💢متفكرينى پيدا شدند كه اينها در صدد طرح دوباره‏‌ى اسلام و مطرح كردن معارف اسلامى در ميان هياهوى تبليغاتى فرهنگ غربى- كه فرهنگ جديد و مدرن به حساب مى‏‌آمد- بودند.. 💢ما در ميان متفكرين ايرانى و غيرايرانى- چه عرب، چه هندى و غير اينها شايد تُرك- شخصيت‌هايى داشتيم كه اين خط را دنبال مي‌كردند؛ چهره‏‌هاى معروفى كه بعضى از مؤلفين، بعضى از شعراء، بعضى از فلاسفه در اين عصر جديد از اين قبيل هستند. من وقتى كه نگاه ميكنم به اين چهره‏‌هاى شناخته‏‌شده‏‌‌ى اين رديف، اين روال، مرحوم شهيد مطهرى را يكى از برترين اينها به حساب مى‏‌آورم؛ علت هم همين #جامعيتى است كه شما به آن اشاره كرديد. @sahifeh_entezar

💠 تصور من اين است كه مرحوم آيت‏‌الله مطهرى رضوان‏‌الله‏‌عليه به عنوان يكى از چهره‏‌هايى كه در احياء تفكر اسلامى بيشترين نقش را داشتند و جزو يكى از پرچمداران اين #بينش_نوين_اسلامى و طرح دوباره‏‌ى اسلام در فضاى فرهنگ امروزى جهان بايد به شمار بيايد. 💠 همين‏‌طور كه ميدانيم از صد و بيست سال يا صد و بيست، سى سال، سى، چهل سال پيش به اين طرف متفكرينى پيدا شدند كه اين‌ها در صدد طرح دوباره‏‌ى اسلام و مطرح كردن معارف اسلامى در ميان هياهوى تبليغاتى فرهنگ غربى- كه فرهنگ جديد و مدرن به حساب مى‏‌آمد- بودند؛ كه از اين قبيل شخصيت‌هاى معروف مثل سيدجمال‏‌‌الدين شناخته شدند. اين‌ها را نسل‌هاى امروز به عنوان #مصلحين_اجتماعى و مبارزين بزرگ و چهره‏‌هاى فكرى و سياسى و انقلابى اسلام مي‌شناسند؛ كه همه‏‌ى اين خصوصيات را شما در سيدجمال مشاهده ميكنيد. 💠 هنر بزرگ سيدجمال در مبارزه‏‌ى سياسى او نبود، بلكه هنر بزرگ او در اين بود كه اسلام را به عنوان يك دين #زنده و به عنوان يك مايه‏‌ى زندگى و به عنوان يك مكتبى كه يك #نظام_اجتماعى را در خودش دارد دوباره مطرح ميكرد. تمام تلاش سيدجمال و حركت او در آفاق اسلام از شرق تا غرب براى همين بود كه مي‌خواست اين دوباره‏‌نگرى به اسلام را در جوامع اسلامى زنده كند، و آن حالتى را كه در گذشته- ساليان دراز- بر افكار صاحبنظران اسلامى تحميل شده بود- حالت #خمودگى اسلامى- اين را از بين ببرد. 💠 ما در ميان متفكرين ايرانى و غيرايرانى- چه عرب، چه هندى و غير اينها شايد تُرك- شخصيت‌هايى داشتيم كه اين خط را دنبال مي‌كردند؛ چهره‏‌هاى معروفى كه بعضى از مؤلفين، بعضى از شعراء، بعضى از فلاسفه در اين عصر جديد از اين قبيل هستند. من وقتى كه نگاه ميكنم به اين چهره‏‌هاى شناخته‏‌شده‏‌ى اين رديف، اين روال، مرحوم شهيد مطهرى را يكى از برترين اينها به حساب مى‏‌آورم؛ علت هم همين #جامعيتى است كه شما به آن اشاره كرديد. 