📢 تأملاتی در ماهیت #علوم_انسانی_اسلامی دکتر #علی_سعیدی 🔸 آیا «علوم انسانی اسلامی» ماهیتی مرکب از «علم»، «انسانی» و «اسلامی» است؟ اگر قائل به این ترکیب شویم باید از ابتدا شروع کنیم و ببینیم علم چیست؟ و سپس مبنای دسته‌بندی آن به انسانی و غیر انسانی (طبیعی) چیست و نهایتا برسیم به اینکه علوم انسانی «اسلامی» چیست و چه تمایزی با علوم انسانی «غیراسلامی» دارد؟ 🔸برای اینکه وارد مباحث گستردۀ علم‌شناسی نشویم، صرفاً علم را با غیرعلم مقایسه می‌کنیم تا وجوه تمایز آن را بازشناسیم. در نگاهی تاریخی، آنچه امروز به‌عنوان «علوم انسانی» می‌شناسیم، ریشه در جنبش روشنفکری قرن هفدهم و هجدهم اروپا دارد. اگرچه این جنبش را از زوایای گوناگونی می‌تواند بررسی کرد، آنچه در اینجا مهم است تأکید این جنبش بر چیزی به نام science و کنارگذاشتن انواع دیگر معرفت‌ها (knowledge) شامل خرافات، سحر و جادو، خواب و رؤیا، حدس و گمان، وحی و الهام و... بود. وجه تمایز علم در تعابیری چون دقت، آفاقیت، قابلیت اندازه‌گیری، ملموس‌بودن، عاری‌بودن‌از جهت‌گیری و ارزش‌ها در مقابل ابهام، انفسیت، ناملموس‌بودن، ایدئولوژیک‌بودن و... بود. جنبش روشنفکری بر این باور بود که با تکیه بر روش علمی (عقلانیت) می‌توان به معارفی (نظریاتی) دست یافت که جهانشمول، خدشه‌ناپذیر، واقعیت‌نما و به‌دور از ارزش‌ها و سلائق و دیدگاه‌ها و تمایلات و تعلقات شخصی باشد. روشنفکران نمونۀ موفق اینگونه علوم را در «علوم طبیعی» می‌دیدند و تلاش می‌کردند به همان شیوه‌ای که علوم طبیعی مانند فیزیک و شیمی و زیست‌شناسی و ستاره‌شناسی توانستند به‌گمان آن‌ها به تبیین «بهتر» از واقعیت و پیش‌بینی و کنترل آن بپردازند، در علوم اجتماعی نیز با تمسک به روش علمی و با کمک عقل (reason) و بدون نیاز به هیچ معرفت دیگر (معارف غیرعلمی ازجمله دین و مذهب و سحر و جادو و خرافات و...) می‌توان به شناخت و تنظیم امور انسانی و اجتماعی پرداخت. بحث در این باره بسیار گسترده است و دراینجا قصد ورود به آن را ندارم و تنها می‌خواهم بگویم اگر بپذیریم که «علوم انسانی اسلامی» ماهیت ترکیبی دارد، بدان معناست که در مرحلۀ اول به علم‌بودن آن اعتراف می‌کنیم باید آن را متمایز از غیر‌علم بدانیم. 🔸اما مشکل جایی رخ می‌دهد که برخی از گزاره‌هایی که علوم انسانی/اجتماعی با روش علمی بدان رسیده‌اند با برخی از «آموزه‌های دینی» تعارض پیدا می‌کند. مثلاً دلالت‌های نظریه پولی در دانش اقتصاد با تحریم بهره در اسلام تعارض پیدا می‌کند. اینجا محل زایش «علوم انسانی اسلامی» در معنای مرسوم آن است. برخی از متفکران، در مقام عمل، آموزه‌های دینی اسلام را قیودی سلبی برای گزاره‌های علمی درنظر می‌گیرند بدون اینک متعرض ماهیت گزاره‌های علمی شوند؛ به‌بیان دیگر، این عده اسلام را حاوی مجموعه‌ای از قیود شامل منع ربا، منع غرر، منع ضرر و منع اکل مال بباطل می‌دانند و گزاره‌های علمی را درچارچوب این قیود می‌پذیرند و اجرایی می‌کنند. این نگاه دربارۀ بسیاری دیگر از قواعد و احکام اسلامی که جنبۀ ایجابی دارند ساکت است مثلا عدالت، توزیع ثروت، اصول ناظر به بهره‌برداری از منابع طبیعی (انفال)، تکالیف ایجابی شرعی مانند خمس و زکات و خراج و... . 🔸 برخی دیگر، آموزه‌های دینی را سیاست‌های کلی می‌دانند و علم را شامل راهکارها و قواعد جزئی که برای پیاده‌سازی آن سیاست‌های کلی می‌توان از آن استفاده کرد. در این نگاه، اسلام دربارۀ خوب‌بودن عدالت، رفاه، رشد و بدبودن فقر، رکود و بیکاری صحبت می‌کند و جهت‌گیری‌های کلی را نشان می‌دهد و علم دربارۀ چگونگی برقراری یا حذف آن‌ها از جامعه بحث می‌کند. این عده قائل به تفکیک مکتب و علم هستند و در عین حال، آن دو را متکامل و متعاضد می‌دانند. اما این نگاه دربارۀ آموزه‌ها و احکام جزئی اسلام که خودش راهکارهایی برای تحقق اهداف کلی اسلام است بحث نمی‌کند ضمن اینکه از اسلام تصویری صوری و بی‌اثر ارائه می‌دهد چون کار اسلام فقط تصدیق خوبی‌ها و رد بدی‌هاست و این صرفا یک توتولوژی (این‌همانی) است. ادامه در پست بعدی... 🆔 @QasdWay

ادامه از پست قبلی... 📢 تأملاتی در ماهیت #علوم_انسانی_اسلامی دکتر #علی_سعیدی 🔸علاوه بر تقلیل اسلام در این نگاه‌ها، تصویری که از علم مفروض گرفته شده است بسیار قابل خدشه است. اگر ما تعریف روشنفکری از علم را بپذیریم، نمی‌توانیم آن را با غیرعلم (که از نگاه جنبش روشنفکری شامل کتاب و سنت هم می‌شود) حد بزنیم و این کار را بکنیم دچار تناقض شده‌ایم! علم و روش علمی و عقلانیت مدرن برای این ایجاد شد که غیرعلم را کنار بزند و ما درست در جایی که علم دارد ثمره می‌دهد، آن را کنار می‌گذاریم. علاوه‌براین، علم به معنای مدرن آن، امری عاری از ارزش و بدون جهت نیست و بسیاری از ارزش‌های جنبش روشنفکری در آن نهفته است و این ارزش‌ها در موارد متعددی با ارزش‌های دینی در تعارض است. به‌بیان دیگر، غایت و رسالت اصلی علم مدرن، تنظیم و تدبیر و سامان‌دادن جامعۀ اروپای مدرن است و از سوی دیگر، شریعت و آموزه‌های اسلامی هم به‌دنبال تنظیم و تدبیر و ساماندهی جامعۀ مسلمانان است و این دو در تمام سطوح معرفتی با هم تعارض دارند. 🔸سؤال این است که اگر در اسلام آموزه‌هایی ناظر به تنظیم امور انسانی و اجتماعات انسانی وجود دارد، اساساً چه نیازی به «علم» است؟ آن آموزه‌ها از کجا آمده‌اند و آیا با همان‌ها و بدون نیاز به آنچه روشنفکران در جنبش روشنفکری دنبال می‌کردند، نمی‌توان جامعه را سامان داد؟ 🆔 @QasdWay

