#سلسله_نوشتاری پیرامون بازشناسی #هویت_جغرافیایی_و_تاریخی رود #فرات (۴)
#فرات به معنای #آب_بسیار_گوارا است (ابن جبیر، ۱۳۷۰). #ایرانیان هر #آب_شیرین و #گوارا و #زلال را فرات می‌گفتند. (مستوفی، ۱۳۶۲). #امام_علی (ع) از فرات با نام « #نطفه به معنای #آب_صاف» یاد کرده اند (نهج‌البلاغه، ۱۳۶). در #تورات فرات را با نام « #پرات» خوانده‌اند. (سفر پیدایش، برشیت، فصل دوم) در #متون_باستانی و در #کتیبه_بیستون، این رود با همان نام فرات در #بند_هفدهم_کتیبه آمده است. فرات با فاء مضموم، معرب لفظی فارسی است به نام « #پالاذ» یا به نگارش عربی « #فالاذ_روذ» یعنی #رود_پالاد. در نثر قدیم فارسی دال و ذال به جای هم به کار برده می‌شد. (یاقوت حموی، بی‌تا، ذیل فرات ص۲۴۱) فرات به زبان #سومری «Buranunu» و به زبان #آکادی «Purattu» است. (بهمنش، ۱۳۷۴) به نوشته #بلاذری، در زمان فتح اسلامی #شهر_ابله، شهری به نام فرات وجود داشته که #مجاشع_بن_مسعود بر آنجا گمارده شد و به دستور #عمر_بن_خطاب نیز چندی #حجاج_بن_ثقفی بر این شهر ولایت داشت (بلاذری، ۱۳۶۷). #ابن_فقیه نیز از شهری به نام #فرات_بصره (بهمن اردشیر خره) نام برده و بانی آن را #اردشیر بن #بابک بن #ساسان یاد کرده است. (ابن فقیه، ۱۹۸۸؛ یاقوت حموی، بی‌تا، ذیل فرات، ص۲۴۲).
ادامه دارد...
منبع: دلبری، شهربانو (۱۳۹۶).
#اندیشکده_حکمرانی_آب
@WaterGovernanceThinkTankNGO
#سلسله_نوشتاری پیرامون بازشناسی #هویت_جغرافیایی_و_تاریخی رود #فرات (۷)
در #حوالی_بصره جایی که به نام #روستای_قرنه شناخته می‌شود، #فرات و #دجله بعد از #کیلومترها به یکدیگر #می‌پیوندند و پس از اتحاد با #کارون، #اروندرود (شط العرب) را تشکیل می دهند و پس از آن به #خلیج_پارس می‌ریزند.
برخی چون #ابن_رسته نام #اروند را #فرات نوشته‌اند و از #دریای_فارس در قسمتی که مجاور کناره‌های فرات است.
#فرات معمولاً #از_دجله #پهناورتر_و_پرآب_تر بوده است. این نکته به شکل #ضرب_المثل رواج داشته است. پرآبی فرات، گاه به اندازه‌ای بود که بر اثر تلاقی با #نهر_خابور (کنار شهر #رقه)، دژ مستحکم #قرقیسیا (اکنون قریه البصیره) به صورت #جزیره در می‌آمد.
این وضعیت به حدی بوده که در #قرن_چهارم_هجری #استخری، بیان کرده که #نهر_صرصر و #نهر_الملک و #نهر_عیسی که به نام هر سه، #شهرهای_آبادان نیز وجود داشته، #محل_کشتیرانی بسیار بوده است.
#ابن‌خرداد به #رئیس_مکتب_عراقی در #جغرافی و #وزیر_پست_عباسیان نیز از وجود کشتی‌های بسیار برای تجارت بر روی فرات در #قرن_سوم_هجری یاد کرده است.
در #قرن_ششم_هجری نیز این پرآبی در گزارش های بر جای مانده دیده می شود. در این قرن، #ابن_بطوطه از زورق‌هایی به نام « #صنبوق» بر فرات نام می‌برد و می‌نگارد:
«کشتیبانان این نواحی در حال ایستاده پارو می‌زنند. اکنون میزان تخلیه آن را تا #۲۵۰۰ (م) در ثانیه برآورد کرده‌اند.
ادامه دارد...
منبع: دلبری، شهربانو (۱۳۹۶).
#اندیشکده_حکمرانی_آب
@WaterGovernanceThinkTankNGO
#سلسله_نوشتاری پیرامون بازشناسی #هویت_جغرافیایی_و_تاریخی رود #فرات (۷)
دو رود #قره_سو و #مراد_چای به شکل گرفتن #فرات کمک بسیار می‌کنند. برخی رودها مانند #نیل چون شیب چندانی ندارند، برای ایجاد #کانال‌های_آبرسانی و #کشاورزی بسیار مستعد هستند؛ با وجود این #فرات_نسبت _به_رود_دجله؛ شیب کمتری دارد و در نهایت مهندسان آبیاری و کشاورزی این ناحیه از دوران گذشته، با ایجاد #ترعه‌ها و #کانال‌های متعدد و #بندهای_خاکی_آبرسانی توانستند آب فرات را به نواحی اطراف برسانند.
#ایرانیان دو کانال بسیار بزرگ هر یک به درازای بیش از #هزار_کیلومتر به موازات دو رود #دجله_و_فرات حفر کرده بودند که نام یکی « #نهروان» و دیگری « #کندک_شاپور» (خندق شاپور) بود.
