#اروند یا #دجله (۱)
در کرانه‌ی باخترانیِ(=غربیِ)ایران‌زمین، رودی پُر آب جریان دارد. #فردوسی در #شاهنامه از آن به اروندرود یاد کرده و نامِ دجله را تازی می‌داند:
اگر پهلوانی ندانی زبان
به تازی تو اروند را دجله خوان
آن‌گونه که از منابعِ کهنِ ایران برمی‌آید، نامِ دجله خود پارسی است. چنان‌چه در پارسیِ باستان tigrā و به پهلوی digtal/diglet(دجله)است.
معنیِ آن، تیزی و خروشندگی است. نامِ دجله در سه سنگ‌نبشته‌ی دوره‌ی #هخامنشیان آمده است. در #سالنامه_نبونید که گزارشِ پیروزی‌های کوروش است و اکنون در موزه‌ی بریتانیا نگهداری می‌شود، در #استوانه_کوروش و در #سنگ_نبشته_بیستون.
در سنگ‌نبشته‌ی بیستون، بندِ ۱۸، ستونِ یکم، نامِ دجله به پارسی tigrā و به ایلامی ti-ig-ra آمده است. در #اوستا نیز از اروند(ranghā)نام برده شده و خودِ این واژه از arwand/arang گرفته شده است که پهلوی است.
در #سنگ_نبشته_نرسی(۲۹۳-۳۰۳ م)، پادشاهِ #ساسانی، در پایکولی در شمالِ قصرشیرین و جنوبِ سلیمانیه در کشورِ عراق، نامِ دجله Dglty آمده است. این تنها سنگ‌نبشته از دوره‌ی ساسانی است که نامِ دجله در آن آورده شده است. هم‌اکنون در #زبان‌های_اروپایی Tigris کاربرد دارد که از اصلِ باستانیِ آن گرفته شده است. #لسترنج می‌گوید، دجله را عرب‌ها نام‌گذاری کرده‌اند.
منبع: پژوهشگاه ایران شناسی
#سازمان_جغرافیایی_ن_م
#اندیشکده_حکمرانی_آب
@WaterGovernanceThinkTankNGO
#سلسله_نوشتاری پیرامون بازشناسی #هویت_جغرافیایی_و_تاریخی رود #فرات (۷)
در #حوالی_بصره جایی که به نام #روستای_قرنه شناخته می‌شود، #فرات و #دجله بعد از #کیلومترها به یکدیگر #می‌پیوندند و پس از اتحاد با #کارون، #اروندرود (شط العرب) را تشکیل می دهند و پس از آن به #خلیج_پارس می‌ریزند.
برخی چون #ابن_رسته نام #اروند را #فرات نوشته‌اند و از #دریای_فارس در قسمتی که مجاور کناره‌های فرات است.
#فرات معمولاً #از_دجله #پهناورتر_و_پرآب_تر بوده است. این نکته به شکل #ضرب_المثل رواج داشته است. پرآبی فرات، گاه به اندازه‌ای بود که بر اثر تلاقی با #نهر_خابور (کنار شهر #رقه)، دژ مستحکم #قرقیسیا (اکنون قریه البصیره) به صورت #جزیره در می‌آمد.
این وضعیت به حدی بوده که در #قرن_چهارم_هجری #استخری، بیان کرده که #نهر_صرصر و #نهر_الملک و #نهر_عیسی که به نام هر سه، #شهر‌های_آبادان نیز وجود داشته، #محل_کشتیرانی بسیار بوده است.
#ابن‌خرداد به #رئیس_مکتب_عراقی در #جغرافی و #وزیر_پست_عباسیان نیز از وجود کشتی‌های بسیار برای تجارت بر روی فرات در #قرن_سوم_هجری یاد کرده است.
در #قرن_ششم_هجری نیز این پرآبی در گزارش های بر جای مانده دیده می شود. در این قرن، #ابن_بطوطه از زورق‌هایی به نام « #صنبوق» بر فرات نام می‌برد و می‌نگارد:
«کشتیبانان این نواحی در حال ایستاده پارو می‌زنند. اکنون میزان تخلیه آن را تا #۲۵۰۰ (م) در ثانیه برآورد کرده‌اند.
ادامه دارد...
منبع: دلبری، شهربانو (۱۳۹۶).
#اندیشکده_حکمرانی_آب
@WaterGovernanceThinkTankNGO