✍ برخی از حکمای بزرگ که صاحب مرتبه بالایی در فقاهت هم بودند، با وجود شهرت در تدریس فلسفه و‌عرفان، در برهه‌ای از زمان به خاطر مصلحت، دست از تدریس حکمت برداشتند تا خلأ کمبود فقها و مراجع تقلید در شهر تهران را پر کنند. 🔻از این عده می‌توان به #آیت‌الله_شیخ_محمدتقی_آملی و #علامه_رفیعی_قزوینی اشاره کرد. ✨ علامه رفیعی قزوینی باوجود شهرت در بیان قوی در تدریس حکمت، هنگامی که در تهران مقیم شد‌‌ در مسجد جامع بازار اقامه جماعت می‌کرد. در این دوره، #آیت‌الله_سیداحمد_خوانساری مرجعیت علامه رفیعی قزوینی را ترویج می‌کرد. ✨ زمانی هم جمعی از طلاب تهرانی از محضر #علامه_شعرانی درباره مرجع اعلم پرسش نمودند و ایشان با اعتقاد به اعلمیت، آیت‌الله شیخ محمدتقی آملی را معرفی نمودند. 🍃 @feyziye_tehran

📷 راهپیمایی های انقلاب ۱۳۵۷ش/ تهران 💠 از چپ: آیت‌الله #حاج_شیخ_نصرالله_شاه‌آبادی، آیت‌الله #حاج_شیخ_محمود_انصاری_قمی، حجت‌الاسلام #شیخ_حسن_ثقفی برادر همسر #امام_خمینی(ره) ✍ حاج شیخ حسن آقای ثقفی از شاگردان مرحوم #علامه_شعرانی و #علامه_رفیعی_قزوینی بود و از تعدادی مراجع از جمله #آیت‌الله_سید_احمد_خوانساری اجازه اجتهاد داشت. 📖 وی از مدرسین معظم حوزه تهران بود. 🕌 @feyziye_tehran

🕌 #آیت‌الله_مهدوی_کنی سال ۱۳۳۸ش با صبیۀ آیت‌الله #حاج_شیخ_زین‌العابدین_سرخه‌ای ازدواج کرد و حوالی سال ۱۳۴۰ش به اصرار پدر، از قم به تهران بازگشت. 🔹او فعالیت خود را از تدریس #شرح_منظومه و کفایه در #مدرسه_مروی آغاز کرد و در همان دوران در مدرسۀ مروی، با برخی از دوستانش از جمله #آیت‌الله_سید_رضی_شیرازی مباحثات و گفتگوهای فقهی و فلسفی داشت. 📚 از دیگر فعالیت‌های علمی او در آن سال‌ها این بود که با بازگشت #علامه_رفیعی_قزوینی به تهران، به محفل پربار آن استاد عالیقدر رفت و آمد داشت و از دروس فلسفه و اسفار ایشان استفاده می‌برد. 🕌اوایل سال ۱۳۴۲ش که #مسجد_جلیلی (در میدان فردوسی تهران) تحت‌نظر آیت‌الله سرخه‌ای ساخته شد، آیت‌الله مهدوی کنی به‌عنوان امام جماعت آن مسجد منصوب شد و فعالیت تبلیغی و مبارزاتی خود را آغاز نمود. 🕌 @feyziye_tehran

🗓 به مناسبت ۲۴ دی سالروز رحلت #علامه_رفیعی_قزوینی در سال ۱۳۵۳ش ✍ در سال ١٣٨٠ق، آیت‌الله #سید_ابوالحسن_رفیعی_قزوینی به تهران آمد و از آن تاریخ تا پایان عمر شریفش، در این شهر اقامت گزید. ایشان در بدو ورود به تهران در #مسجد_آیت‌_الله_لواسانی واقع در #گذر_لوطی_صالح اقامۀ جماعت می‌کرد و در #مسجد_بین‌_الحرمین_بازار تدریس می‌نمود. 🍃 کم‌کم وسعت دانش و موقعیت اجتماعی ایشان زمینۀ حضورش در #مسجد_جامع_بازار را فراهم کرد. علامه رفیعی قزوینی در خانه‌ای که در مجاورت مسجد جامع قرار داشت و از قدیم، محل اسکان اعلم علمای تهران بود و پیش از ایشان، شخصیت‌هایی چون آقا #شیخ_علی_بابا_فیروزکوهی، #سید_محمدکاظم_عصار و آیت‌الله العظمی #سید_احمد_خوانساری در آن سکونت داشتند، اقامت گزید و در شبستان #آیت‌_الله_شاه‌_آبادی به اقامۀ جماعت پرداخت. 📚 در این مدت، عمدۀ تدریس ایشان در منزل بود، با این‌حال گاهی نیز در #مدرسه_مروی حضور می‌یافت و به تدریس می‌پرداخت. ✨در این دوران مسئلۀ مرجعیت آیت‌الله رفیعی قزوینی مطرح و رسالۀ ایشان منتشر شد. بنابر برخی نقل‌ها آیت‌الله العظمی خوانساری که مرجع اول تهران بود، گاهی به‌طور نامحسوس، وجوهات شرعی مردم را به‌سوی ایشان روانه می‌کرد تا امر مرجعیت ایشان در شهر تهران به‌خوبی تقویت شود. 🕌 @tarikh_hawzah_tehran