«کندک شاپور ( #خندق_شاپور) کانال بسیار بزرگی بوده است که در #باختر_رود_فرات، به موازات آن رود کنده شده بود و گذشته از سود #آبیاری آن، #سرزمین_عراق را از دستبرد مردمان #عربستان حفظ می‌کرد.
#خندق_شاپور از پایین #شهر_هیت آغاز می‌شد و در باختر رود فرات روان بود و پایان آن به شاخه‌ای از #خلیج_فارس می‌ریخت که تا نزدیکی‌های #سماوه بالا می‌آمد».
#باغ‌های_زیبای بسیاری از حواشی فرات از گذشته و تا امروز، توجه جهانگردان را به خود جلب کرده است. داستان #باغ‌های_معلق_بابل درباره همین نواحی است. #ابن_جبیر در قرن ششم می‌نگارد: «دیده در این مسیر بر جلوه‌هایی از زیبایی گشوده می‌شود و جان را نشاط و انبساط می‌بخشد».
ادامه دارد...
منبع: دلبری، شهربانو (۱۳۹۶).
#اندیشکده_حکمرانی_آب
@WaterGovernanceThinkTankNGO
#سلسله_نوشتاری پیرامون بازشناسی #هویت_جغرافیایی_و_تاریخی رود #فرات (۱۵)
✅ #نهر_علقمه از #شعبات_فرات بود که از دوران #قبل_از_اسلام وجود داشت. این #کانال_آبرسانی برای آبیاری زمین‌های اطراف حیاتی بود و در حوالی #کوفه جریان داشت. این نهر سبب آبادانی کوفه بود.
✅ این قسمت از فرات #مهاجرپذیر بوده است؛ بنابراین هیچ‌گاه #ساکنانی_یک‌دست_و_منسجم_نداشت، به نحوی که در زمان حضور #امام_علی (ع) نیز این مسأله به خوبی مشهود است.
✅ از #مهاجران_قدیمی_فرات در این نواحی می‌توان به اینها اشاره کرد: #تنوخیان، #عبادیان و #احلاف. در حال حاضر، تنها خرابه‌های کاخ #نعمان_بن_منذر معروف به #خورنق وجود دارد که بسیار مشهور و در کنار فرات (بعدها مشرف به شهر نجف) بود. ساخت این قصر توسط #معماران_رومی حدود #۶۰_سال به طول انجامید.
✅ #ابن_جبیر در #قرن_ششم_هجری به وجود #سقاخانه‌ای بزرگ در #مسجد_کوفه اشاره کرده که از آب فرات تأمین می‌شده است:
« #فرات از سمت شرقی #کوفه به اندازه نیم فرسخ فاصله دارد و سمت شرقی تمام #نخلستان_هایی است که به سواد شهر پیوسته و تا آن جا که چشم به دید می‌آرد امتداد دارد».
✅ #عشایر_عرب_مهاجر در حاشیه #فرات و خصوصاً نواحی #کوفه و #نجف تا #کربلا، گرایشهای #علوی داشتند. گویی #فرات_در_مقایسه_با_دجله، جایگاه و موقعیت بهتری برای رشد و گسترش #تشیع داشته است.
ادامه دارد...
منبع: دلبری، شهربانو (۱۳۹۶).
#اندیشکده_حکمرانی_آب
@WaterGovernanceThinkTankNGO
#سلسله_نوشتاری پیرامون بازشناسی #هویت_جغرافیایی_و_تاریخی رود #فرات (۱۷)
❇️ کربلا
✅ #قطربل، #بادوریا و #مسکن (مسگن) از جمله #تسوگ_های (طسوج به معنای شهرهای کوچک) #میان_رودان، بود. برخی این شهر را با #کربلا‌ی_فعلی یکی دانسته‌اند.
✅ #مقدسی ۶ رستاق را برای #مسکن ذکر کرده است. #کربلا در #جنوب_غربی_فرات قرار دارد؛ یعنی به سمت بیابان و نواحی کویری که منتهی به #بادیة_الشام می‌گردد.
✅ #کربلا حدود #۳۰_کیلومتر با رود #فرات فاصله دارد. #بادیة_الشام اولین کویر بزرگ و سوزناک #جزیرۀ_العرب محسوب می‌گردد که پس از آن ۳ ناحیه کویری #دهناء، #نفود و #ربع_الخالی آغاز می شود و تا #یمن امتداد می‌یابد.
✅ در #قرن_اول_هجری، گویا در محل قدیم کربلا، روستایی به نام #العین بوده است. با این حال، به گمان برخی این ناحیه تا قبل از آمدن #امام_حسین (ع) غیرمسکونی و خالی از سکنه بوده.
✅ به نوشته #طبری، امام حسین (ع) بعد از گذشتن از آبادی‌هایی چون: #ثعلبیه، #زباله، #عذیب، #قادسیه، و #ذیحسم در دوم محرم #سال_۶۱_هجری، در دهکده‌ای به نام « #عقر» در #نینوا فرود آمدند.
✅ تا #سده_سوم_هجری، #یعقوبی مورخ بزرگ و #ابن_خرداد_به وزیر دولت عباسی که از بسیاری از شهرهای این ناحیه یاد کرده اند، ذکری از کربلا با نام شهر به میان نیاورده‌اند. اما در اطراف این مکان روستاهایی بود؛ زیرا آب در نواحی گرم و خشک، باعث تجمع می‌گردد و این ناحیه نیز زمین‌ها و نخلستانهای بسیار داشته است.
ادامه دارد...
منبع: دلبری، شهربانو (۱۳۹۶).
#اندیشکده_حکمرانی_آب
@WaterGovernanceThinkTankNGO