت‌وگو 📓📓 دو کتاب 👥 دو بزرگ دانشمند نیوتن و لایب‌نیتس 📆 چهارشنبه ۱۲ مهر 📒 کتاب لایب‌نیتس و امر سیاسی عادل مشایخی ( نویسنده کتاب) علیرضا شفاه ( دبیر گروه مطالعات علم و فناوری پژوهشگاه علوم انسانی) 🕰 ساعت ۱۶ 📍اتاق جلسات معاونت فرهنگی دانشگاه شریف، واقع در ساختمان معاونت فرهنگی دانشگاه شریف 📜شرکت برای عموم آزاد است 📎 جلسه به صورت مجازی در اتاق مجازی ژرفا برگزار می‌گردد. 💬 برای ثبت نام در جلسه دوم برنامه ، این فرم را تکمیل کنید. (دوستانی که در جلسه قبل ثبت نام کردند، نیازی به ثبت نام مجدد ندارند) 🔻فرصت ثبت نام و تکمیل فرم ، تا ساعت ۱۶ روز سه‌شنبه است. 🆔@Zharfa90

✒️ شنبه‌ی نیوتن سپری شده و هنوز چهارشنبه‌ی لایب‌نیتس فرانرسیده است. اینک که این متن را می‌خوانید میانه‌ی نیوتن و لایب‌نیتس هستیم، مثل همان روزگاری که در دبیرستان هنگام نخستین مواجه‌یمان با حسابِ دیفرانسیل، لایب‌نیتس و نیوتن را توأمان به‌عنوان مبدعان این علم معرفی می‌کردند. همان چند خط توضیح که صرفا برای خالی نبودن عریضه گفته می‌شد تا بدانیم این اسم عجیب و غریب منشائی انسانی دارد، اما همین بهانه کافی بود تا دانش‌آموزِ کنجکاو را به‌فکر وادارد کند که چه رازی در این ابداع مشترک وجود دارد؟ 🖋 کمی جلوتر معلوم می‌شود که مکانیکِ نیوتنی با فرض فضاوزمان مطلقش سر سازگاری با دینامیکِ لایب‌نیتسی ندارد. این منازعه‌ای است که هر کسی که مکاتبات میان لایب‌نیتس و کلارک را خوانده باشند، از آن با خبر است. گویی شدت این منازعه‌ای چنان بوده است که در تاریخ فلسفه‌ نوشته‌اند که نیوتنْ تجربه‌گرا و لایب‌نیتس از دسته‌ی عقل‌گرایان بوده است. آخر مگر ابداع حساب دیفرانسیل کافی نبود تا یک نام مشترک به هردوی آنان بدهیم؟ ✏️ آشکارا عقلانی‌ست که این پرسش، از ما می‌خواهد تا دوباره حسابِ دیفرانسیل را بیازماییم. طوری که از این پس، بتوانیم نام ناپیدای نیوتن و لایب‌نیتس را پس از اصطلاح «حسابِ دیفرانسیل» ببینیم - آنچنان که معادله‌ی لاپلاس چنین است. اساسِ برنامه‌ی روز چهارشنبه را از سر پیگیری همین پرسش بنیان نهادیم. عادل مشایخی به‌همراه علی‌رضا شفاه هر دو بر این باورند که دیفرانسیل، گفتاری برای کلِ زندگی است. حال اگر شما نیز گرفتار این پرسش هستید، پیشنهاد می‌کنیم در این برنامه شرکت کنید. 🆔 @Zharfa90

📚نشست نقد و بررسی کتاب لایب‌نیتس و امر سیاسی ✨باحضور: - عادل مشایخی - علیرضا شفاه 🆔 @Zharfa90 🌐 @TamanaCircle 🏛 @shorayemoton

جهت ورود مجازی لطفا از آدرس زیر استفاه نمایید https://b2n.ir/marefatshenasi @hekmateislami

تذکر هایزنبرگ نسبت به تلقی اشتباه از معادله هم ارزی جرم و انرژی و اینکه در حقیقت تبدیل جرم به انرژی اتفاق نمی‌افتد. اکثر فیزیکدانان بزرگ و کوچک قائلند که انرژی به جرم یا برعکس تبدیل میشه، ولی حداقل تو این موارد چنین نیست! ‏Heisenberg, Physics and Philosophy: The Revolution in Modern Science, 118-19.

🇵🇸#المعمدانی غزه در خون خویش ‌غلتان است دادگاه بزرگ وجدان است دل من بود زیر بمباران... سوخت جانم، چه جای کتمان است؟ هرطرف نعش طفلی افتاده دل من مثل کودکستان است آی دنیا نگاه کن! دل من مثل این خانه‌هاست ویران است مثل آن مادرِ پسرمرده زلف لالایی اش پریشان است دل من بس‌که خون از او رفته ست زرد مانند برگ‌ریزان است نیست باریکه ای غریب...ببین غزه دیگر برای من جان است ▪️ پرچمی زنده، باد را لرزاند شک ندارم زمان طوفان است دل من، رنگ انتقام بزرگ رنگ خونخواهی شهیدان است دست و پا می زنند حرمله ها عمر این ظلم رو به پایان است هان! حقوق بشر چه شد؟! غزه دادگاه بزرگ وجدان است میلاد عرفان پور صبحگاه تلخ ۲۶ مهرماه۱۴۰۲ 🆔@erfqnpoor 🆔@Zharfa90

📃مقاله ی دکتر حامد منوچهری کوشا با عنوان «نگاهی انتقادی به استدلال‌های هاوکینگ بر مبنای مدل بی مرز علیه خداباوری» منتشر شد. 🔗 لینک مقاله https://prrj.isu.ac.ir/article_76777.html

👤 استیون هاوکینگ : « در صورتی که عالم آغازی داشته باشد، ما می¬توانیم فرض کنیم که خالقی داشته‌است. امّا اگر عالم واقعاً به طور کامل خودبسنده باشد، به صورتی که هیچ مرز و لبه ای نداشته باشد، آن هیچ آغاز یا پایانی نخواهد داشت: آن صرفاً هست. آنگاه، چه جایی برای یک خالق باقی می ماند؟»(تاریخچۀ زمان) 🔸هارتل و هاوکینگ در سال 1983 پیشنهاد «بی مرز»(No-Boundary Proposal) را دربارۀ شرایط اوّلیۀ کیهان ارائه دادند. در این مدل، با استفاده از صورتبندی انتگرال-مسیر فاینمن برای کلّ کیهان، وبا استفاده از زمان موهومی، یک حالت اقلیدسی (و نه لورنتزی) برای حالت اولیه کیهان در نظر گرفته می شود. این بدان معناست که در ابتدای عالم، بُعد زمان هم رفتاری مانند ابعاد مکانی داشته است. در نتیجۀ آن، تکینگی ابتدای عالم حذف می شود. 🔹از منظر هاوکینگ، این مدل نشان می‌دهد که چگونه یک جهان با عمر محدود، بدون آنکه از منظر وجودبخشی یا تعیین شرایط اوّلیه به خدا نیاز داشته باشد، به وجود می‌آید. 🔻در این مقاله پس از مرور صورت‌بندی ریاضی این مدل، به طور مفصّل و به طرزی موشکافانه و دقیق به نقد این ادّعای هاوکینگ پرداخته شده است. 🆔@Zharfa90