🗓 به مناسبت اول محرم، سالروز رحلت #علامه_رفیعی_قزوینی ✍ #علامه_حسن_زاده_آملی درباره نخستین ایام استفاده خود از محضر آیت الله رفیعی قزوینی می‌فرمودند: «هفته دوم آمد و يك دو روزى بگذشت و باز بعد از درس به من اشاره كرد كه شما باشيد. من نشستم و رفقا رفتند و فرمود: شما اظهار داشتيد كه شرح قيصرى بر #فصوص_الحكم را در محضر آقاى #فاضل_تونى درس خوانده‌ايد. گفتم: آرى. فرمود: #مصباح_الأنس را درس خوانده‌ايد؟ گفتم: خير. فرمود: حاضر هستيد كه مصباح الأنس را با هم، مشروط به اين كه دو به دو من و شما باشيم، مباحثه كنيم؟ دست و زانويش را بوسيدم و اشك شوق در چشمم حلقه زد و عرض كردم: من كه باشم كه بر آن خاطر عاطر گذرم‌ لطفها مى‌كنى اى خاك درت تاج سرم‌ خود آن جناب مصباح الأنس را در محضر آقا #ميرزا_هاشم_اشكورى كه محشى مصباح الأنس است، تلمذ كرده است و در پيشگاه استادان نامورى چون: آقا #شيخ_عبدالنبی_نورى، و آقا #ميرزا_حسن_كرمانشاهى، و آقا #سيّد_محمّدكاظم_يزدى، و بزرگان‌ ديگر زانو زده است. و حقّا عالمى جامع علوم عقلى و نقلى بود، در رياضيات و هيئت هم درس خوانده بود. اين بنده پنج سال در محضرش تشرّف داشت و از خرمن معارفش خوشه و توشه برداشت.» 🕌 @tarikh_hawzah_tehran

🗓 به مناسبت ۲۹ مهر سالگرد رحلت #آیت‌_الله_مهدوی_کنی ✍ آیت‌الله مهدوی کنی از نوادر روزگار ما بودند. در چرایی این ادعا باید به شخصیت ذو ابعاد ایشان اشاره کنم. شخصیتی که در کنار احراز مقام اجتهاد که نتیجه سالها شاگردی در محضر امام خمینی ره و دیگر اساتید حوزه علمیه قم بود، در فلسفه و حکمت هم سالیانی در قم، تهران و قزوین از محضر #علامه_رفیعی_قزوینی بهره برده بودند. این جنبه‌های علمی و تدریس در حوزه و جلسات علمی با مفاخری چون آیت‌الله #حاج_آقا_رضی_شیرازی در آغاز بازگشت به تهران یعنی حدود سال ۱۳۴۰، مانع از روابط اجتماعی ایشان با عامه مردم نشد و پس از بنای #مسجد_جلیلی، در سال ۱۳۴۲ در این مسجد مستقر شدند‌. از همان زمان جلسات خصوصی خود را با جمعی از دوستان روحانی، در همراهی با نهضت امام خمینی ره شکل دادند که تا پیروزی انقلاب ادامه داشت. توان مدیریتی آیت‌الله مهدوی کنی نکته‌ای بسیار حائز اهمیت است. مدیریت #کمیته_های_انقلاب ، وزارت کشور و مدتی نخست‌وزیری، آن هم در آن سالهای پیچیده نخست انقلاب، از نقاط برجسته شخصیت ایشان است. از سوی دیگر توجه به امر آموزش و تربیت جوانان در دو نهاد مهم حوزه و دانشگاه و اقدام سازنده و اثرگذار در سالها مدیریت #دانشگاه_امام_صادق (ع) و تولیت #حوزه_مروی نیز از برکات وجود ایشان است. همه اینها یک طرف، او یک عالم متخلق و ربانی بود. او یک فقیه و سیاستمدار معتدل بود. او یک سرباز دلسوز و وفادار برای مقام ولایت بود که در همه عمر کوشید باری از دوش نظام بردارد، نه اینکه باری بیفزاید! او حتی یک لحظه در راه خدمت به اسلام و انقلاب سستی نورزید. 🕌 @tarikh_hawzah_tehran