🔸امروزه در میان ساکنان روستاها اینطور جا افتاده است که برای #توسعه و پیشرفت، باید به منطقه #توریستی تبدیل شوند و با معرفی جاذبه‌های طبیعی و تاریخی خود برای جذب گردشگر، امکانات دولتی اعم از جاده و تسهیلات و... را جذب کنند. رقابت شدیدی هم میان روستاهای هر منطقه برای توریستی‌تر نشان دادن خود به راه افتاده است. 🔸اولا بزرگترین بازنده توریستی‌شدن روستاها خود #ساکنان_بومی آن هستند چرا که به محض معروف‌شدن آن منطقه، سیل #سرمایه‌داران از شهرهای دور و نزدیک به آنجا سرازیر می‌شود و زمین‌های آن را به قیمتی بیشتر از سابق و البته بسیار کمتر از آینده، می‌خرند و به تدریج ساکنان همین روستا با از دست دادن زمین‌ها و باغ‌ها و منازل خود، تبدیل به #سرایه_دار و #باربر و #راننده و #دلال در خدمت سرمایه‌داران شهری می‌شوند. آنهایی هم که از روستا به شهر مهاجرت می‌کنند به #حاشیه_نشینی لجام‌گسیخته شهرها دامن می‌زنند. 🔸ثانیا #کشاورزی منطقه است که قربانی توریسم می‌شود؛ باغ‌ها و مزارعی که قرن‌ها تولیدکننده مواد غذایی نه فقط برای ساکنان روستا بلکه برای شهرهای اطراف بودند، حالا تبدیل به ویلاهای تفریحی می‌شوند با درختان تزیینی که آخر هفته‌ها میزبان شهری‌های خسته از زندگی ماشینی هستند. 🔸ثالثا #فرهنگ و #هویت روستاست که با ورود توریست‌های عمدتا بی‌هویت و اکثرا ساختارشکن و غالبا بی‌تعهد به منطقه و صرفا خوشگذران، بافت فرهنگی روستا را در فرهنگ مصرفی خود به تحلیل می‌برند. 🔸 #الگوی_اسلامی_ایرانی_پیشرفت روستایی، پیش از هر چیز نیاز به #فکر و طراحی دارد و یکشبه و بدون هزینه و با شتابزدگی به دست نخواهد آمد. #علی_سعیدی 🆔 @QasdWay

✍🏻#علوم_انسانی_اسلامی؛ مسئله یا پاسخ؟! دکتر #علی_سعیدی 🔸آیا علوم انسانی اسلامی خودش «مسئلۀ» ماست یا اینکه این علوم «پاسخی به مسائل» ماست؟ اگر علوم انسانی اسلامی خودش مسئله باشد یعنی ما از ابتدا قصد داریم چیزی هم‌ارز علوم انسانی در غرب داشته باشیم اما اینکه چه دردی از کشور را درمان می‌کند یا چگونه با مشکلات کشور مرتبط می‌شود یا اساساً اهمیتی پیدا نمی‌کند یا اینکه در درجۀ دوم اهمیت قرار می‌گیرد. 🔸«مسئله‌دانستن» علوم انسانی خودش ما را دچار تعارضی جدی و بنیان‌برافکن می‌سازد: از یک سو می‌خواهیم مانند غربی‌ها «علوم انسانی» داشته باشیم و از سوی دیگر نمی‌دانیم که این علوم اگر نسخۀ اسلامی آن هم تولید شود، به چه دردی می‌خورد. 🔸علوم انسانی در اروپا و در جریان #جنبش_روشنفکری قرن هفدهم و هجدهم، به منظور حل مشکلات و مسائل اروپای آن روز به‌تدریج تدوین یافت. دغدغۀ‌ متفکران اروپایی، حل مشکلات امپراتوری‌های خود بود: اسمیت و ریکاردو و استوارت میل و کینز به دنبال حل مشکلات اقتصادی امپراتوری #انگلستان بودند و در هر برهه‌ای، بسته به اقتضائات عصر خود، نسخۀ متفاوت و بعضاً متعارضی را برای ادارۀ مستعمرات انگلستان ارائه می‌کردند. این راهکارها که تحت عنوان نظریات اقتصادی مطرح می‌شود، لزوما دارای سیر تکاملی و روبه‌پیشرفت برای ساخت دانشی به نام #اقتصاد نیست بلکه هر کدام از آنها در بازۀ زمانی خود، صرفا به مسئله‌ای از مسائل انگلستان پرداخته است. 🔸یک‌زمان دیدگاه‌های مرکانتیلیستی بهتر می‌توانست منافع انگلستان را تأمین کند، یک زمان اندیشه‌های بازارگرای اسمیت، یک زمان ورود ریاضیات می‌توانست دربرابر گسترش مارکسیزم مقاومت کند، یک زمان در همان انگلستان دخالت گستردۀ دولت در نظریه کینز توجیه می‌شود و زمانی دیگر، آزادسازی و خصوصی‌سازی تاچر برای انگلستان راهگشاست. تنها مضمون محوری در تمام نظریات اقتصادی جریان غالب آنگلوساکسونی، «حفظ منافع امپراتوری بریتانیا» و از جنگ جهانی دوم به بعد، «حفظ سلطۀ ایالات متحده» است. 🔸وجود منظومۀ متشکلی از اندیشه‌های اقتصادی تحت عنوان #علم_اقتصاد جهانشمول و غیرتاریخ‌مند افسانه‌ای است که برای حفظ و تحکیم سلطۀ فکری استعمار انگلستان و آمریکا در گوش سایر کشورها و ازجمله کشورهای اسلامی خوانده شده است. 