💠 اين مرد يك فقيه بود، يعنى اسلام را وقتى مي‌خواست تبيين كند و مسائل اسلامى را بيان كند از خودش چيزى مايه نمي‌گذاشت. اسلام را مي‌شناخت، #فقه_اسلامى را بلد بود و همان‏طور كه ميدانيد فقه اسلامى به معناى شيوه‏‌ى #استنباط احكام از #منابع_اوليه اسلام- يعنى كتاب و سنت- است، و فقيه آن كسى است كه اين شيوه‏‌ى استنباط را بلد است؛ و درسى هم كه براى فقاهت در حوزه‏‌ها خوانده ميشود در حقيقت درس آشنايى با اين شيوه است. خب مرحوم مطهرى يك #مجتهد بود، يعنى اين شيوه را به خوبى بلد بود. اينجور نبود كه به دام افكار التقاطى شرقى يا غربى بيفتد، همچنانى كه بسيارى از متفكرين مصلح و طرفدار تجديد حيات دوباره‏‌ى اسلام در آن دام افتادند. 💠 يك #فيلسوف بود- يعنى با #معارف عميق و استدلالى اسلام آشنا بود- يك #سخنور بود- يعنى ميتوانست همه‏‌ى آنچه را كه بلد است به زبان بياورد- يك #نويسنده‏‌ى بسيار خوب بود- يعنى ميتوانست همه‏‌ى آنها را بنويسد- تمام اين جنبه‏‌هايى كه جنابعالى اشاره كرديد واقعاً ابعاد يك شخصيت زبده‏‌ى برجسته بود كه ميتوان او را يكى از متفكرين و يكى از پرچمداران احياى تفكر اسلامى به شمار آورد 📚 (10/ 02/ 1363) گفتگو پيرامون شهادت استاد مطهرى‏ @sahifeh_entezar

💠 به نظر من مرحوم مطهرى با دو ابزار با دو وسيله ميتوانستند تفاهم و نزديكى بين دو قشر روحانيون و تحصيل‏‌كرده‏‌هاى جديد را به وجود بياورند. يكى #تلاش_عملى و ديگرى #غناى_شخصيت خود ايشان. 💠از لحاظ تلاش عملى خب ايشان در #دانشگاه درس گرفتند، با #دانشجوها انس پيدا كردند، در مجامع تحصيل‏‌كرده‏‌ها، #مهندسين، #پزشكان شركت كردند، به عنوان يك قطب و ملجأ و پناهى براى تحصيل‏‌كرده‏‌هاى جديد شدند ... آن زمان‌ها، هزاران دانشجو و فارغ‏‌التحصيل و كسانى كه توى مسائل فرهنگ جديد درس خوانده بودند و تحصيل كرده بودند آقاى مطهرى را به عنوان يك ملجأ، يك پناه، يك ملاذ، يك آدمى كه حرفشان را ميفهمد، ميتواند دردهايشان را علاج كند، سؤالات‌شان را #پاسخ بدهد، به او نگاه ميكردند و اينها. 💠و ايشان نوشته‏‌هايش، سخنرانى‏‌اش در راديو در آن سال‌هاى اوائل، بعد هم سخنرانى‏‌هاى گوناگونش در دانشگاه‏‌هاى مختلف، سراسر كشور در اين خط بود؛ و شايد بتوانم بگويم ايشان #موفق‏_ترين چهره‏‌ى روحانى در ميان محيط‌هاى فرهنگ جديد بود، يعنى در دانشگاه‏‌ها و حول و حوش دانشگاه‏‌ها؛ مثل تحصيل‏كرده‏‌ها و فارغ‏‌التحصيل‏‌ها. موفق‏‌ترين چهره بود، يعنى هيچ‏كدام از اين چهره‏‌هاى #تقريب بين روحانى و دانشگاه به قدر ايشان در اين جهت موفق نبودند و ايمان آن تحصيل‏‌كرده‏‌هاى جديد را جلب نكرده بودند. 💠 دومى غناى شخصيت خود ايشان بود؛ مي‌دانيد يكى از چيزهايى كه بين اين دو قشر را جدا كرده بود اين بود كه اين دو قشر را به هم بى‏‌اعتقاد كرده بودند. تحصيل‏‌كرده‏‌هاى جديد فارغ‏‌التحصيل حوزه‏‌ى علميه را يك آدم باسواد نمى‏‌دانستند، اصلًا آنچه را كه او بلد بود آن را سواد نمى‏‌دانستند، به حساب نمى‏‌آوردند، علم نمى‏‌دانستند. روحانى در عرف و فرهنگ غربى تزريق‏‌شده‏‌ى به يك عده‏‌ى از تحصيل‏‌كرده‏‌هاى ما يك عنصر بى‏‌سواد و پرمدعايى بود و به حساب مى‏‌آمد كه اصلًا تضييع وقت بود كه انسان