✍ مرحوم آیت‌الله #شیخ_عبدالله_نورانی پس از آنکه از دروس عالیه اساتید #حوزه_مشهد استفاده کرد، اوایل دهه ۵۰ به تهران هجرت کرد و در محضر مرحوم #شيخ_محمدتقی_آملی، #علامه_رفیعی_قزوینی، #علامه_شعرانی، و #سید_کاظم_عصار زانوی تلمذ زد. در آن سالها به درخواست مردم #دارآباد (در حالی که هنوز روستایی جدا از شهر تهران بود) درمسجد آنجا اقامه جماعت و تبلیغ می‌کرد و تا سال ۵۹ در خانه‌ای محقر و روستایی در همان دارآباد سکونت داشت. 🍃آیت‌الله نورانی در ۷ آبان ۱۳۹۰ دار فانی را وداع گفت. ✨#دکتر_احمد_مهدوی_دامغانی نقل می‌کند: مرحوم برادرم آقاي حاج شيخ محمدرضا ــ رحمة الله عليه ــ در مراجعت از سفر حج ياعمره‌اي به من فرمود: «يك شب در حالي كه جامۀ احرام بر تن داشتم، با همۀ ازدحامي كه براي التجا به كعبۀمعظمه و تمسك به پردۀ مطهر بود، به هر زحمتي خودرا به نزد يك كعبه رساندم؛ولي دستم به پردۀ مطهر نميرسيد. چون مردي كه او هم محرم بود به پردۀ كعبه چسبيده و دستها را به نحو معهود و به نشانۀ نهايت خضوع بر پرده دراز كرده و دعا و راز و نياز مينمود و من هم منتظر بودم كه جا باز شود و به مانند او خضوع و تضرع كنم. ناگهان در آن حال كه كسي به كسي نبود شنيدم كه همان مردي كه تقريبا جلوي من ايستاده و پشتش به من بود، به حق تعالي عرض مي‌كند: خدايا! استادان من حاج شيخ هاشم [قزوینی] و حاج شيخ كاظم[مهدوی دامغانی] را بيامرز و اجر به آنان مرحمت فرما! ديدم صدا آشناست. به زحمت خودم را به كنار او جا دادم و ديدم ايشان آقاي حاج شيخ عبدالله نوراني است.» 🕌 @tarikh_hawzah_tehran

۲۴ دی سالروز درگذشت جامع معقول و منقول #علامه_رفیعی_قزوینی 🕌 @tarikh_hawzah_tehran

🗓۲۴ دی سالروز درگذشت #علامه_رفیعی_قزوینی 🔻آیت‌الله #سید_حسن_مصطفوی: «من چون مجرد و فارغ البال بودم، صبح زودتر از همه مى‌رفتم. درس صبح ايشان كه اول فقه مى‌گفت در آن درس فقه يك عده مى‌آمدند مثل مرحوم صادقى تهرانى، بچه‌هاى حاج آقا صدر خواهرزاده‌هاى آقاى ميلانى كه بعداً مرحوم شدند، آقا شيخ فضل الله محلاتى بود، آقاى آقانصرالله پسر آقاى شاه آبادى بود. بنابراين ما هفت سال در درس ايشان شركت كرديم صبح‌ها فقه و بعدازظهرها هم اسفار و فلسفه و امور عامه كه امور كلى است و مباحث وجود احكام وجود و لوازم وجود. آن وقت كتاب اسفار خيلى كم بود. اسفار در آن تاريخ جلدى 200 تومان بود و غالباً چاپ سنگى بود. نداشتم؛ مدرسه مروى مى‌رفتم و از برادر اين معزّى‌ها [حاج شیخ حسن معزی]، كه رفيقم بود از ايشان خواهش كرده بودم كه از كتابخانه مدرسه مروى كتاب اسفار را بگيرد و مى‌رفتم آنجا و شب مطالعه مى‌كردم چه قبل از درس و چه بعد از درس.» 🔻#دکتر_دینانی : «وقتى كه ايشان [حدود سال ۱۳۴۰] از قزوين به تهران منتقل شد، در اين مسجد جامع اول بازار تهران نماز مى‌خواند و منبر مى‌رفت؛ ديگر قزوين را رها كرده بود و حالا آخوند موجه تهران بود. يك شب، بعد از نمازش، ما رفتيم براى شنيدن منبر ايشان. مسجد مملو از جمعيت بود، تمام بازارى‌ها مى‌آمدند، ما هم در همين دهانه درِ مسجد نشستيم. اين اواخر، خود من هم از قم مى‌آمدم تهران، مى‌رفتم دانشگاه. آن وقت كه مى‌رفتم قزوين، از قم مى‌رفتم و كارى به تهران نداشتم ولى اين سال كه مرحوم رفيعى آمده بود تهران، من هم در دانشگاه تهران قبول شده بودم و در مدرسه مروى يك اتاق داشتم. آن شب رفتيم ببينيم آقا چه فرمايشاتى مى‌كنند؛ روى منبر مطالب خوبى فرمودند و درباره معاد صحبت مى‌كردند.» 🕌 @tarikh_hawzah_tehran