🔸وقتی علوم انسانی اسلامی خودش مسئله باشد، یعنی اقتصاد اسلامی خودش به عنوان یک علم، موضوعیت پیدا کند، دیگر به‌دنبال حل مشکلات جامعه ازطریق آن نخواهیم بود بلکه اقتصاد اسلامی هم چیزی مانند هزاران نماد غربی خواهد بود که با اندک تصرفات روبنایی در آن، وارد کشور کرده‌ایم؛ چیزی مانند فروشگاه‌های زنجیره‌ای و مال‌ها که امروزه مثل قارچ در سراسر کشور می‌رویند غافل از اینکه اینگونه فروشگاه‌های بزرگ در اقتصادهای غربی برای ترغیب مردم‌شان به خرید کالاهای تولیدی خودشان (نیاز اقتصاد ملی‌شان) بوده است اما در کشور ما این مراکز به دروازۀ ترویج مصرف‌گرایی و فروش محصولات وارداتی و بعضاً قاچاق تبدیل شده بدون اینکه به تولید داخلی در کشور ما خدمتی کرده باشد. 🔸غلبۀ نگاه مسئله‌بودن خود اقتصاد اسلامی و به طور کلی خود علوم انسانی اسلامی، باعث گسترش رویکردهایی در این علوم شده است که صرفاً به اسلامیزه‌کردن اندیشه‌های غربی اکتفا می‌کنند و هرآنچه از غرب می‌آید را به‌عنوان دستاورد جدید علمی و در مرز دانش تلقی می‌کنند غافل از اینکه هر نظریۀ تازه‌ای به دنبال حل مشکل تازه‌ای از غرب است! و ما اگر واقعا دنبال علوم انسانی اسلامی و اقتصاد اسلامی هستیم، باید نظریاتی تولید کنیم که «پاسخی» برای مشکلات جاری کشور باشد نه صرفاً درگیر بیان تفاوت‌ها در مبانی جهان‌شناختی و انسان‌شناختی و روش‌شناختی و... . با این نگاه، علوم انسانی اسلامی ارتباط خود را با مسائل واقعی اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی کشور پیدا کرده و با حل مشکلات عینی کشور، جایگاه واقعی خود را در جامعه پیدا خواهند کرد. 🆔 @QasdWay

بسم الله 🗝به عقب برنمی‌گردیم! [بخش اول] دکتر #علی_سعیدی ⛔️بگذارید ابتدا کمی دربارۀ وضع موجود و ادامۀ‌ روند فعلی «سیاه‌نمایی» کنم، بعد به مسئلۀ اصلی بحث که جهش تولید است می‌پردازم. 🔹 رشد اقتصادی نه ماهه اول امسال منفی ۷/۵ درصد بوده، رشد بدون نفت هم صفر درصد! امید می‌رفت که بازار شب عید بتواند مقداری وضعیت را بهتر کند که مسئلۀ کرونا پیش آمد و بازار شب عید تعطیل شد. درنتیجه، اولین گروه ضررکننده، کارگران روزمزد و خرده‌فروشانی بودند که خرج سال خودشان را از شب عید در می‌آوردند. 🔹 در مرحلۀ بعد، وقتی خرده‌فروش‌ها ورشکست شوند، توزیع‌کننده‌ها و تولیدی‌ها ورشکست می‌شوند ودرنتیجه یا مجبور به اخراج کارگران خود می‌شوند یا اینکه توان پرداخت حقوق آنها را نخواهند داشت و این عده به جمع زیان‌دیدگان اضافه می شوند. 🔹 بعد از این، وقتی شرکت‌ها و اصناف در اول تیر حساب‌های مالی خود را به دولت ارائه دهند و معلوم شود که بسیاری از آنها زیان‌ده‌اند و اساسا مالیاتی نمی‌توانند بپردازند مشکل ابعاد گسترده تری پیدا خواهد کرد. 🔹 می‌دانید که حدود یک سوم بودجه دولت از نفت و یک سوم هم مالیات است. یک سوم دیگر هم از فروش دارایی‌های دولت و استقراض تامین می شود. نفت که هم به خاطر تحریم‌ها و هم به خاطر قیمت پایین آن منتفی است! مالیات هم با این بحران کرونا از دست رفته است. آن یک سوم دیگر هم در شرایط عادی کاملاً محقق نمی‌شد چه برسد به الان. 🔹پس دولت با بحران مالی مواجه می‌شود و با همین دست‌فرمان جلو برویم، در شش‌ماهۀ دوم سال بعد، دولت توان پرداخت حقوق کارکنان خود را هم ندارد! پس کارکنان دولت که این روزها از بحران اقتصادی مصون مانده‌اند، حداکثر تا شش ماه دیگر به جمع زیان‌دیدگان می پیوندند! 🔹مسائل سیاسی داخلی را هم در نظر بگیرید مثلاً اینکه سال آخر دولت است و احتمالا دعواهای میان مجلس و دولت هم داغ خواهد شد. بحث تحریم‌ها و جنگ اقتصادی و جنگ رسانه‌ای و جنگ روانی هم که از قبل بود! آن زمانی که بحرانی نداشتیم برای ما بحران درست می کردند حالا که بحران هم داریم باید منتظر ضربات هولناک آن‌ها باشیم! 🔹 بحران جهانی هم برخلاف سال ۲۰۰۸ که صرفاً محدود به بازارهای جهانی می‌شد و زیان چندانی به ما نرساند، این بار در بخش واقعی اقتصاد رخ داده است و فعلا نمونۀ اولش، کاهش قیمت نفت و شاخص‌های اقتصادی در اروپا و آمریکاست. 🔻 با این اوضاع واحوال، چه بخواهیم و چه نخواهیم، سال آینده به لحاظ اقتصادی سال بسیار سختی خواهد بود. 🔹خیلی‌ها الان دارند روی دولت فشار می آورند که مثلا خسارت واحدهای صنفی را جبران کند؛ یا به اقشار ضعیف و آسیب‌پذیر کمک کند؛ یا مواد بهداشتی و بیمارستانی و... به اندازۀ کافی و به صورت رایگان یا با هزینه بسیار پایین به دست مردم برساند؛ اینها هم بارهای اضافی است که ورشکستگی دولت را تسریع می‌کند. 🔹دولتی که در حالت عادی خسته و دست بسته عمل می کرد حالا چه توقعی از آن هست که بتواند اوضاع را مدیریت کند؟! 🔹به نظر می‌رسد روند فعلی مواجهه با کرونا، صرفا به تاخیرانداختن و تشدید یک بحران اقتصادی است که حداکثر شش ماه آینده فراگیر می‌شود و بسیار بیشتر از کرونا شیوع پیدا خواهد کرد! آن وقت با قرنطینه و محدودیت‌های رفت و آمد هم نمی‌توان جلوی این بهمن را گرفت. ⚪️ تکیه به راه‌حل‌های شناخته‌شده و رایج که این روزها در رسانه‌ها شنیده می‌شود در بهترین حالت می‌خواهد ما را به دو ماه پیش برگرداند! یعنی زمانی که کرونا نبود! اما یک سوال: آیا دو ماه پیش اوضاع اقتصادی خوب بود؟ ⚪️ اگر برگردیم دو ماه پیش، دوباره می‌گوییم وضعیت اقتصادی مساعد نیست و باید قدرت خرید مردم را به‌اندازۀ سال گذشته برگرداند! اما اگر برگردیم سال پیش هم باز همین حرف را خواهیم زد! یعنی ته ایده‌ها و راهکارها این است که در ماشین زمان، به عقب برگردیم! و این واقعیت اگر درست باشد یعنی در همۀ این سال‌ها عقبگرد کرده ایم و فرصت‌سوزی! ❗️یادمان هم باشد که دشمن دارد گام به گام جلو می‌آید. اگر آرمان امروز ما برگشت به دو ماه پیش باشد، پس سه ماه آینده آرزو خواهیم کرد که به امروز برگردیم! و امروز برای سال آینده، چقدر آرمانی و ایدئال خواهد بود! ❓حالا چه کار باید؟! 📢 به خاطر این است که چاره ای جز #جهش_تولید نداریم. جهش تولید با راهکارهای عادی امکان پذیر نیست. راهکارهای عادی حتی در وضعیت‌های عادی هم عملیاتی نشده است! [پایان بخش اول] 🆔 @QasdWay

بسم الله 🗝به عقب برنمی‌گردیم! [بخش دوم] دکتر #علی_سعیدی 🔅در بخش قبلی اشاره کردم که ادامه روند فعلی ما را به بحرانی به‌مراتب پیچیده‌تر و لاینحل‌تر از بحران کرونا خواهد رساند. راه‌حل‌های موجود هم در بهترین حالت ما را به عقب برمی‌گرداند. بنابراین، چاره‌ای جز #جهش_تولید نداریم. در این بخش سعی می‌کنم تجربۀ صدساله اخیر در به‌کارگیری راه‌حل‌های موجود را بررسی کنم. 🔹 از زمان رضا پهلوی تلاش کرده‌ایم با زور نفت و رشوه‌دادن به بخش خصوصی، شیوۀ تولید انبوه را در کشور وارد کنیم. شیوۀ تولید انبوه یعنی سرمایۀ کلان لازم است تا تولید راه بیفتد و خب ما که سرمایۀ کلان نداریم، پس باید برویم سراغ سرمایۀ خارجی. سرمایۀ خارجی هم می‌خواهد بیش از آنچه می‌آورد، از اینجا ببرد! 🔹دولت هم هر جا درآمد نفتی داشته تلاش کرده است زیرساخت تولید ایجاد کند و کارخانه‌های بزرگ پتروشیمی و فولاد و سیمان و خودروسازی راه اندازی کند. انقلاب اسلامی وارث چنین دولت تصدی‌گر بزرگی شد که با کوچکترین نوسانات بازار نفت، بالا و پایین می‌رفت. 🔹 بعد راه حل این شد که چون دولت ناکارآمد است، بیایید براساس «مد روز» برویم سراغ #خصوصی_سازی! خصوصی سازی هم بعد از ده پانزده سال معلوم شد ناکارآمد است! همان شرکت‌های دولتی را که به هر حال داشت تولید و اشتغال ایجاد می کرد به قیمت‌های بسیاری پایین واگذار کردند که بعد معلوم شد فقط زمین آن کارخانه ارزشش بیشتر از این حرفهاست. 🔹 بعد سراغ ادبیات نوآوری و الگوهای #اقتصاد_دانش_بنیان به سبک متعارف رفتیم که این هم برگرفته از مد روز بود! خواستیم فناوری‌های را در کشور وارد کنیم که از تولید انبوه حمایت می کرد! 🔹حالا هم که بحث از جهش تولید می‌شود، باز یا باید برویم سراغ «مد روز» و ببینیم در کتاب‌های درسی و نهادهای بین‌المللی اقتصادی چه نسخه‌ای برای ما پیچیده‌اند تا ده سالی هم اینجا تلف کنیم. 🔹جمعیت هم که از مرز جوانی بگذرد، آنقدر برای ما در ده بیست آینده مشکل ایجاد خواهد کرد که فکر جهش و تولید و رونق به کلی از سرمان بپرد و فقط به دنبال کاهش تلفات ناشی از فقر و قطحی و کمبود مواد اساسی باشیم. 📢 کرونا شاید برای ما بحران درست کرده باشد، اما با به هم ریختن نظم زندگی ما، زمینۀ ایجاد تحولات ساختاری را در کشور فراهم کرده است. 🔹 کشورهای دیگر هم که جهش اقتصادی را تجربه کرده اند عمدتا از بحران شروع کرده اند! یا جنگ یا قطحی یا استعمار یا دیکتاتوری نظامی. هیچکدام از این‌ها برای ما نه شدنی است و نه مطلوب است. 🔸 ما بعد از انقلاب باید این جهش را انجام می دادیم که مسائل سیاسی و امنیتی غلبه پیدا کرد و نشد. 🔸بعد از جنگ باید این جهش را انجام می دادیم که سیاست‌های تعدیل اقتصادی و کنترل جمعیت و ترویج مصرف‌زدگی مانع از آن شد. اگر با همان روحیۀ جنگی دهۀ شصت وارد فضای تولید می‌شدیم می توانستیم این جهش را رقم بزنیم 🔸 در دهۀ هشتاد دوباره زمینۀ این جهش ایجاد شد. درآمدهای نفتی افزایش پیدا کرده بود و این درآمدها صرف توسعۀ صنایع با رویکرد نفوذ در بازارهای جهانی شده بود. نمونۀ آن صنعت خودروسازی ایران بود که ریچارد نفیو، طراح تحریم‌های اخیر علیه ایران،‌ در کتاب هنر تحریم‌ها تصریح می کند که تحریم خودروی ایران با هدف جلوگیری از گسترش نفوذ خودروسازی ایران در بازار منطقه بود 🔸اما فتنۀ ۸۸ و مسائل بعد از آن، نگذاشت این جهش در دهۀ هشتاد هم اتفاق بیفتد و بهانۀ شروع تحریم‌های بی‌سابقه و به قول خودشان فلج‌کننده شد! 🔸وقتی تمام تخم‌مرغ‌هایمان را در سبد برجام گذاشتیم، فکر می کردیم که با رفع موانعی که غربی‌ها درست کرده‌اند می‌توانیم رونقی به اقتصاد بدهیم که آن هم نشد. 🔹الان معادلۀ نفت در برابر توسعه در کشور ما به هم خورده است. از زمان رضا پهلوی، ما همیشه نفت می فروختیم و توسعه می‌خریدیم! اما الان حداقل در کوتاه‌مدت، ایران بی‌سروصدا از بازار نفت خارج شده است. 🔹 دو میلیون بشکه صادرات نفت ایران تقریبا به صفر رسیده است و قیمت نفت از صدوبیست دلار به بیست دلار کاهش یافته است! 🔸این یعنی ساختار اقتصادی جهانی دارد تغییر می کند و اگر ما این تغییر معادلات را متوجه نشویم و سعی کنیم با همان روش‌های قدیمی عمل کنیم، بازندۀ‌اصلی خواهیم بود. [پایان بخش دوم] 🆔 @QasdWay