با او بنشيند حرف بزند يا خودش را به او نزديك كند، يعنى او را اصلًا قابل نمى‏‌دانستند كه يك چهره‏‌ى يك شخصى بداند او را. متقابلًا تحصيل‏‌كرده‏‌ى حوزه‏‌ى علميه تحصيل‏‌كرده‏‌هاى دانشگاهى را با همين چشم نگاه ميكرد. علاوه بر اين‏كه حالا بى‏‌دين ميدانست آنها را جاهل و عامى هم ميدانست. يعنى اهل علم و عوام يك تقسيمى بود در حوزه‏‌هاى علميه كه مردم دنيا دو قسم بودند، يك قسم اهل علم، يك قسم عوام؛ و اهل علم يعنى آنى كه تحصيل‏‌كرده‏‌ى حوزه است و عوام يعنى آن كسى كه تحصيل‏‌كرده‏‌ى حوزه نيست؛ حالا تحصيل‏‌كرده‏‌ى هر جاى ديگر هم ميخواهد باشد. دو قشرى كه هر دو اهل علمند، هر دو اهل تحصيلاتند، هر دو با مغز و با تفكر و تعقل سر و كار دارند و همديگر را بى‏‌سواد ميدانند، شما طبيعى است كه فرض كنيد اينها اصلًا به هم نزديك نشوند، با هم آشنا نشوند. 💠 مرحوم مطهرى جزو شخصيت‌هايى بود، جزو #پيشروان كاروان تقريب روحانى و دانشجو بود كه با قوّت و صلابت شخصيت علمى خودش مخاطبين خودش را متواضع كرد در مقابل خود. يعنى هنگامى كه ايشان وارد دانشگاه شد و افرادى در رشته‏‌هاى مختلفِ متناسب با شخصيت آقاى مطهرى وقتى با ايشان برخورد كردند، از ايشان استفهام كردند، با ايشان مسأله‏‌اى را مطرح كردند، با يك مغز بزرگ، با يك #انديشه‏_عميق، با يك ذهن باز مواجه شدند. 💠 يك مرد متفكر قوى صاحب‏‌نظر كه در- رشته‏‌اش فلسفه و فقه بود، ولى بعد جامعه شناسى مطالعه كرده بود، اقتصاد مطالعه كرده بود، فلسفه‏‌هاى اروپايى را مطالعه كرده بود و افرادى از متخصصين و صاحب‏‌نظران اين رشته‏‌ها به خود جذب كرده بود- ايشان در اين اواخر يك درس جامعه‏‌شناسى اسلامى يا ... فلسفه‏‌ى تاريخ، بله فلسفه‏‌ى تاريخ داشت، كه خب يك عده‏اى از افراد صاحب‏‌نظر، اساتيد فن، اساتيد، به‏‌هرحال درس ايشان شركت مي‌كردند كه خود ايشان براى من نقل كردند كه دو تا درس ايشان داشتند مي‌گفتند يكى دانشجوها شركت ميكنند، يكى اساتيد، اين درسى بود كه اساتيد شركت مي‌كردند. فلسفه‏‌ى هِگِل را مثلًا ايشان آنچنان قوى و خوب آگاه بود و فرا گرفته بود با آن قوّت علمى‏‌اى كه داشت كه خب كسانى كه توى اين رشته‏‌ها، توى اين معقولات كار ميكردند شخصيت ايشان را و ارزش ايشان را درك ميكردند. 💠 پس شخصيت علمى و قوى مرحوم شهيد مطهرى هم بيشترين تأثير را در نزديكى اين دو قشر داشت. يعنى وقتى كه تحصيل‏‌كرده‏‌هاى جديد نگاه ميكردند ميديدند يك روحانى عالمِ متفكرِ فاضلى مثل شهيد آقاى مطهرى را در مقابل خودشان دارند. از طرفى وقتى كه در حوزه‏‌هاى علميه- كه خب شخصيت آقاى مطهرى در حوزه‏‌ها واضح بود براى بيشتر افرادى كه در حوزه‏‌ها بودند- وقتى ميديدند ايشان دل به قشر تحصيل‏‌كرده‏‌ى جديد بسته و با اينها سر و كار دارد آنها هم يك حالت تقارب و تفاهمى برايشان به وجود مى‏‌آمد. 📚 (10/ 02/ 1363) گفتگو پيرامون شهادت استاد مطهرى‏ @sahifeh_entezar

