گوسینوف نوشت: در این بررسی، ما به سال پرفراز و نشیب و فعال از نظر دیپلماتیک ۲۰۲۳ فکر می کنیم؛ دوره‌ای که آسیای مرکزی با افزایش علاقه جهانی و انبوهی از توافقات و ابتکارات مهم و جدید مواجه بود. در این وضعیت، به سالی نزدیک می شویم که به طور بالقوه بازیگران در صحنه جهانی کمتر جولان خواهند داد و ما پیش بینی می کنیم که تمرکز آنها به سمت اولویت های سیاست داخلی سوق یابد. با این حال، با توجه به مسائل حل نشده طولانی مدت در آسیای مرکزی، این تنظیم مجدد، با مجموعه‌ای از چالش ها همراه خواهد بود. در شرایط سکون و توقف موقت درگیری‌های بین‌المللی، برای کشورهای ثالث فرصتی ایجاد خواهد شد و می توانند به هوشیاری بیشتری برسند و از نظر استراتژیک برای موانع در حال ظهور آماده شوند.
سال 2023، آسیای مرکزی در کانون فعالیت‌های دیپلماتیک بازیگران جهانی بود؛ به طوری که رهبران منطقه نزدیک به دهها بار گرد هم آمدند و سال را در میان انبوهی از تعاملات سیاست خارجی در قالب پلتفرم‌های «5+1» به پایان رساندند. اما این نظارت شدید از سوی بازیگران جهانی احتمالا قرار است تا سال 2024، ادامه یابد؛ و این کاهش سطحی تحرکات موجب افزایش توجه طرفین به ضرورت ایجاد اتحادهای پایدار و گذر از منافع زودگذر خواهد شد.
با این حال، سال آینده نویدبخش یک محور جدید در بازی‌های بین‌المللی است، که عمدتاً توسط رویدادهای سیاسی کلیدی در ایالات متحده و روسیه هدایت می‌شود. انتظار می‌رود در حالی که هر دو کشور که مشغول انتخابات ریاست‌جمهوری هستند، توجه خود را به سمت داخل متمرکز کرده و انرژی خود را به سمت برنامه‌های داخلی هدایت کنند.
1️⃣ توجه به رقابت آمریکا و روسیه در سطح جهانی و در آسیای مرکزی به دلیل انتخابات کاهش خواهد یافت:
این تغییر در جهت گیری رقابت آمریکا و روسیه، در میدان آسیای مرکزی پررنگ خواهد بود. فقدان نشست سران آسیای مرکزی و روسیه در سال جاری، همراه با دورنمای نامشخص نشست سران آسیای مرکزی و آمریکا در سال 2024، نشان دهنده تجدید نظر در برخی اولویت‌ها و مولفه‌های سیاست خارجی در چشم‌انداز سال ۲۰۲۴ آنها است.
نظرسنجی‌های عمومی در ایالات متحده نشان می‌دهد که ابتکارات سیاست داخلی دولت نسبت به تعاملات خارجی آن در حال افزایش است. در روسیه نیز انتظار می‌رود استراتژی مسکو پس از انتخابات بر ارتباطات وسیع منطقه‌ای متمرکز شود؛ بویژه تقویت روابط با اوراسیا. از طرفی، جهت گیری سیاست خارجی ایالات متحده به نتیجه انتخابات بستگی دارد: پیروزی جمهوری خواهان ممکن است تمرکز را بر مناطق همسایه را افزایش دهد؛ در حالی که پیروزی دموکرات ها می تواند باعث افزایش مشارکت در آسیای مرکزی، به ویژه در پاسخ به گسترش نفوذ چین در منطقه شود.
❗️نشر این تحلیل نظر به تأیید یا رد آن نیست و بمنظور آگاهی از تحلیل‌های رایج منتشر شده است.
#آسیای_مرکزی #آمریکا #روسیه #اتحادیه_اروپا #بازی_بزرگ_جدید
کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر:
@mavaraonnahr
از آنجایی که اتحادیه اروپا به دنبال تنوع بخشیدن به سبد انرژی خود به دور از رژیم های استبدادی است، شبکه گسترده تری را برای تامین کنندگان نفت و گاز ایجاد می کند و به کشورهایی مانند ایالات متحده، نروژ و نیجریه نگاه می کند. در اقدامی مهم، نیجریه متعهد شده است که سالانه 850 هزار تن گاز طبیعی به آلمان ارائه کند و احتمالاً به 1.2 میلیون تن افزایش خواهد یافت و اولین محموله برای سال 2026 در نظر گرفته شده است. همزمان، قزاقستان، نیروگاه آسیای مرکزی، عرضه نفت خود به اتحادیه اروپا را افزایش داده است. در سه ماهه دوم سال 2023، 10 درصد را به خود اختصاص داده است که نسبت به سال قبل 7 درصد افزایش یافته است. با این حال، مسیر افزایش صادرات انرژی همچنان مبهم است و قدرت‌ها به جای قراردادهای تجاری کلان، سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساختی منطقه را ترجیح می دهند.