سرمایه‌های انسانی حوزه حکمی تهران ✍ در دوره متأخر که حکمایی بزرگ همچون #علامه_شعرانی ، #علامه_رفیعی_قزوینی ، #آیت_الله_جولستانی ، #حکیم_الهی_قمشه_ای و دیگر بزرگان، مسند نشین تدریس فلسفه و عرفان در #حوزه_تهران بودند، دو طیف از جویندگان حکمت از محضرشان بهره میبردند که در طبقه بعدی تدریس حکمت، نقش آفریدند. یک دسته آنها که در کسوت روحانیت بسر میبردند و متاسفانه جز اندکی، دیگر اثری از آن نسل باقی نمانده و آن قلیل هم کالمعدوم؛ دسته دیگر حکمایی که گرچه برخاسته از #حوزه_حکمی_تهران هستند، و بعضا در دوران گذشته در لباس روحانیت بودند، اما در این عرصه دیده نمیشوند؛ با این حال سهم بزرگی در حراست از میراث حکمی تهران دارند و متأسفانه قدرشان ناشناخته است. امروز هم که چراغ حکمت در حوزه تهران بسیار کمفروغ شده، این اندک روشنایی که سوسو میکند، بخش عمدهای مرهون همین طیف از اهل حکمت است. بزرگانی چون #دکتر_دینانی ، #دکتر_مهدی_محقق ، #دکتر_اعوانی ، #دکتر_صدوقی_سها و دیگران که بهخاطر ضعف در مدیریت صحنه، ارتباطشان با محیط حوزوی قطع شد، اما در حال حاضر تقریبا تنها بازماندگان سلسله حکمی تهراناند. از همین خیل مفاخر حکمی تهران، استاد #غلامحسین_رضانژاد متخلص به نوشین بود که در روزهای گذشته دار فانی را وداع گفت و متاسفانه قدر او دانسته نشد. 📜مرحوم آیت‌الله #حاج_آقارضی_شیرازی در حاشیه لوح تقدیمی خود به مرحوم استاد رضانژاد نوشین (تصویر بالا) مرقوم فرمودند: «هدیه منی الی الأستاد العلامه الفحل الادیب العارف الحکیم الدکتور رضانژاد» 🔹آیت‌الله سید رضی شیرازی در جای دیگری دربارهی استاد رضانژاد به مناسبت ذکر خیری از استاد مشترکشان آیت الله رفیعی قزوینی میفرمایند: «مرد فاضل و آگاه و مسلط بر ادبیات فارسی است و شاعر بزرگواری است و مسلط است بر کتب فلسفه و عرفان، شرح فصوص را شرح کرده، شرح منظومه را شرح کرده و این مرد در فن خودش استادی است و انصافاً مرد جامعی است.» 📖 (حافظان شریعت؛ سیری در حیات علمی و اخلاقی آیت الله سیّد رضی شیرازی؛ ص ۹۴) 🔹 #آسیب_شناسی_حوزه_تهران 🙏باتشکر از آقای شهاب‌الدین شهرابی که مستندات این نوشتار را در اختیار این کمترین قرار دادند. 🕌 @tarikh_hawzah_tehran