بسم الله 🗝به عقب برنمی‌گردیم! [بخش سوم] دکتر #علی_سعیدی 📢 در دو بخش قبلی خواستم با سیاه‌نمایی بیش‌ازحد، توجه شما را به اهمیت مسئلۀ اقتصاد و ضرورت #جهش_تولید جلب کنم. غرضم نادیده‌گرفتن دستاوردهای باورنکردنی جمهوری اسلامی نبود اگر هم امروز از جهش تولید حرف می‌زنیم به‌خاطر این زیرساخت‌ها و تمهیداتی است که در اقتصاد کشور وجود دارد. ما با جمعی از دوستان از حدود شش ماه پیش دربارۀ زمینه‌های جهش اقتصادی در کشور مباحثاتی داشته‌ایم و حتی درس اقتصاد ایران این ترم را هم به همین امر اختصاص دادم. 🔸در این بخش و بخش‌های بعدی، تلاش می‌کنم برخی از ایده‌هایی را که برای ایجاد جهش اقتصادی بسیار دردسترس هستند مرور کنم. این ایده‌ها شاید در نگاه اول خیلی متعارف به نظر نرسند اما اجرایی‌کردن آن‌ها زحمت زیادی ندارد. 🔸اما اولین حوزۀ جهش تولید، نفت است! نفت چندسالی است که از اقتصاد ما آرام آرام حذف شده است اما همچنان مردم و مسئولان فکر می کنند اقتصاد ما نفتی است یا باید همچنان نفتی بماند! همین انگاره مانع از بالازدن آستین‌ها و حرکت به سمت تولید شده است. 🔸کل سهم نفت از اقتصاد ما تنها سیزده و نیم درصد است که آن هم فقط نصفش به صورت خام صادر می‌شود. با وجود تحریم‌ها و قیمت هر بشکه بیست و چند دلار، هیچ آدم عاقلی به فکر صادرات نفت خام نباید باشد. خب اگر نفت را صادر نکنیم، با آن چه کار می‌توانیم بکنیم؟! 1⃣ اولاً افزایش ظرفیت پالایشگاهی کشور است. پالایشگاه‌های فعلی باید با حداکثر ظرفیت کار کنند. اما احداث پالایشگاه جدید نیاز به سرمایه‌گذاری دارد که نه دولت می‌تواند و نه سرمایه‌گذار خارجی می‌آید! اما راه سومی وجود دارد که می‌تواند سرمایه‌های سرگردان داخل کشور را به این سمت سرازیر کند و آن #پالایشگاه_های_خرد است؛ پالایشگاه‌هایی که قلب آن را می‌توان با یک کامیون جابجا کرد، به همین راحتی و به همین کوچکی! 🔸احداث این پالایشگاه‌ها توسط سرمایه‌های خرد مردم و در سراسر کشور به تعداد بسیار زیاد، می‌تواند نه‌تنها نیاز داخل به فراورده‌های نفتی را تأمین کند که کل بازار منطقه را نیز پوشش دهد. به جای دل بستن به بازارهای جهانی،‌ بازارهای کشورهای همسایه را دریابیم! با یک حساب سرانگشتی در اطراف ما نزدیک به ۵۰۰میلیون مصرف کننده وجود دارد. یادمان باشد که اروپایی‌ها برای دست‌یافتن به بازار هشتاد میلیونی ما چقدر با هم دعوا داشتند و به محض امضای برجام، چقدر گروه‌های اقتصادی آنها به کشور ما سرازیر شدند! این جذابیت همچنان برای آنها وجود دارد، آن وقت ما از این مزیت خود هم در بازار داخلی و هم در بازار کشورهای همسایه غافلیم. 🔸در حال حاضر یک نمونه از این پالایشگاه‌ها در ایران در منطقۀ جلفا راه‌اندازی شده است که تنها مشکل آن این است که نه شرکت نفت به آن نفت خام می‌دهد و نه اجازه دارند محصولات خود را در ایران بفروشند! ترویج و گسترش این پالایشگاه‌ها فقط یک ارادۀ سیاسی و انحصارزدایی از صنعت نفت لازم دارد. 2⃣ ثانیاً با افزایش ظرفیت پالایش نفت که راه‌اندازی هر پالایشگاه کوچک حدود شش ماه طول می‌کشد، ما باید به بزرگترین خریدار نفت منطقه تبدیل شویم و تمامی نفت خلیج فارس را ما خریداری کنیم و درعوض، فراورده‌های نفتی ازجمله بنزین و گازوئیل و مواد پتروشیمی به این کشورها بدهیم. یک معاملۀ تهاتری بدون دلار و واقعا برد-برد! 3⃣ ثالثاً الان زمانی است که ما به جای اینکه نفت‌هایمان را با خواهش والتماس به دلار تبدیل کنیم، هر چه سریعتر باید ذخایر ارزی را به نفت (یا هر کالای باارزش دیگر) تبدیل کنیم و هر چه می توانیم نفت بخریم! می‌دانید که دلار در حال حاضر مثل بمب ساعتی است و هر لحظه ممکن است ارزش آن به‌شدت سقوط کند. چه آمریکا کرونا را ایجاد کرده باشد چه دیگران، برخی از تحلیل‌ها حاکی از این است که الان آمریکایی‌ها دارند از این آب گل‌آلود ماهی می‌گیرند و بدهی‌های خود را کاهش می‌دهند. اینها مسکن‌هایی است که در بلندمدت جواب نخواهد داد. 4⃣ رابعاً ایران باید هر چه سریعتر از اوپک خارج شود! به همان دلایلی که روسیه حاضر نشده عضو اوپک شود و مذاکرات او با اوپک به نتیجه نرسید. عضویت در اوپک نه‌تنها برای ما سودی نداشته است بلکه رعایت سهمیه‌بندی اوپک و سیاست‌های غلط آن همواره در اوضاع بحرانی به ضرر ما تمام شده است. 🔸از این جهت روی بازار نفت تمرکز می کنم که یکی از بخش‌هایی که می‌تواند در اقتصاد ما جهش تولدی ایجاد کند، نفت است. اما نه خام‌فروشی نفت، بلکه استفاده اهرمی از نفت. 🔅وجود ذخایر نفتی ارزان‌قیمت در کشور ما و در منطقۀ ما،‌ مزیت بسیار بزرگ و بی‌رقیبی است که می تواند هزینۀ تمام‌شدۀ تولید را برای ما بسیار کاهش دهد و ما کالاهای بسیار ارزانتری را تولید و صادر کنیم. [ادامه دارد...] 🆔 @QasdWay