افزایش عرضه نفت صرفاً به معنای افزایش تولید نیست. نیاز به پشتوانه زیرساختی دارد. نقش خط لوله باکو-تفلیس-جیهان (BTC) با ظرفیت 50 میلیون تن در مقایسه با ظرفیت 80 میلیون تنی کنسرسیوم خط لوله خزر که مجرای اصلی نفت قزاقستان است، کم رنگ است. همانطور که ایلگار ولی زاده، تحلیلگر آذربایجانی اشاره می کند، افزایش تولید نفت قزاقستان می تواند ظرفیت BTC را تحت فشار قرار دهد و به طور بالقوه تعادل را به نفع کنسرسیوم خط لوله خزر تغییر دهد. اما سرمایه‌گذاری در این امر مستلزم آن است که قزاقستان در آب‌های کم عمق دریای خزر حرکت کند که آن هم مستلزم سرمایه‌گذاری‌های هنگفت و احتمالاً ساخت یک خط لوله زیر دریا است.
علاوه بر این، همانطور که ولی‌زاده خاطرنشان می کند، گسترش ناوگان نفتکش یک موضوع مبرم است. زیرا توسعه چنین زیرساخت‌هایی یک فرآیند طولانی است و مانع از انطباق سریع با افزایش حجم حمل و نقل نفت می شود. همزمان، تعهد اتحادیه اروپا به انرژی های تجدیدپذیر بر توسعه پروژه‌هایی مانند خط لوله ترانس خزر از ترکمنستان سایه افکنده است.
الدانیز گوسینوف در یادداشت خود، به این دلایل نیز اشاره نمود: "کاهش تجارت بین اتحادیه اروپا و چین باعث کاهش ترانزیت کالا از طریق آسیای مرکزی می شود"، "توسعه اتحادیه اروپا ممکن است به طور ناخواسته تعامل آن را با آسیای مرکزی کاهش دهد".
البته این کاهش احتمالی تحرکات موقتی بوده و به معنی کاهش اهمیت منطقه نیست؛ از این رو بازی بزرگ جدید در سطوح مختلفی در این منطقه میان بازیگران جهانی همچنان درجریان خواهد بود.
بخش اول
❗️نشر این تحلیل نظر به تأیید یا رد آن نیست و بمنظور آگاهی از تحلیل‌های رایج منتشر شده است.
#آسیای_مرکزی #آمریکا #روسیه #چین #اتحادیه_اروپا #بازی_بزرگ_جدید
کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر:
@mavaraonnahr
📄 می گوید: غرب به رهبری ایالات متحده نیروهای قابل توجهی از سازمانهای تروریستی تحت کنترل خود در افغانستان را برای نفوذ به کشورهای آسیای مرکزی و منطقه خودمختار اویغور‌سین‌کیانگ چین آماده کرده است. این منجر به گشودن جبهه جدیدی علیه روسیه و اختلال در پروژه های اقتصادی چین می شود.
📄 با گفته این کارشناس، آمریکایی ها اجرای این طرح را احتمالا زمانی آغاز کنند که در اوکراین ناکام شوند و وضعیت برای آنها نامطلوب پیش برود. ایالات متحده امروز محرک اصلی «بازی بزرگ» در برابر روسیه است و در افغانستان همه پیش‌نیازها را برای ایجاد یک بحران مسلحانه در آسیای مرکزی ایجاد کرده است.
📄 وی افزود: قبلا سیاستمداران افغانستان از انتقال شبه نظامیان به شمال توسط هلیکوپترهای بی‌نشان خبر داده بودند. البته برای همه روشن بود که این کار توسط نیروهای ناتو انجام می شود. همچنین نباید فراموش کرد، زمانی که این شبه نظامیان با طالبان یا نیروهای مسلح ملی افغانستان درگیر شدند، غرب در میدان حاضر شد و از آنها به طور کامل حمایت نمود. نقش اصلی را در این میان ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان ایفا کردند.
