💢تو خود حجاب خودی
🔰گفتاری از استاد علی فرحانی درباره رسیدن به کمال انسانی از طریق معرفت نفس
✨✨✨✨✨✨✨✨
🔹از دیدگاه علامه طباطبایی، نزدیکترین راه رسیدن انسان به کمال، طریق معرفت نفس است. شاید به جرات بتوان گفت که ایشان در تمام آثار خود، تنها به دنبال تبیین همین مطلب و آثار و لوازم آن بوده اند.
🔹استاد علی فرحانی در تدریس کتاب بدایه الحکمه و نهایه الحکمه، به مناسبت های مختلفی به این دیدگاه علامه اشاره کرده اند و تا حدودی آن را تبیین کرده اند.
🔹ایشان در بحث انواع فاعل به مناسبت عبارت علامه در فاعل بالتجلی، توضیحاتی را در مورد طریق معرفت نفس با استفاده از برخی عبارات علامه بیان میکنند.
🔹در پست بعد صوت استاد را قرار داده ایم و در ادامه این پست، عباراتی از علامه که استاد آنها را توضیح میدهند، ذکر کرده ایم. برای استفاده بیشتر از این صوت، حتما در هنگام استماع صوت، عبارات زیر را نیز ملاحظه کنید.
✅عبارتی از کتاب بدایه الحکمه
🔺السابع الفاعل بالتجلي و هو الذي يفعل الفعل- و له علم سابق تفصيلي به هو عين علمه الإجمالي بذاته- كالنفس الإنسانية المجردة- فإنها لما كانت الصورة الأخيرة لنوعها- كانت على بساطتها هي المبدأ- لجميع كمالاتها و آثارها الواجدة لها في ذاتها- و علمها الحضوري بذاتها علم بتفاصيل كمالاتها- و إن لم يتميز بعضها من بعض- و كالواجب تعالى بناء على ما سيجيء- من أن له تعالى علما إجماليا- في عين الكشف التفصيلي-. بدایه الحکمه
✅عباراتی از رساله الولایه
🔺فقد تحصّل أنّ شيئا من هذه الطرق، غير طريق معرفة النفس، لا يوجب معرفة بالحقيقة. و أمّا طريق معرفة النفس فهو المنتج لذلك، و هو أن يوجّه الإنسان وجهه للحقّ سبحانه، و ينقطع عن كلّ صارف شاغل عن نفسه إلى نفسه، حتّى يشاهد نفسه كما هي، و هي محتاجة بذاتها إلى الحقّ سبحانه. و ما هذا شأنه لا ينفكّ مشاهدته عن مشاهدة مقوّمه، كما عرفت. فإذا شاهد الحقّ سبحانه عرفه معرفة ضروريّة، ثمّ عرف نفسه به حقيقة؛ لكونها قائمة الذات به سبحانه، ثمّ يعرف كلّ شيء به تعالى.
🔺و المحصّل أنّ طريق معرفة النفس هي الموصلة إلى هذه الغاية، و هي أقرب الطرق فحسب؛ و ذلك بالانقطاع عن غير اللّه، و التوجّه إلى اللّه سبحانه بالاشتغال بمعرفة النفس كما يحصل من خبر موسى عليه السّلام المتقدّم: «ليس بينه و بين خلقه حجاب إلّا خلقه، احتجب بغير حجاب محجوب، و استتر بغير ستر مستور» الحديث.
🔺و هذا الحديث الشريف أجمل بيان لأحسن طريق، فيبتدى بالأسباب الواردة شرعا للانقطاع من التوبة و الإنابة و المحاسبة و المراقبة و الصمت و الجوع و الخلوة و السهر و يجاهد بالأعمال و العبادات، و يؤيّد ذلك بالفكر و الاعتبار، حتّى يورث ذلك انقطاعا منها إلى النفس، و توجّها إلى الحقّ سبحانه، و يطلع من الغيب طالع، و يتعقّبه شيء من النفحات الإلهيّة و الجذبات الربّانيّة، و يوجب حبّا و إشرافا، و ذلك هو الذّكر. ثمّ لا يزال بارق يلمع، و جذبة تطلع، و شوق يدفع، حتّى يتمكّن سلطان الحبّ في القلب، و يستولي الذّكر على النفس، فيجمع اللّه الشمل، و يختم الأمر و إنّ إلى ربّك المنتهى.
🔺و اعلم أنّ مثل هذا السائر الظاعن مثل من يسلك طريقا قاصدا إلى غاية، فإنّما الواجب عليه أن لا ينسى المقصد، و أن يعرف من الطريق مقدار ما يعبر منه، و أن يحمل من الزاد قدر ما يحتاج إليه. فلو نسي مقصده آنا ما هام على وجهه حيران، و ضلّ ضلالا بعيدا. و لو ألهاه الطريق و مشاهدته و ما فيه بطل السير، و حصل الوقوف. و لو زاد حمل الزاد تعوّق السعي وفات المقصد، و اللّه المستعان سبحانه.