بسم الله 🗝به عقب برنمی‌گردیم! [بخش چهارم] دکتر #علی_سعیدی 🔅پیش از این اشاره کردم که راه‌حل‌های متعارف نمی‌تواند گرهی از #جهش_تولید باز کند. همچنین توضیح دادم که چگونه #تولید_انبوه علی‌رغم این همه رانت نفت و حمایت‌های دولتی، نتوانسته است برای ما جهش ایجاد کند. در بخش قبلی، #پالایشگاه_های_خرد را به‌عنوان نمونه‌ای از شیوۀ تولید مردمی مثال زدم. در این بخش،‌ مثال دیگری دارم که شاید در ابتدا روترشی بیاورد اما اگر تا انتها بخوانید خواهید دید که چه ظرفیت بزرگ و دردسترسی است! 🔹 وقتی حرف از #خودروسازی به میان می‌آید، اولین تصویر ذهنی ما ایرانی‌ها، پرایدهای تصادفی کنار جاده است که پلیس با افتخار و برای ترساندن ما، لاشۀ آن را در مکانی مرتفع بارگذاری کرده است! اما خوب است بدانیم که از سال ۴۸ که برادران خیامی خط تولید ارو (پیکان) را از شرکت ورشکستۀ انگلیسی خریدند، استراتژی صنعت خودروی ما «هر ایرانی یک پیکان» بوده است. این استراتژی یعنی «مونتاژ» خودرو برای «مصرف داخلی»! 🔹 با این استراتژی صنعت خودرو، نمی‌توان انتظار داشت که خودروهای ملی باکیفیت و قابل رقابت با نمونه‌های خارجی تولید شود و بتواند در بازارهای جهانی حرفی برای گفتن داشته باشد، چرا که هدف «مونتاژ» خودرو برای «مصرف داخل» است! 🔹 برای تحقق این استراتژی هم شرکت‌های رانتی ایران‌خودرو و سایپا به زور حمایت‌های دولتی و انحصار صنعت خودرو، با کلی بدهی و تعهد، شده‌اند نماد خودروسازی ملی! 🔹 اگرچه گام‌هایی برای اصلاح این استراتژی در اواخر دهه هشتاد برداشته شد اما به دلیل وابستگی این راهکارها به تولید انبوه و نیز تحریم‌های هدفمند ظالمانه، به نتیجه نرسید. 🔸 راهکار جهش تولید در صنعت خودروسازی، #راسته_های_خودروسازی است! یعنی همین راسته‌های تعمیرگاهی که در حاشیه شهرها وجود دارند باید همگی به جای تعمیرات خودرو، به «خودروسازی» روی بیاورند. 🔸 مطمئنا خودوریی که اینها درست خواهند کردند از پرایدی که ساپیا می‌سازد و از سمند و پژوی ایران خودرو بی‌کیفیت‌تر و ناامن‌تر نیست! 🔸و بلکه نوآوری و خلاقیت و بهینه‌سازی در آنها بسیار سریعتر و چالاکتر از خودروسازهای فعلی خواهد بود. 🔹 راه‌اندازی این راسته‌های خودروسازی فقط با یک مشکل مواجه است و آن اینکه نیروی انتظامی این خودروها را پلاک نمی‌کند! و احتمالاً انحصارگران صنعت خودروسازی، به قطعه‌سازان اجازۀ تأمین قطعات لازم را برای این راسته‌های خودروسازی نخواهند داد. پس نقطۀ کانونی، #رفع_انحصار از صنعت خودروست. 🔸 این همه دانشکدۀ خودرو در کشور وجود دارد که نمونۀ واقعی ماشین هیبریدی و های‌تک خود را هم ساخته‌اند! اگر اجازۀ پلاک‌شدن این خودروها داده شود همۀ این دانشکده‌ها به مراکز تولید خودروهای های‌تک و مرکز تحقیق و توسعۀ خودرو تبدیل خواهند شد. 🔸این را هم برای خاطرجمعی(!) اضافه کنم که بنگاه‌های خرد خودروسازی امروزه در مرز دانش خودروسازی است و در کشورهای مختلف، نمونه‌های موفقی از آنها وجود دارد. 🔸 در زمینۀ بازار مصرف هم علاوه بر بازار کشورهای همسایه، حتی بازار کشورهای اروپایی و آمریکایی هم به‌شدت نیازمند خودروهای ارزان‌قیمت است و چین و کره دارند روی همین ظرفیت کار می کنند. 🔸صنعت خودرو در هر کشوری، ویترین صنعت آن کشور است. اگر صنعت خودورسازی متحول شود، زنجیره‌ای از واحدهای تولیدی را فعال می کند که هم رشد اقتصادی و هم اشتغال زیادی ایجاد می‌کند. [ادامه دارد] 🆔 @QasdWay

بسم الله 🗝به عقب برنمی‌گردیم! [بخش پنجم] دکتر #علی_سعیدی 🔅هم تمدن اسلامی از #انقلاب_کشاورزی قرن سوم و چهارم شروع شد و هم تمدن اروپایی مدرن با انقلاب کشاورزی و تحول در شیوه‌های آیش‌بندی و تولید مازاد کشاورزی آغاز شد. برای نخستین بار مسلمانان بودند که #کشاورزی_تجاری را مرسوم کردند و محصولات زراعی را علاوه بر احتیاجات خود، به منظور کالایی برای فروش، تولید کردند. کشاورزی پایۀ تمدن و تضمین‌کنندۀ قوام جامعه است. 🔸کشور ما با اینکه تنها بیست و هفت درصد زمین زیر کشت دارد و از این نظر رتبه ۱۲۷ دنیاست، با همۀ کم‌آبی و مشکلات بخش کشاورزی و نفوذ در این بخش و تحولات اقلیمی و...، براساس آمار بانک جهانی به لحاظ ارزش افزودۀ بخش کشاورزی در جایگاه یازدهم جهانی قرار دارد. تازه این مربوط به زمان خشکسالی است و بدون احتساب بارش‌های سال گذشته است. 🔸این را هم اضافه کنم که در جریان تحریم‌های هشت‌سالۀ اخیر، بخش کشاورزی بسیار کمتر از بخش‌های دیگر آسیب دیده است و این امر بیانگر مقاومت و درونزایی این بخش است که تا حدی به خاطر بافت مردمی و غیرانباشتی آن است. 