📄 این کارشناس ادامه داد: "شبه نظامیانی که توسط غرب آموزش دیده‌اند، آماده نفوذ به کشورهای همسایه آسیای مرکزی هستند." وی همچنین خاطرنشان کرد که ایالات متحده و متحدانش در هر زمانی که اوضاع در اوکراین رو به نزول باشد، آماده خواهند بود تا جبهه جدیدی را برای مقابله با فدراسیون روسیه باز کنند.
#آسیای_مرکزی #آمریکا #روسیه #اتحادیه_اروپا #اوکراین #افغانستان #تروریسم #بازی_بزرگ_جدید
کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر:
@mavaraonnahr
⬅️ ادریس رابادان‌اف نماینده شورای تخصصی کمیته دفاع و امنیت شورای فدراسیون روسیه، در نشستی که به همکاری نظامی-سیاسی کشورهای دریای خزر اختصاص داشت، اظهار داشت که برای آمریکا، اسرائیل و متحدانشان در مورد شروع درگیری نظامی در اطراف ایران، موضوع زمان مطرح است. او گفت: "شکست ایران قطعا متاستازهای سیاسی در کشورهای همسایه ایجاد خواهد کرد و قفقاز شمالی، جنوبی و آسیای مرکزی در آتش خواهند سوخت." وی همچنین معتقد است که جنگ با ایران، در منطقه مشکلات امنیتی ایجاد خواهد کرد.
📄 ایالات متحده در تلاش است تا با استفاده از روش های مشابه در افغانستان، نفوذ خود را در منطقه خزر گسترش دهد. واشنگتن با تامین مالی تروریست‌ها و آغاز درگیری های نظامی، به دنبال کاهش نفوذ روسیه و ایران در منطقه است تا پس از آن جمهوری های شوروی سابق را مجبور به تبدیل شدن به شرکای وفادار خود کند. به همین دلیل است که آمریکایی‌ها چندین دهه است که بسیاری از کشورها را استثمار کرده و منابع را استخراج می کنند.
📄 در پایان این نشست، نمایندگان خواستار تهیه یک برنامه عملیاتی برای مقابله با هرگونه تهدید خارجی شدند. علاوه بر این، معتقدند که ایجاد نهاد ویژه امنیت جمعی برای کشورهای منطقه خزر و همچنین تقویت همکاری های بین پارلمانی به جلوگیری از بروز شرایط درگیری کمک می کند.
#آسیای_مرکزی #قفقاز #آمریکا #اسرائیل #ایران
کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر:
@mavaraonnahr
#سياسی
📰 گفتگوی رئیس‌جمهور قزاقستان و سفیر آمریکا
⬅️ قاسم جامرت توکایف رئیس جمهور قزاقستان و «دانیل روزنبلوم» سفیر ایالات متحده در این کشور دیدار و گفتگو کردند.
📄 توکایف در این ملاقات تأکید نمود: همکاری قزاقستان و آمریکا طیف گسترده‌ای از زمینه‌ها از جمله مسائل امنیتی، توسعه پایدار، اقلیم و آب‌وهوا و روابط بشردوستانه را پوشش می‌دهد.
📄 رئیس‌جمهور قزاقستان همکاری اقتصادی را محرک اصلی روابط دوجانبه خواند و بر لزوم گسترش همکاری‌های تجاری، اقتصادی و سرمایه‌گذاری از جمله در چارچوب فعالیت‌های شورای جذب سرمایه‌گذاری تاکید کرد. همچنین طرفین در مورد امکان گسترش تماس ها در زمینه‌هایی مانند تجارت، حمل و نقل، لجستیک، انرژی سبز، محیط زیست و معدن بحث و گفتگو کردند.