💢اگر ما امروز قوانين اسلام را اجرا نكنيم، كى اجرا بكنيم؟ آقايانى كه مى‏‌گوييد نمى‏‌شود، پس كى مى‏‌شود؟ 💢پس بگوييد هيچ وقت اسلام نه! بگوييد نهضت منهاى اسلام. همان طورى كه گفتيد اسلام منهاى روحانيت، حالا هم بگوييد نهضت منهاى اسلام. 💢 اگر با اين نهضت اسلام را متحقق نكنيد و احكام اسلام را مو به مو جارى نكنيد، مأيوس باشيد ديگر نخواهد شد. 💢آنهايى كه به اسلام عقيده دارند، آنهايى كه دلشان براى قرآن مى‏‌تپد، امروز بايد فعاليت كنند. 💢15 خرداد براى همين بود. قبل از 15 خرداد براى اسلام بود قيام روحانيون؛ قيام 15 خرداد براى همين بود؛ بعد از آن هم دنباله همين بود. اسلام بود لَيْسَ الّا. ما غير اسلام نمى‏‌خواهيم. و اسلام در همه وقت و خصوصاً حالا قابل‏ اجراست. 📚 صحيفه امام، ج‏8، ص: 57 @sahifeh_entezar

💢هارون‏‌الرشيد تمام آن كارهائى را كه بايد براى قبضه كردن يك انسان مخالف و يك مبارز حقيقى انجام داد، همه را انجام ميدهد: تهديد، تطميع، فريبكارى؛ همه‏‌ى اينها را انجام ميدهد. 💢يكى از حرف‌هائى كه آنجا با موسى‏‌بن‏‌جعفر ميزند، اين است كه ميگويد شما بنى‏‌هاشم از #فدك محروم شديد، آل‏‌على. فدك را از شماها گرفتند، حالا من ميخواهم فدك را به شما برگردانم. بگو فدك كجاست، حدود فدك چيه، تا من فدك را به شما برگردانم. خب معلوم است كه اين يك فريبى است كه ميخواهد فدك را برگرداند، به عنوان كسى كه حق از دست‏‌رفته‏‌ى آل‏‌محمّد را ميخواهد به آنها برگرداند، چهره‏‌اى براى خودش درست كند. 💢حضرت ميگويد بسيار خب، حالا كه ميخواهى فدك را بدهى، من #حدود_فدك را براى تو معين ميكنم. بنا ميكنند حدود فدك را معين كردن؛ آن حدودى كه امام موسى‏‌بن‏‌جعفر براى فدك معين ميكنند، تمام #كشور_اسلامى آن روز را در بر ميگيرد؛ فدك يعنى اين. يعنى اينكه تو خيال كنى كه ما دعوامان در آن روز بر سر يك باغستان بود، چند تا درخت خرما بود، اين #ساده_لوحانه است. 💢 مسئله‏‌ى ما آن روز هم مسئله‏‌ى چند تا نخلستان و باغستان فدك نبود، مسئله‏‌ى #خلافت پيغمبر بود؛ مسئله‏‌ى #حكومت_اسلامى بود. منتها آن روز آن چيزى كه فكر ميشد ما را از اين حق به‏‌كلى محروم خواهد كرد، گرفتن فدك بود. لذا ما در مقابل اين مسئله پافشارى ميكرديم. امروز آن چيزى كه در مقابل ما تو غصب كردى، باغستان فدك نيست كه ارزشى ندارد. آنچه كه تو غصب كردى، #جامعه‏_اسلامى است، كشور اسلامى است. 📚 (23/ 01/ 1364) خطبه‏‌هاى نماز جمعه تهران ‏ @sahifeh_entezar

💠اينكه شما به كتابى كه پانصد روايت، هزار روايت در باب زندگى موسى‏‌بن‏‌جعفر هست، مراجعه كنيد، اين زندگى موسى‏‌بن‏‌جعفر را به شما نشان نخواهد داد. 💠 بايد اول معلوم بشود چهارچوب زندگى موسى‏‌بن‏‌جعفر چه بود. اصلًا ائمه (عليهم‏‌السّلام) آيا يك زندگى #سياسى داشتند يا نه؟ آيا زندگى ائمه (عليهم‏‌السّلام) فقط اين بود كه يك عده شاگرد، يك عده مريد، يك عده علاقه‏‌مند را دور خودشان جمع كنند احكام نماز و احكام زكات و احكام حج و اخلاقيات اسلامى و معارف و اصول دين و عرفان و اين چيزها را به آنها بيان كنند و همين و بس؟ يا نه، غير از اين چيزهائى كه گفته شد و روح آنچه كه گفته شد، يك چهارچوب ديگرى در زندگى ائمه است كه آن همان زندگى سياسى ائمه (عليهم‏‌السّلام) است؛ ♨️بیانات تفصیلی آیت الله خامنه ای خطیب وقت نماز جمعه تهران پیرامون زندگی امام موسی بن جعفر علیه السلام @sahifeh_entezar

🍃تمام تشکیلاتی که در اسلام از صدر اسلام تا حالا بوده است، و تمام چیزهایی که انبیا از صدر خلقت تا حالا داشتند و اولیای اسلام تا آخر دارند، معنویات اسلام است، عرفان اسلام است. 🍃ما باید عمده توجهمان به عرفان اسلامی باشد. اگر ملاحظه فرموده باشید در آیات شریفه‌ای که مربوط به معنویات و عرفان و- عرض می‌کنم که- سلوک و این طور چیزهاست، در هیچ کتابی نظیر قرآن نیست و هیچ کتابی سابقه ندارد که این طور عرفان داشته باشد؛ این طور فلسفه داشته باشد. 🍃آن چیزی که من توصیه می‌کنم به همه اهل علم و به همه آقایان، به همه دانشمندان اینکه دنبال این بروید که معارف اسلامی را در بین مردم تقویت کنید که راس امور این معارف اسلامی است و اگر او درست بشود همه کارها درست می‌شود. 🍃آن طور نیست که بعضی نزاعها مربوط به اسلام باشد، به خدا باشد. برای خدا انسان نمی‌شود اهانت کند به مومن، برای خدا انسان نمی‌شود که کشف ستر مومن بکند، اینها همه برای این است که نفسیت انسان این جوری است. #معارف @sahifeh_entezar

🔖آقا اين #اصطلاحات خدا مى‏‌داند كه يك وبالى است به عهده ما! خدا مى‏‌داند كه اين اصطلاحات هر چه زيادتر شد، اگر تهذيب نفس در كار نباشد، به ضرر دنيا و آخرت جامعه مسلمين تمام مى‏شود. 🔖 اصطلاحاتْ اثرى ندارد. #علم_توحيد، اگر چنانچه مشفوع نباشد با اين صفاى نفس، همان علم توحيد براى انسان وبال خواهد شد! چه بسا اشخاصى كه عالم به علم توحيد بودند و منحرف كردند طوايفى را؛ اشخاصى را منحرف كردند؛ و حال اينكه عالم به علم توحيد بودند. 🔖 چه بسا اشخاصى كه همين اطلاعات شما را بهتر مى‏‌دانستند لكن از باب اينكه انحراف داشتند، وقتى كه وارد شدند در يك جامعه، منحرف كردند يك جامعه را. 📚 صحيفه امام، ج‏2، ص: 18 @sahifeh_entezar

🔰اگر اينها(سران کشورهای اسلامی) توحيد كلمه كنند، ديگر يهود به #فلسطين طمع نمى‏‌كند؛ ديگر هندو به #كشمير طمع نمى‏‌كند. اين براى اين است كه نمى‏‌گذارند شما متحد بشويد. 🔰بدانند آنها- مى‏‌دانند هم- دست‌هايى كه مى‏‌خواهند منابع شما را از دستتان بگيرند، مى‏‌خواهند ثروت شما را به رايگان ببرند، مى‏‌خواهند ذخاير تحت الارضى و فوق الارضى شما را به يغما ببرند، آنها نمى‏‌گذارند كه عراق و ايران با هم متحد بشود؛ ايران و مصر با هم متحد بشود؛ تركيه و ايران با هم متحد بشود؛ همه‏‌شان با هم #وحدت_كلمه پيدا كنند. نخواهند گذاشت. 