🔸در سفر دو سال پیش به کرمانشاه، از نزدیک شاهد بودم که قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا زمین‌های بسیاری را در این منطقه تسطیح و آمادۀ کشت کرده است. آب‌های سطحی زیادی که بی‌حساب‌وکتاب از کشور خارج می‌شد چندسالی است که به طور هوشمندانه‌ای جمع‌آوری و به سمت زمین‌های زراعی جهت‌دهی می‌شوند. زمین‌های هفت‌تپه شوش هم که مستشاران آمریکایی و اسرائیلی به نام کالیفرنیای ایران نامگذاری کرده بودند، ظرفیت بی‌نظیری در منطقه است. اضافه کنید که دشت مغان و جلگۀ خوزستان هر کدام به تنهایی می‌تواند تمام نیاز کشاورزی منطقه را تأمین کند. 🔸سهم ارزش افزوده بخش کشاورزی در اقتصاد ایران نزدیک به دوبرابر میانگین جهانی است. هفده درصد از اشتغال کشور مربوط به بخش کشاورزی است و این یعنی شاغلان بخش کشاورزی از کل شاغلان بخش دولتی بیشتر است. همچنین کشاورزی ایران ظرفیت بسیار زیادی برای ورود به بازار روبه‌رشد محصولات #ارگانیک دارد که متأسفانه با سیاست‌های غلط جهادکشاورزی در زمینۀ بذرهای وارداتی و ترویج انواع کود و سم شیمیایی، به حاشیه رانده شده است. 🔸زیرساخت‌های بخش کشاورزی و توان تولیدی در این بخش نشان می‌دهد که افزایش تولید با مانع فنی خاصی روبه‌رو نیست و هر چه است از قامت ناساز بی‌اندام «اقتصاد» ماست! 🔸بازار جهانی هم به محصولات کشاورزی ما نیاز دارد. کشورهای شمالی و به‌ویژه روسیه تمایل زیادی به تجارت کشاورزی با ما دارند. پیوستن ایران به پیمان اوراسیا زمینۀ بسیار مساعدی برای این امر فراهم کرده است. همچنین کشورهای عراق و افغانستان و سوریه و تمامی کشورهای حاشیۀ خلیج فارس متقاضی محصولات کشاورزی ایران هستند. حتی اروپا هم می‌تواند مقصد محصولات کشاورزی ما باشد و زمینه‌های زیادی برای ورود به بازار آن‌ها وجود دارد. 🔹مشکل بخش کشاورزی این است که تولیدکننده در زنجیرۀ ارزش محصول، سهم بسیار کمی دارد. مشکل دیگر، بی‌ثباتی در سیاست‌گذاری صادرات و واردات در این بخش است. بسیار شده است که به دلیل تنظیم بازار داخل، جلوی صادرات محصولات کشاورزی به یکباره گرفته شده است یا جلوی واردات با بی‌برنامگی باز شده است. این سیاست‌های هردمبیلی هم انگیزۀ کشاورز را تضعیف می‌کند و هم اعتماد شرکای خارجی را از بین می‌برد. 🔸#دانش_بنیان_کردن کشاورزی و تکیه بر صادرات، هم می‌تواند توزیع درآمد را در کشور بهبود بخشد و هم می‌تواند باعث مهاجرت معکوس به روستاها شود؛ روستاییانی که از سر ناچاری زمین‌های خود را رها کرده‌اند و به شهرها و مشاغل خدماتی روی آورده‌اند، به‌شدت مستعد بازگشت به روستاها هستند. 🆔 @QasdWay

🔆 آیا چیزی به نام #علم_اقتصاد داریم؟ ✍ دکتر #علی_سعیدی 🔸بیش از شصت-هفتاد سال است (از زمان نگارش اقتصادنا توسط شهیدصدر) که جامعۀ روشنفکران غربزده گاه و بیگاه سؤالی تکراری را مطرح می‌کنند و با گل‌آلودکردن آب، ماهیگیری می‌کنند: آیا چیزی به نام «اقتصاد اسلامی» داریم؟ کاری به اغراض سیاسی یا منافع اقتصادی مطرح‌کنندگان این شبهه ندارم، اما به محض مطرح‌شدن این شبهه، تعداد زیادی از متفکران در سطوح مختلف سعی در پاسخگویی به این شبهه می‌کنند و هر کدام به نحوی از انحا تلاش می‌کند نشان دهد که بله، چیزی به نام اقتصاد اسلامی داریم؛ حالا این «چیز» ممکن است از جنس «علم» نباشد اما قطعاً از جنس مکتب است،‌ همان‌طور که مکتب سرمایه‌داری و سوسیالیسم داریم. ❓اما هیچ‌کس نمی‌پرسد که آیا اساساً چیزی به نام #علم_اقتصاد داریم؟ این چیز کجاست؟ کدام #علم؟ 🔸در نگاه اول، کسانی که این سؤال برایشان عجیب است، در ذهن خود آنچه در دانشگاه‌ها و کلاس‌های درسی تحت عنوان اقتصاد خرد و اقتصاد کلان و اقتصاد سنجی تدریس می‌شود را «علم» اقتصاد می‌دانند و لذا جواب سؤال برایشان روشن است: بله، علم اقتصاد داریم و منظور از آن، #اقتصاد_اثباتی است! 🔸 برای این‌که بحث روشن‌تر شود، باید به چند سؤال پاسخ دهیم: اولاً منظور ما از علم چیست؟ 🔸 اگر علم یعنی معرفتی که از هست‌ها و واقعیت‌های مشاهده‌شده (facts) سخن می‌گوید، باید به‌عنوان مدرس دانشگاه که سال‌هاست اقتصاد خوانده و تدریس کرده‌ام بپرسم که در اقتصاد خرد و اقتصاد کلان از کدام «واقعیت» و از کدام «هست» سخن می‌گوییم؟ آیا واقعیت‌های مشاهده‌شده و به‌اصطلاح هست‌های اقتصادی به‌صورت لخت و عریان در صحنۀ عینیت حضور دارند و ما کافیست چشممان را باز کنیم تا آن‌ها را ببینیم یا اینکه این واقعیت‌ها آن چیزهایی هستند که «ما می‌بینیم» نه آنچه در خارج هست. همواره «ما» به همراه تمام تعلقات و باورها و ذهنیت‌هایمان به‌عنوان حد واسط آنچه درواقع وجود دارد و آنچه به‌عنوان گزاره‌ای علمی یا اثباتی (positive) از آن یاد می‌شود، قرار داریم. به بیان ساده‌تر، هیچ گزارۀ اثباتی در اقتصاد فارغ از باورها و تعلقات و ذهنیت‌های اقتصاددان نیست. البته منشأ این باورها و تعلقات هر چیزی می‌تواند باشد: جامعه، تاریخ، طبقۀ اجتماعی، فرهنگ و البته دین الهی. 