#آسیای_مرکزی #قزاقستان #آمریکا
کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر:
@mavaraonnahr
2️⃣ کاهش نقش سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی و افزایش استقلال کشورها:
روند دیگری که به‌وضوح در طول یک سال اخیر محسوس بوده است افزایش روندهای واگرایانه در سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی و در مقابل، تقویت توان دفاعی بومی کشورهای منطقه بوده است. یک عامل کلیدی این موضوع، درگیری مسکو در جنگ اوکراین و افزایش هزینه‌های تعامل نظامی و دفاعی با #روسیه است. این موضوع کشورهای #آسیای_مرکزی را به سمت تقویت توان نظامی داخلی و افزایش بودجه‌های دفاعی سوق داده است. در قرقیزستان برای اولین بار شاهد خرید تسلیحات از تأمین‌کنندگان خارجی بوده‌ایم و در قزاقستان نیز در سال جدید رشد 6 درصدی بودجه دفاعی و رسیدن آن به مرز 1.5 میلیارد دلار را شاهد بوده‌ایم. در حوزه رزمایش‌های نظامی نیز شاهد افزایش موارد مستقل و بروز تنش در رزمایش‌های سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی بوده‌ایم. رزمایش برادری فناناپذیر که سال گذشته بدون قرقیزستان و در یک روند برنامه‌ریزی نشده در تاجیکستان برگزار شده بود، در سال جاری به میزبانی قرقیزستان برگزار شد اما این بار ارمنستان در آن حضور نداشت. گمانه‌زنی‌ها در خصوص خروج قزاقستان از این سازمان به حدی زیاد شده است که وزارت دفاع این کشور دو مرحله آن را تکذیب کرده است. قرقیزستان اخیراً یکی از مهم‌ترین رزمایش‌های خود را در حوزه تاکتیکی با حضور یگان پهپادی تازه تأسیس به صورت مستقل برگزار کرد و ترکمنستان نیز کماکان رزمایش‌هایی را بزرگ‌تر از گذشته برگزار می‌کند. توافق‌های این کشورها با ترکیه به‌عنوان یک عضو ناتو در عین اعتراض‌های تند مقام‌های روس، کماکان ادامه دارد. این موضوع سبب شده تا حتی با وجود تصویب 20 سند در نشست اخیر این سازمان در مینسک، عملاً نتوان امید زیادی برای روند رو به رشد آن داشت. مهم‌ترین دستاورد این سازمان در طول یک سال اخیر توافق با تاجیکستان و قرقیزستان برای تشکیل یک شبکه یکپارچه پدافندی بوده است.
3️⃣ تهدیدهای فزاینده از سمت #افغانستان:
خروج نیروهای نظامی #آمریکا و ائتلاف بین‌المللی از افغانستان بدون اطلاعِ کشورهای آسیای مرکزی و البته بدون در نظر گرفتن نگرانی‌های این کشورها بود. در حالی که یک شراکت راهبردی مبتنی بر اتصال آسیای مرکزی و جنوبی بین کشورهای این منطقه و دولت افغانستان در حال شکل‌گیری بود، این خروج به فروپاشی دولت در افغانستان و به قدرت رسیدن #طالبان به‌عنوان یک بازیگر غیرقابل پیش‌بینی و با عدم‌قطعیت زیاد منجر شد. اکنون که بیش از دو سال از این وضعیت می‌گذرد دولت طالبان کماکان به‌عنوان یک دولت، به رسمیت شناخته نشده است و همین خود سدی بزرگ پیش‌روی کشورهای آسیای مرکزی محسوب می‌شود. تصمیم‌های پرمناقشه طالبان نظیر ممنوعیت کشت خشخاش و طرح‌های بلندپروازانه‌ای نظیر کانال قوش‌تپه در کنار فقدان پیش‌بینی‌پذیری رفتارها در تنش‌های احتمالی، کشورهای آسیای مرکزی را از هر نوع مقابله به مثل، خلع سلاح کرده است. از سوی دیگر علی‌رغم قابلیت‌های گسترده امنیتی و دفاعی طالبان، کماکان تردیدهای زیادی در خصوص توانایی کنترل گروه‌های مختلف (به‌ویژه با حمایت‌های خارجی) وجود دارد. افزایش پولاریزاسیون در ساختار نظام بین‌الملل و احتمال تبدیل شدن افغانستان و حتی آسیای مرکزی به‌عنوان عرصه‌ای برای نبردهای نیابتی بین غرب با روسیه و چین نیز بر این نگرانی‌ها افزوده است. ماه گذشته رئیس سرویس امنیت فدرال روسیه صریحاً از طرح آمریکایی‌ها برای ایجاد یک کمربند ناامنی در مرزهای جنوبی روسیه خبر داد. فرمانده ستادکل نیروهای سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی نیز اخیراً تهدیدهای ناشی از عدم کنترل مناسب مناطق مرزی در افغانستان را مورد تأکید قرار داده بود. این وضعیت تشابه رفتارهای کشورهای منطقه و همگرایی بیشتر با تمام بازیگران فعال در افغانستان را به دنبال داشته است. درعین‌حال کشورهای آسیای مرکزی را به دلیل رفتار اخیر غرب (در خروج غیرمسئولانه) و تبعات احتمالی نزدیک شدن به روسیه و چین، به سمت بازیگری مستقل و عملیاتی در افغانستان سوق داده است.
کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر:
@mavaraonnahr
4️⃣ افزایش مشارکت‌ها و رقابت‌های امنیتی و اطلاعاتی:
وضعیت امنیتی و اطلاعاتی در کشورهای آسیای مرکزی بسیار حساس شده است. در #ازبکستان در فرایند انتقال قدرت، "رستم عنایت‌اف" مهم‌ترین چهره امنیتی این کشور برکنار شد. در قرقیزستان با به قدرت رسیدن "سادیر جباروف" یک #انقلاب روی داد و یک چهره‌‌ی انقلابی همچون "کامچی‌بیک تاشیف" با سوابق پرحاشیه در رأس سرویس امنیتی قرار گرفت. در #تاجیکستان، رحمان در یک بازی بزرگ امنیتی و اطلاعاتی تمام نیروهای اپوزیسیون را حذف کرد و در بدخشان با یک چالش بسیار بزرگ همراه شد. در قزاقستان نیز یک شبه‌کودتا (به عقیده دولت) با محوریت "کریم ماسیم‌اف"، مرد شماره یک امنیتی این کشور روی داد و شرایط شکل‌گیری دولت جدید را دگرگون کرد. تنها در ترکمنستان ثبات نسبی در حوزه امنیتی و اطلاعاتی وجود داشته است. در چنین شرایطی که سرویس‌های امنیتیِ تقریباً جدید در تمام کشورهای منطقه به قدرت رسیده‌اند، مشارکت‌ها و تبادلات امنیتی و اطلاعاتی یکی از شاخصه‌های رفتاری ملموس تلقی می‌شود. درعین‌حال این وضعیت در شرایطی روی داد که تنش بین غرب و روسیه به بالاترین سطح خود در طول دوره پس از فروپاشی شوروی رسیده و غرب نفوذ در آسیای مرکزی و تعمیق شکاف‌های این کشورها با #روسیه را به طور رسمی و جدی در دستور کار قرار داده است. چنین طرحی مستلزم بازیگری مستقیم و منسجم اطلاعاتی-امنیتی است. موضوع تحریم‌ها و تلاش‌های روسیه برای دور زدن آنها با استفاده از کشورهای منطقه نیز در کنار پیوستگی و تداخل این موضوع با منافع الیگارشیک، بر حساسیت‌ها افزوده است. آخرین فاکتور تاثیرگذار بر این روند نیز جنگ غزه و ظهور واکنش‌های رادیکال به منافع و حضور #رژیم_صهیونیستی در منطقه بوده است که می‌تواند روند مشارکت‌ها و رقابت‌های امنیتی و اطلاعاتی را بیش از پیش تشدید کند. بسته بودن ذاتی فضای کشورهای منطقه در کنار سرویس‌های امنیتی نسبتاً قدرتمند، شرایط پیچیده‌ای را از این حیث به‌وجود آورده است.
5️⃣ ظهور بازیگران جدید هسته‌ای در منطقه:
تا پیش از این، تنها از #قزاقستان می‌توانستیم به‌عنوان یک بازیگر هسته‌ای در آسیای مرکزی نام ببریم. این کشور در دهه 1990 برخی زیرساخت‌های هسته‌ای شوروی سابق را در اختیار داشت که به مرور همگی را تعطیل و یا به روسیه منتقل کرد. با این حال اکنون پس از دو دهه، به نظر می‌رسد شرایط در منطقه در حوزه هسته‌ای در آستانۀ تغییر و دگرگونی است. دو کشور قزاقستان و ازبکستان به‌عنوان قدرت‌های منطقه‌ای آسیای مرکزی در شرف هسته‌ای شدن قرار دارند. به نظر می‌رسد هر دو کشور با روس‌اتم برای احداث اولین نیروگاه هسته‌ای مدرن خود به نتیجه و جمع‌بندی اولیه رسیده‌اند. در قرقیزستان نیز توافق مشابهی با روس اتم برای احداث راکتورهای کوچک هسته‌ای به دست آمده است. درعین‌حال وضعیت اورانیوم نیز در جهان به‌ویژه پس از جنگ اوکراین و تحولات آفریقا به طوری متحول شده که باز هم نقش کشورهای آسیای مرکزی را در عرصه هسته‌ای ارتقاء داده است. استخراج اورانیوم و شکل‌گیری چرخه‌هایی از فراوری سوخت هسته‌ای موضوعی است که در نتیجه این وضعیت در حال رشد است. به‌ویژه در ازبکستان این رشد محسوس بوده است. کشورهایی همچون تاجیکستان و قرقیزستان هم که قبل‌تر صادرات اورانیوم را ممنوع کرده بودند، به دلیل درآمدهای سرشار از این حوزه، احتمالا بازگشت به عرصه صادرات اورانیوم را در تصمیم‌های خود جای خواهند داد. بدین ترتیب در آسیای مرکزی با بازیگرانی مواجه خواهیم بود که در آستانه هسته‌ای شدن قرار دارند و با در نظر گرفتن چهار روند فوق‌الذکر این مشخصه، اهمیت مضاعفی خواهد یافت.