🔰ولى شما تكليفتان اين نيست؛ رؤسا تكليفشان اين است كه بنشينند با هم تفاهم كنند، حدود و ثغور خودشان را حفظ كنند، هر كدام حدود و ثغورشان محفوظ، لكن آن دشمن خارجى كه به شما اين قدر ضرر وارد مى‏‌كند در مقابل او توحيد كلمه كنيد. 🔰 اگر توحيد كلمه بكنيد، يك مشت #يهودى_دزد در فلسطين است، بيش از يك ميليون از مسلمين را ده سال، بيشتر از ده سال است كه متفرق كرده‏‌اند و ممالك اسلامى نشسته‏‌اند با هم عزا گرفته‏‌اند، اگر توحيد كلمه باشد چطور مى‏‌توانند اينها، اين يك مشت يهود دزد، چطور مى‏‌توانند فلسطين شما را از دستتان بگيرند و مسلمين را از فلسطين بيرون كنند و نتوانيد هيچ كار بكنيد؟ اگر توحيد كلمه كنيد، چطور هندوى بدبخت مى‏‌تواند #كشمير_عزيز را از ما بگيرد و از مسلمين بگيرد و هيچ كارى از آنها نيايد؟ 📚صحيفه امام، ج‏2، ص: 34 @sahifeh_entezar

💢 بیانات آیت الله عبدالکریم فرحانی پیرامون مدیریت معاصر تمدن اسلامی 📒معنای حوزه و دانشگاه انقلابی چیست؟ حوزه سکولار کدام است؟ 📒راهکار امام خمینی(ره) برای انقلابی نگه داشتن این دو نهاد چه بود؟ 🔖در تحول علم دینی هم حوزه و هم دانشگاه نقش دارند. 📒ارتجاع روشنفکری در بیان رهبری چیست؟ راه مقابله با آن کدام است؟ 📗چالش های سه گانه میان اسلام و غرب 📗اسلام و یونان قدیم به مدیریت امام صادق(ع) و امام رضا(ع) 📗انقلاب و غرب معاصر به مدیریت علامه طباطبایی(ره) و شاگردانش 🔖تفاوت فلسفه مضاف با امتداد حکمت در چیست؟ 🔖امتداد حکمت صدرایی و محی الدینی با امتداد حکمت امام و علامه طباطبایی چه تفاوت هایی دارد؟ 📘چالش معاصر انقلاب با فلسفه مدرن غرب؛ رسالتی که چهل سال بر زمین مانده است. 📘هشدار بیست سال پیش رهبری نسبت به ارتجاع روشنفکری 📘علوم انسانی اسلامی راهکار ما در چالش سوم 📘علم اسلامی، علمی که توسط اسلام به عنوان یک موجود زنده اصلاح شده باشد. 📌 با این صوت، انگیزه مضاعفی برای تحصیل پیدا می کنید؛ #پیشنهاد_استماع @sahifeh_entezar

💢 من پديده‏‌اى را مشاهده كردم و مشاهده مى‏‌كنم كه جز اسم گفته شده براى آن، عنوانى پيدا نمى‏‌كنم: #ارتجاع_روشنفكرى، رجعت روشن‏فكرى‏ ❇️من بارها گفته‏‌ام كه روشن‏فكرى در ايران، بيمار متولّد شد. مقوله‏‌ى روشن‏فكرى، با خصوصيّاتى كه در عالمِ تحقّق و واقعيّت دارد كه در آن، فكر علمى، نگاه به آينده، فرزانگى، هوشمندى، احساس درد در مسائل اجتماعى و بخصوص آنچه كه مربوط به فرهنگ است، مستتر است در كشور ما بيمار و ناسالم و معيوب متولّد شد. چرا؟ چون كسانى كه روشن‏فكران اوّلِ تاريخ ما هستند، آدم‏‌هايى ناسالمند ❇️و اما اين بيمارى چه بود؛ يعنى كجا بروز مى‏‌كرد؟ اين را از زبان آل احمد براى شما ذكر مى‏‌كنم. آل احمد در مشخصات روشن‏فكر مى‏‌گويد: يك مشخصات، مشخصات عوامانه‏‌ى روشن‏فكر است. او مى‏‌گويد معناى «عوامانه» اين نيست كه عوام، روشن‏فكر را اين‏گونه تصوّر مى‏‌كنند؛ بلكه خود روشن‏فكر هم گاهى همين‏طور فكر مى‏‌كند. اين خصوصيات سه‏‌تاست: #اوّل مخالفت با مذهب و دين يعنى روشن‏فكر لزوماً بايستى با دين مخالف باشد! #دوم علاقه‏‌مندى به سنن غربى و اروپارفتگى و اين‏طور چيزها؛ #سوم هم درس‏‌خواندگى. اين ديگر برداشت‌هاى عاميانه از روشن‏فكرى است؛ مميّزات روشن‏فكر اين است. يعنى اگر كسى متديّن شد، چنانچه علّامه‏‌ى دهر باشد، اوّلْ هنرمند باشد، بزرگترين فيلسوف باشد؛ روشن‏فكر نيست! بعد مى‏‌گويد اين سه خصوصيتى كه برداشت عاميانه و خصوصيات عاميانه‏‌ى روشن‏فكرى است، در حقيقت ساده‏‌شده‏‌ى دو خصوصيت ديگرى است كه با زبان عالمانه يا زبان روشن‏فكرى مى‏‌شود آنها را بيان كرد. يكى از آن دو خصوصيت، عبارت است از بى‏‌اعتنايى به سنّت‌هاى بومى و فرهنگ خودى كه اين ديگر بحث عوامانه نيست؛ اين حتمى است ديگرى، اعتقاد به جهان‏بينى علمى، رابطه‏‌ى علمى، دانش و قضا و قدرى نبودن اين‏ها؛ ❇️ مثال‌هايى هم مى‏‌زند. علّت اين است كه آن روزى كه مقوله‏‌ى روشن‏فكرى مقوله‏‌ى «انتلكتوئل» اوّل بار در فرانسه به وجود آمد، اوقاتى بود كه ملت فرانسه و اروپا از قرون وسطى خارج شده بودند؛ مذهب كليسايىِ سياهِ خشنِ خرافىِ مسيحيّت را پشت سر انداخته و طرد كرده بودند. دانشمند را مى‏‌كُشد، مكتشف و مخترع را محاكمه مى‏‌كند، تبعيد مى‏‌كند، نابود مى‏‌كند، كتاب علمى را از بين مى‏‌برد. اين بديهى است كه يك عدّه انسان‌هاى فرزانه پيدا شوند و آن مذهبى كه اين خصوصيت را داشت و از خرافات و حرف‌هايى كه هيچ انسان خردپسندى آن را قبول نمى‏‌كند، پُر بود، به كنارى بيندازند و به كارهاى جديد رو بياورند و دائرةالمعارفِ جديدِ فرانسه را بنويسند و كارهاى بزرگ علمى را شروع كنند. بديهى است كه اين‏ها طبيعت كارشان پشت كردن به آن مذهب بود. آن وقت روشن‏فكر مقلّد ايرانى در دوره‏‌ى قاجار، كه اوّل بار مقوله‏‌ى «انتلكتوئل» را وارد كشور كرد و اسم منوّرالفكر به آن داد و بعد به «روشن‏فكر» با همان خصوصيت ضدّ مذهبش تبديل شد، آن را در مقابل اسلام آورد؛ اسلامى كه منطقى‏‌ترين تفكّرات، روشن‏ترين معارف، محكم‏ترين استدلال‌ها و شفّاف‌ترين اخلاقيات را داشت؛ اسلامى كه همان وقت در ايران همان كارى را مى‏‌كرد كه روشن‏فكران غربى مى‏‌خواستند در غرب انجام دهند! يعنى در برهه‏‌اى از دوران استعمار، روشن‏فكران غربى، با مردم مناطق استعمارزده‌ى غرب هم‏صدا شدند. مثلًا اگر كشور اسپانيا، كوبا را استعمار كرده بود و ثروت آنجا شكر كوبا را در اختيار گرفته بود، «ژان پل سارتر» فرانسوى از مردم كوبا و از «فيدل كاسترو» و از «چه‏‌گوارا»، عليه دولت استعمارى فرانسه دفاع مى‏‌كرد و كتاب مى‏‌نوشت: «جنگ شكر در كوبا». ❇️به عبارت ديگر، روشن‏فكر غربى در برهه‏‌اى از زمان، با دولت و با نظام حاكم بر خودش، به نفع ملت‌هاى ضعيف مبارزه مى‏‌كرد. اين كار در ايران به وسيله‏‌ى چه كسى انجام مى‏‌گرفت؟ به وسيله‏‌ى ميرزاى شيرازى؛ به وسيله‏‌ى ميرزاى آشتيانى در تهران؛ به وسيله‏‌ى سيد عبد الحسين لارى در فارس. اين‏‌ها با نفوذ استعمار مبارزه مى‏‌كردند؛ اما چه كسى به انعقاد قراردادهاى استعمارى و دخالت استعمار كمك مى‏‌كرد؟ ميرزا ملكم‏‌خان و امثال او و بسيارى از رجال قاجار كه جزو روشن‏فكران بودند. يعنى درست مواضع #جا_به_جا شده بود؛ اما درعين‏‌حال مبارزه با دين خرافى مسيحيّت در روشن‏فكرى ايران، جاى خودش را به مبارزه با اسلام داد! بنابراين، يكى از خصوصيات روشن‏فكر اين شد كه با اسلام، دشمن و مخالف باشد. #پیوست @sahifeh_entezar

❇️جالب اينجاست كه وقتى قيد عدم تعبّد را جزو قيود حتمى و اصلى روشن‏فكرى ذكر مى‏‌كنند، نتيجه اين مى‏‌شود كه #علّامه‏_طباطبايى، بزرگترين فيلسوف زمان ما كه از فرانسه فلاسفه و شخصيت‌هاى برجسته‏‌اى مثل #هانرى_كربن به اينجا مى‏‌آيند و چند سال مى‏‌مانند تا از او استفاده كنند، روشن‏فكر نيست؛ اما مثلًا فلان جوجه‏‌شاعرى كه به مبانى مذهب و مبانى سنّت و مبانى ايرانى‏‌گرى اعتقادى ندارد و چند صباحى هم در اروپا يا امريكا گذرانده، روشن‏فكر است؛ و هرچه در اروپا بيشتر مانده باشد، روشن‏فكرتر است! ببينيد چه تعريف غلط و چه جريان زشت و نامناسبى به نام روشن‏فكر در ايران ايجاد شده بود! ❇️بعد از پيروزى انقلاب، روشن‏فكرى در ايران برنيفتاد روشن‏فكرى وجود داشت اما در واقع يك روشن‏فكرى نوين به وجود آمد. در دوره‏‌ى انقلاب، شاعر، نويسنده، منتقد، محقّق، كارگردان، سينماگر، نمايشنامه‏‌نويس و نقّاش، از دو قشر پديد آمد: يكى از عناصرى كه انقلاب اين‏ها را به وجود آورده بود و دوم عناصرى كه از دوره‏‌ى قبل بودند و انقلاب اين‏ها را به‏‌كلّى قلب ماهيّت كرده بود. براى اوّلين بار بعد از گذشت تقريباً صد سال از آغاز تحرّك روشن‏فكرى در ايران، روشن‏فكرى بومى شد. آن كسانى كه در مقوله‏‌هاى روشن‏فكرى فعّال‏‌ترند و در مركز دايره‏‌ى روشن‏فكرى قرار دارند يعنى نويسندگان و شعرا تا برسد به قشرهاى گوناگون، مثل هنرمندان و نقّاشان و ... اين‏ها براى اوّلين بار در اين كشور مثل يك ايرانى فكر كردند، مثل يك مسلمان حرف زدند، محصول روشن‏فكرى و هنرى و ادبى توليد كردند؛ اين شد يك دوران جديد. ❇️يك‏ كلمه از بحث من باقى مانده و آن يك‏ كلمه، همه‏‌ى آن مطلبى است كه اسم اين بحث به مناسبت آن است. آن يك‏ كلمه اين است: از بعد از #جنگ تلاش‏‌هايى جدّى شروع شده براى اينكه روشن‏فكرى ايران را به همان حالت بيمارى قبل از انقلاب برگردانند برگشت به عقب، #ارتجاع يعنى باز قهر كردن با مذهب، قهر كردن با بنيان‌هاى بومى، رو كردن به #غرب، دل‏بستگى و وابستگى بى‏‌قيد و شرط به غرب، پذيرفتن هرچه كه از غرب از اروپا و از امريكا مى‏‌آيد، بزرگ شمردن هرآنچه كه متعلّق به بيگانه است و حقير شمردن هرآنچه كه مربوط به خودى است؛ كه در باطن خودش، تحقير ملت ايران و تحقير بنيان‏‌هايش را همراه دارد. من اين را مشاهده مى‏‌كنم. #پیوست 📚(22/ 02/ 1377) بيانات در جمع دانشجويان دانشگاه تهران‏ @sahifeh_entezar