🔸 کسی که اندک مطالعه‌ای در ساحت فلسفۀ اقتصاد یا فلسفۀ علم یا معرفت‌شناسی داشته باشد می‌داند که واقع بما هو واقع قابل شناخت و تبیین بدون هرگونه جهت‌گیری اخلاقی و هنجاری نیست، یا لااقل در آن تردیدها و مناقشات و مناظرات فراوان و بنیادینی وجود دارد. 🔸 ثانیاً موضوع مطالعات اقتصادی چیست؟ نباید این واقعیت را انکار کرد که گزاره‌ها و آموزه‌های اقتصادی، به‌تبع گزاره‌ها و آموزه‌های انسانی و اجتماعی، محصول مشاهدات و گزارش‌ها و روایت‌های تاریخی و جامعه‌شناختی است و گمان می‌کنم برای خوانندگان محترم اینقدر بدیهی باشد که این گزارش‌ها و روایت‌ها چقدر می‌تواند جهت‌دار و بعضاً متعارض یا متناقض باشد که دیگر نیازی به توضیح در این باره نباشد. 🔸 ثالثاً من به‌جای این‌که به‌دنبال اثبات وجود چیزی به نام اقتصاد اسلامی باشم، می‌خواهم سؤال بنیادین‌تری بپرسم و آن اینکه مگر ما چیزی به نام علم اقتصاد داریم؟ یعنی آیا گزاره‌های بنیادین مکتب لیبرالیسم «علمی» اند؟ مثلاً اینکه «بازار آزاد یا رقابت کامل می‌تواند بیشترین کارایی را برای اقتصاد فراهم کند» گزاره‌ای حاکی از واقع و عاری از هرگونه قضاوت هنجاری است؟ یا مثلاً نظریۀ مقداری پول که حجم پول در گردش را با سطح عمومی قیمت‌ها مرتبط می‌کند، گزاره‌ای اثباتی و فارغ از هرگونه دعاوی هنجاری و ایدئولوژیک است؟ یا نظریۀ عمومی کینز یا تعادل عمومی والراس یا نظریۀ مطلوبیت نهایی یا نظریۀ رفتار مصرف‌کننده یا نظریۀ رفتار تولیدکننده یا نظریات رفاه؛ کدامشان از کدام «واقعیت عینی» سخن می‌گویند؟ 🔸 آیا جز این است که تمامی این نظریاتی که در کلاس‌های اقتصاد می‌خوانیم و درس می‌دهیم هر کدام به نحوی به‌دنبال تنظیم امور اقتصادی هستند؟ و آیا جز این است که هر کدام از این‌ها از نوع #حکم و #فتوا هستند و امری را #حلال و عمل بر خلاف آن را #حرام می‌کنند؟ مگر نه این است که از نگاه طرفداران اقتصاد رایج، رسیدن به نقطۀ کارای پارتویی #واجب است؟ مگر نه این است که در مواقع تزاحم میان برابری و کارایی، از قواعد رفع تزاحم استفاده می‌شود؟ و مگر غیر از این است که تمام اقتصاد خرد، فقه استدلالی برای اثبات کارایی بازار کاملاً رقابتی در توزیع «بهینۀ» کالاهای خصوصی است و نهایتاً فتوای آقای آلفرد مارشال را در وجوب رساندن اقتصاد به نقطۀ تعادل عرضه و تقاضا مستدل و مستند می‌کند؟ به بیان صریح و ساده، تمام آنچه به‌عنوان «علم اقتصاد» تبلیغ و ترویج می‌شود، چیزی نیست جز فتواهای فقهی علمای لیبرال دربارۀ تعاملات اقتصادی جامعۀ خودشان! 👇ادامه در پست بعدی

💢 انجمن اقتصاد مقاومتی دانشگاه قم با همکاری مرکز مطالعات آمریکا برگزار میکند: 🔻پیش نشست‌ علمی سومین همایش بین المللی افول آمریکا (#نظم_جدید_جهانی) 📚 با موضوع: نقش و جایگاه قدرت‌های نوظهور در شکل‌دهی نظم اقتصادی نوین جهانی 📌 با حضور: 👤دکتر #حمیدرضا_مقصودی هیئت علمی گروه اقتصاد اسلامی دانشگاه قم 👤 دکتر #علی_سعیدی هیئت علمی گروه اقتصاد اسلامی دانشگاه قم 👤دکتر #صادق_سلمانی مدرس و پژوهشگر حوزه اقتصاد ✅ لینک حضور مجازی در نشست: https://www.skyroom.online/ch/sadr/new-world-order 📆 سه‌شنبه ۲۳ خرداد ساعت ۱۵-۱۳ 📍مکان: دانشگاه قم 💠 اندیشکده قصد 💡 @qasdway

📌#اندیشکده_مطالعات_اقتصادی_آمریکا برگزار می‌کند: نشست تخصصی "بررسی تبعات جنگ غزه بر اقتصاد رژیم صهیونیستی" 🔻با حضور: 🎙دکتر #علی_سعیدی هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه قم 🎙دکتر #سید_محمدرضا_رضی پژوهشگر حوزه اقتصاد 👤دبیر: دکتر #حسن_عباسی_متقیان پژوهشگر مرکز مطالعات آمریکا 📆 زمان: چهارشنبه ۸ آذر ۱۴۰۲ ⏰ ساعت ۸ الی ۱۰ 📍مکان: پژوهشکده شهید صدر- سالن جلسات مرکز مطالعات آمریکا 📡 لینک حضور مجازی در نشست: https://www.skyroom.online/ch/sadr/studies-slamic-world •┈┈••••✾•🌿🌺🌿•✾•••┈┈• 🟥 پژوهشکده شهید صدر (ره) 📲@sadr_ir 🌐https://sadr.ihu.ac.ir/

#نشست_علمی 🔔 نشریه دیده‌بان اندیشه با همکاری شورای فرهنگ عمومی کشور برگزار می‌نماید: |تقنین و زیست عمومی| 🖇 با سخنرانی #روح‌الله_ایزدخواه #سید_مجید_امامی #مرتضی_جابری_مقدم #امیرحسین_بانکی‌پور #میثم_ظهوریان #مسعود_براتی #زهرا_عباس‌پور #عاطفه_صادقی #حسین_مهدی‌زاده #اسماعیل_نوده_فراهانی #علی_سعیدی #یزدان_حبیبی 🔸شیوه برگزاری: حضورے‌‌ 🔸 سه‌شنبه ۱۷ بهمن‌ماه، ساعت ۸:۳۰ تا ۱۲:۳۰ 🔸تهران، میدان بهارستان، خیابان کمال‌الملک، پلاک ۱۸، روبروی وزارت ارشاد، شورای فرهنگ عمومی کشور 🔰 جهت شرکت حضوری در نشست، به آیدی @m110614 پیام دهید؛ ظرفیت بسیار محدود است. ⚠️ پخش مجازی نشست در لایو کانال «دیده‌بان اندیشه» در ایتا انجام خواهد شد. 🆔 @DrSaeedi

▫️به جلیلی رای میدهم برای: فرصت توسعه و پیشرفت بومی! #فرصت_سعید #علی_سعیدی #جلیلی ‌🆔 @DrSaeedi