#آسیای_مرکزی #غرب #شرق #روسیه #آمریکا
کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر:
@mavaraonnahr
📰 شرکت‌های بزرگ آمریکایی به دنبال گسترش فعالیت خود در ترکمنستان
⬅️ ۱۳ ژانویه، متیو کلیمو سفیر آمریکا در عشق‌آباد با حضور در یک نشست خبری در سفارت، از علاقه شرکت‌های بزرگ آمریکایی برای گسترش فعالیتشان در ترکمنستان خبر داد. به نقل از وی برخی از این شرکت‌ها، جان‌دیر، بوئینگ، جنرال الکتریک، ویزا‌کارت بین‌المللی و کوکاکولا هستند.
📄 وی در ادامه ابراز امیدواری نمود که که شورای بازرگانی ترکمنستان و آمریکا توسعه یافته و نقشش به اتاق بازرگانی تبدیل شود. همچنین از آمادگی سفارت برای تسهیل تجارت بین بخش‌های خصوصی دو کشور خبر داد.
#آسیای_مرکزی #ترکمنستان #آمریکا #تجارت #اقتصاد
کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر:
@mavaraonnahr
این قانون تمامی سازمانهای غیر دولتی فعال در این کشور که از خارج تأمین مالی می شوند و NGO-های غربی را "عوامل خارجی" معرفی می کند و آنها را ملزم به ارائه تمامی گزارشات مالی و فعالیت‌‌هایشان به دولت می کند. در بخشی از اهداف این لایحه چنین ذکر شده است که قرقیزستان به دنبال شفافیت بیشتر در مورد فعالیت عوامل حقوقی و حقیقی خارجی در این کشور و افزایش نظارت بر آنها است.
📄 این لایحه از ابتدا با فراز و نشیب های زیادی در حاشیه روبرو شد و در معرض انتقادات تند سازمانهای بین‌المللی و کشورهای غربی قرار گرفت. اخباری مبنی بر تهدید مستقیم برخی نمایندگان پارلمان به تحریم توسط #آمریکا، در رسانه ها منتشر شده بود. لزلی ویگر سفیر آمریکا در قرقیزستان بارها مستقیم و غیرمستقیم به این لایحه واکنش نشان داده بود و در آخرین اظهار نظر خود تاکید کرد که محدود شدن NGO-های ما در این کشور موجب کاهش فعالیت های بشردوستانه واشنگتن و اروپا خواهد شد. اخيرا نیز هیئت اتحادیه اروپا و سفارت های کانادا، فرانسه، آلمان، بریتانیا و ایالات متحده با انتشار یک بیانیه از صدیر جبارف رئیس جمهور قرقیزستان خواستند که این لایحه را امضا نکند. پیش از این نیز آنتونی بلینکن وزیر امورخارجه ایالات‌متحده در یک نامه خواستار حذف این لایحه شده بود و رئیس جمهور قرقیزستان را به کاهش سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی تهدید نمود.
📄 ماری استروترز مدیر اروپای شرقی و آسیای مرکزی عفو بین‌الملل نیز پس از تصویب این قانون در قرقیزستان، اظهار داشت که این قانون بسیار محدود کننده سازمان های غیر دولتی باید توسط صدیر جبارف وتو شود.
📄 باید گفت، بیش از ۱۷ هزار NGO غربی بزرگ و کوچک در قرقیزستان فعالیت می کنند و نقش آنها در انقلاب‌های رنگی این کشور بر کارشناسان و تحلیلگران آشکار است و سالهاست که تأثیر سازمانهای غیرانتفاعی غرب در سیاست‌های دولت و جو حاکم در قرقیزستان مورد بحث است.
کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر:
@mavaraonnahr
در #آسیای_مرکزی هر روز این جاسوسان با یکدیگر روبرو می شوند، بدون آنکه خبری از هم داشته باشند. به طوری که خیلی از آنها از ماهیت جاسوسی بودن فعالیتشان اطلاعی ندارند.
باید گفت که #سیا با همه آن بزرگی اش، حدود ۲۰ درصد از کل اطلاعات را جمع‌آوری می کند؛ و بخش اعظمی از جاسوسی در عصر نوین شکل و شمایل متفاوتی دارد و در قالب های خیلی موجهی فعالیت می کند. غرب از به اصطلاح "بخش خصوصی" نهایت استفاده جاسوسی را انجام می دهد؛ در سال ۲۰۰۹ هدر هودین محقق آمریکایی در این باره نوشت: "بنیادها، مؤسسات، اندیشکده‌ها و سازمانهای غیردولتی خیریه با شروطی متقابل به سازمانهای اطلاعاتی آمریکا خدمات می دهند."