🗓 درگذشت آیت‌الله #شیخ_محمدتقی_آملی در ۲۹ شوال ۱۳۹۱ق (۱۳۵۰ش) ✍ ایشان گرچه در زمینه فلسفه و عرفان و سیر و سلوک معنوی بسیار زحمت کشیده بود، اما می‌کوشید تنها جنبه فقاهتی‌شان نمود یابد. از این‌رو معمولا درخواست شاگردانش مبنی بر تدریس حکمت را یا نمی‌پذیرفت، یا منوط به حضور در درس فقه می‌کرد. #علامه_رفیعی_قزوینی هم در دوران حضور خود در تهران همین شیوه را اتخاذ کرد. 🔹یکی از دلایل این امر آن است که در آن زمان چنین تشخیص داده بودند که فضای دینی و اجتماعی تهران بیشتر به فقیه و مرجع تقلید نیاز دارد تا حکیم. از این‌رو نمی‌خواستند جنبه‌های فقاهتی‌شان تحت‌الشعاع قرارگیرد. 🔹آیت‌الله شیخ محمدتقی آملی به لحاظ فقهی در رتبه‌ای بود که در جایی می‌دیدم: #علامه_شعرانی برخی طلاب را در امر تقلید به ایشان ارجاع داده بودند. 🍁پدر ایشان آخوند #ملا_محمد_آملی از یاران #شیخ_فضل‌_الله_نوری بود و یک روز بعد از شهادت شیخ شهید، بساط اعدام او را هم در #میدان_توپخانه فراهم کردند، اما آشفتگی شهر در اثر شهادت شیخ، آنها را از اعدام آخوند منصرف کرد و به تبعید وی رضایت دادند. شیخ محمدتقی در آن دوره، محنت بسیاری از سوی #مشروطه_خواهان چشید و سرانجام نیز از تهران به نجف رفت. ✨از مهم‌ترین رویدادهای زندگی وی، استفاده از محضر آیت‌الله #سید_علی_قاضی بود. حکایاتی از تشرف به محضر امام زمان (ع) نیز برای آیت‌الله شیخ محمدتقی آملی بیان شده است. 🕌 @tarikh_hawzah_tehran

🕌 #مدارس_تهران ✍ یکی از مهمترین مدارس علمیه تهران در گذشته، #مدرسه_منیریه بود که از مراکز مهم تعلیم حکمت در #حوزه_حکمی_تهران به شمار می‌آمد. این مدرسه توسط منیر السلطنه همسر ناصرالدین شاه و مادر کامران میرزا نایب السلطنه است بنا شد. 🔹مدرسه منیریه در سال ۱۲۷۳ش در مجاورت امامزاده سید نصرالدین (واقع در خیابان خیام فعلی) بنا شد و متأسفانه در طرح احداث خیابان خیام در سال ۱۳۱۱ش در زمان رضاخان بخش عمده‌ای از آن ویران شد و تنها کلاس درس آن در شرق خیابان خیام و تعداد هشت حجره و یک ایوان رفیع که به رواق امامزاده باز می‌شود، در غرب خیابان باقی مانده است. قسمت شرقی تا مدتها زغال دانی بود و سپس توسط متولی موقوفات منیر السلطنه به سفره خانه واگذار شد. ✨درخشان‌ترین دوران مدرسه منیرینه که جمع کثیری از جویندگان علم و حکمت را به سوی خود کشید، دوران حضور حکیم بزرگ، آخوند #ملا_محمد_هیدجی در آن است که بیش از ۲۵ سال در مدرسه منیریه به تدریس معقول اشتغال داشت و در همین مدرسه هم زندگی می‌کرد. 🔸برخی از مهمترین شاگردان آخوند هیدجی که در مدرسه منیریه از محضر وی بهره برده اند عبارتند از: #علامه_رفیعی_قزوینی، #علامه_شعرانی، #میرزا_احمد_آشتیانی، آخوند #ملا_علی_همدانی و آیت الله #شیخ_محمدتقی_آملی. 🔹مدرسه منیریه در حال حاضر کاربری مدرسه ندارد و کاشیکاری‌های آن نیز در سالهای اخیر بازسازی شده است. 🕌 @tarikh_hawzah_tehran

✍سال ۱۳۴۰ و بعد از رحلت #آیت‌_الله_بروجردی گزینه‌هایی برای مرجعیت عامه شیعیان مطرح شد که برخی از این چهره‌های برگزیده در شهرهایی غیر از قم و نجف سکونت داشتند و از جمله ایشان آیت‌الله سید ابوالحسن رفیعی قزوینی بود. در مدت اقامت ایشان در تهران (از سال ۱۳۳۹) و اقامه جماعت در مسجد جامع، مرجعیت #علامه_رفیعی_قزوینی ترویج می‌شد و رساله علمیه وی نیز منتشر شد. 🕌https://eitaa.com/tarikh_hawzah_tehran