در اواخر دهه نود میلادی کتابی تحت عنوان "جامعه جدید آمریکایی" در #ایالات_متحده منتشر شد که در بخشی از آن چنین آمده است: استفاده از سازمانهای غیردولتی، بنیادهای خصوصی و دانشگاه‌ها نسبت به سازمانهای دولتی برای جمع‌آوری اطلاعات از کشورهای دیگر مناسب‌تر هستند. در عین حال، آنها اغلب مواضع خود را در کشورهای مورد علاقه اطلاعاتی حفظ می کنند، حتی در مواردی که دولت های آنها روابط دیپلماتیک خود را با ایالات متحده متوقف می کنند.
سال ۲۰۰۶، کمیته امنیت ملی قرقیزستان دو کارمند سفارت #آمریکا در بیشکک، کاکو کیمارا و پل پولیتس را بازداشت و از کشور اخراج کرد. همان زمان اعلام شد که این دو دیپلمات از عوامل سیستم اطلاعاتی آمریکا بوده و از رابط های مستقیم آمریکا و NGO-ها برای تبادل اطلاعات بوده اند.
در این زمینه از جمله ناگفته‌هایی که باید به آن اشاره کرد این است که جنگ گسترده اطلاعاتی و شبکه سازی های جاسوسی در آسیای مرکزی در صد سال گذشته نهادینه شده است و دلیل آن جریان "بازی بزرگ آسیای مرکزی" بین روسیه تزاری و بریتانیا است که جنگ اطلاعاتی وسیعی علیه روسیه در منطقه سازماندهی شد. پس از آن نیز در زمان اتحاد جماهیر شوروی که در آسیای مرکزی به عنوان یکی از مناطق بزرگ و مهم تحت سیطره مسکو، ایالات متحده شبکه‌های جاسوسی گسترده‌ای در آن ایجاد کرده بود.
سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۸ در قرقیزستان، چند نمونه بازداشت جاسوس در رسانه ها منتشر شد که کمیته امنیت ملی این کشور چند کارمند ظاهرا با درجه بالای وزارت داخلی را به جرم جاسوسی برای آمریکا بازداشت کردند.
✍️ به طور کلی، سالهاست که کشورهای آسیای مرکزی بویژه قرقیزستان در محافل خصوصی و عمومی مسئله نفوذ و NGO-های غربی را مورد بحث قرار می دهند و بارها نقش NGO-ها در تحولات سیاسی قرقیزستان بر همگان مشهود شده است. قرقیزستان در سه دهه اخیر میزبان انقلاب های رنگی موفق و غیر موفق بوده است که از جمله اصلی ترین بازیگران آن NGO ها هستند.
حال پس از سالها کش مکش‌های سیاسی در قرقیزستان، ۱۴ مارس ۲۰۲۳ پس از تحمل فشارهای بین‌المللی، قانون نظارت بر "عوامل خارجی" که مربوط به محدود کردن و نظارت بر سازمانهای غیرانتفاعی است در پارلمان تصویب شد.
چند ماه اخیر حواشی لایحه مذکور از جمله مباحث داغ تحلیلگران قرقیزستان و منطقه بود. غرب از هر تریبونی که داشت صدای مخالفت خود با تصویب این قانون محدودکننده را به گوش دولت قرقیزستان رساند. حال پس از تصویب این قانون در پارلمان، همگان منتظر آخرین خبر مربوط به این ماجرا هستند؛ آیا صدیر جبارف این لایحه را امضا و رسمی می کند و یا به خواست غرب آن را وتو و رد می کند؟
کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر:
@mavaraonnahr
به طور کلی سازمانهای غیردولتی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به #آسیای_مرکزی سرازیر شدند به طوری که تاکنون به گفته سفیر آمریکا در بیشکک، حدود ۱۷ هزار سازمان غیردولتی غربی تنها در قرقیزستان فعالیت می کنند.
یکی از با نفوذترین سازمان های غیردولتی در آسیای مرکزی بنیاد آقاخان (AKDN) است که در میان سایر NGO-ها یکی از آنهایی محسوب می شود که بیشترین نمایندگی ها را در قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان دارد. این بنیاد اساساً درگیر ترویج ارزش‌های لیبرال دموکراتیک غربی است. از طرفی از هویت مذهبی و اسلامی خود برای تعامل با جامعه محافظه کار کشورهای آسیای مرکزی استفاده می کند. AKDN همکاری تنگاتنگی با برخی عامل‌های غربی به ویژه بنیاد راکفلر، بنیاد فورد، USAID #آمریکا و با وزارتخانه‌های خارجه فرانسه و آلمان و انگلیس دارد.
این بنیاد برنامه‌های متنوعی را برای توسعه کشاورزی، امنیت غذایی، رشد کودکان، فرهنگ و آموزش تامین مالی می کند. یکی از بزرگترین پروژه‌های آموزشی #تاجیکستان و آسیای مرکزی در شهر خاروغ ولایت بدخشان مربوط به این بنیاد است. این بنیاد مانند بسیاری دیگر از سازمان های غیردولتی غربی، از طریق اجرای پروژه های آموزشی کلان به جوانان توجه می کند و مشغول ترویج ارزش های لیبرال دموکراتیک غربی است.
به گزارش این بنیاد، شبکه توسعه آقاخان از سال ۱۹۹۵ میلادی تا ۲۰۱۸، در تاجیکستان یک میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده است و سالانه با بیش از ۵۰۰ هزار ذینفع در تاجیکستان همکاری می کند. در شهر خاروغ ولایت بدخشان تاجیکستان، در کنار دهها پروژه آموزشی، چند سالی است که وارد پروژه های شهرسازی و ایجاد فضای سبز نیز شده است. تاکنون حدود ۲۰۰۰ نفر از مراکز آموزش عالی AKDN در تاجیکستان فارغ‌التحصیل شده اند. این بنیاد همچنین از ۸۴۸ سازمان مدنی در تاجیکستان حمایت می کند. در بخش آموزش کودکان نیز ۱۶ هزار کودک در مجموع مراکز آموزشی AKDN در تاجیکستان حضور دارند.
بنیاد آقاخان از سال ۲۰۰۲ به طور رسمی در قرقیزستان نیز حضور فعال داشته و دهها آموزشگاه فنی و علمی از جمله یک دانشگاه بزرگ را در این کشور نیز تأسیس کرده است. ۳۴ هزار نفر تنها زبان آموز مدارس UCA بنیاد آقاخان در این کشور هستند. بنیاد آقاخان همچنین بیش از ۴۰ آموزشگاه هنری برای ترویج فرهنگ ملی قرقیزستان احداث کرده است. در بخش کار با کودکان نیز ۱۴ هزار ۵۰۰ کودک در مراکز آموزشی AKDN در این کشور حضور دارند.
از سال ۲۰۰۷ نیز به طور ویژه وارد امور رفاهی در این کشور شده و در زمینه‌های اقتصاد روستایی، سلامت، توسعه مهارت و استعدادیابی کودکان و نوجوانان فعالیت گسترده ای را ایجاد کرده است. در زمینه امور مالی و بانکی و رشد توان اقتصادی مردم در مناطق دورافتاده و محروم نیز با راه‌اندازی ۵۴ شعبه خدمت رسانی می کند و در امور مالی و بانکی با ۳۲۴ هزار نفر خدمات می دهد.
بخشی از پژوهش یولیا فیلارتوا و عطیه بیسم دو پژوهشگر روس با اضافات
کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر:
@mavaraonnahr
📰 بررسی امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی محور دیدار رئیس جمهور قزاقستان و سناتور آمریکایی
⬅️ قاسم جومارت توکایف رئیس جمهور #قزاقستان، سناتور آمریکایی استیو داینز را در آستانه به حضور پذیرفت و طرفین در مورد امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی به گفتگو پرداختند.
📄 توکایف در این خصوص تاکید نمود که کشورهای جهان بدون نظرداشت اختلافات، برای تضمین امنیت بین‌المللی باید در زمینه مبارزه با تروریسم همکاری کنند.
📄 در ادامه طرفین حول تعاملات تجاری و اقتصادی تبادل نظر کردند و توکایف تأکید نمود که حوزه‌های کلیدی تعامل دوجانبه قزاقستان و #آمریکا عبارتند از انرژی، اکتشاف و فرآوری مواد معدنی حیاتی و نوسازی زیرساخت‌ها است.
📄 استیو داینز نیز بر پویایی رو به رشد روابط سنتی دو کشور اشاره نمود و بر نقش مهم دیپلماسی پارلمانی در تقویت روابط دوجانبه تاکید کرد.
کانال #مرکز_مطالعات_آسیای_مرکزی | ماوراء النهر:
@mavaraonnahr