✅عبارتی از رساله الانسان بعد از دنیا
🔺الفصل الخامس عشر في النار أعاذنا اللّه سبحانه منها، و الآيات الواردة في تفاصيل العذاب و الأخبار بها أكثر عددا من آيات الجنّة، فهي تقرب من أربعمائة آية، و ما خلت عن ذكرها تصريحا أو تلويحا إلّا اثنتا عشرة سورة من السور القصار، و كيف كان فجملة حالهم أنّهم محرومون من الحياة الحقيقيّة الأخرويّة، قال سبحانه: قَدْ يَئِسُوا مِنَ الْآخِرَةِ كَما يَئِسَ الْكُفَّارُ مِنْ أَصْحابِ الْقُبُورِ. و قال: إِنَّهُ لا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكافِرُونَ. و قال: وَ مَنْ يَقْنَطُ مِنْ رَحْمَةِ رَبِّهِ إِلَّا الضَّالُّونَ. و قد قال سبحانه في وصف الآخرة: وَ إِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوانُ، و هي الرحمة الإلهيّة التي هي منبع كلّ كمال و جمال، كما قال: وَ رَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ فَسَأَكْتُبُها لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ.
🔺و هي تفيد أنّهم في عين حرمانهم منها مشمولون لها، و قد قال: وَ بَيْنَهُما حِجابٌ. و قال: فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بابٌ باطِنُهُ فِيهِ الرَّحْمَةُ وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذابُ. و يتحصّل منه أنّهم في عين مشموليّتهم للرحمة محرومون عنها لكونها في باطن حجاب هم لا يجاوزون ظاهره، و قد مرّ بيانه في فصل الأعراف، فالحجاب هو الذي يمنع هم من النعيم، و ظاهره هو الذي يعذّبون به، و قد بيّن سبحانه أنّهم إنّما يعذّبون بأعمالهم السيّئة بأقسامها، فأعمالهم هي أنواع عذابهم، و الأصل الذي تنشعب منه هذه الأنواع هو أصل الحجاب لهم، و هو الغفلة، قال تعالى: وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ كَثِيراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا يَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا يَسْمَعُونَ بِها أُولئِكَ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِكَ هُمُ الْغافِلُونَ. و قال سبحانه: كَلَّا بَلْ رانَ عَلى قُلُوبِهِمْ ما كانُوا يَكْسِبُونَ* كَلَّا إِنَّهُمْ عَنْ رَبِّهِمْ يَوْمَئِذٍ لَمَحْجُوبُونَ، فهم متوقّفون في حجاب أعمالهم، و قد قال سبحانه: وَ قَدِمْنا إِلى ما عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْناهُ هَباءً مَنْثُوراً.
#در_محضر_علامه #معرفت_نفس
@fater290
🔉🔉صوت استاد را در توضیح عبارات فوق #بشنوید 👇👇👇
037-marefatenafs-ghaflat-v-moraghebeh.mp3
3.2M
🔉🔉 #حتما #بشنوید
💢تو خود حجاب خودی
🔰گفتاری از استاد علی فرحانی درباره رسیدن به کمال انسانی از طریق معرفت نفس
‼️در هنگام استماع صوت، حتما عباراتی را که در پست قبل ذکر شده است، ملاحظه فرمایید.
#معرفت_نفس #اخلاق_و_عرفان
#در_محضر_علامه #پای_درس_استاد
@fater290
المرسلات
💠معنای #خودفراموشی و اسباب آن @fater290 👇👇
💠معنای #خودفراموشی و اسباب آن
🔰شهید مطهری (ره)
🔺يادم هست در حدود هجده سال پيش در جلسهاي خصوصي که آياتي از قرآن کريم را تفسير ميکردم، براي اولين بار به اين نکته برخوردم که قرآن گاهي تعبيرات خاصي در باره برخي از آدميان به کار ميبرد از قبيل «خودزياني» يا «خودفراموشي» يا «خودفروشي». مثلًا ميفرمايد: قَدْ خَسِروا انْفُسَهُمْ وَ ضَلَّ عَنهُمْ ما کانوا يفْتَرونَ.
همانا خود را باخته و معبودهاي دروغين از دستشان رفته است. يا ميفرمايد:قُلْ انَّ الْخاسِرينَ الَّذينَ خَسِروا انْفُسَهُمْ.
بگو زيان کرده و سرمايه باخته آن است که خويشتن را زيان کرده و خود را باخته است. و يا در مواردي ميفرمايد: نَسُوا اللَّهَ فَانْسيهُمْ انْفُسَهُمْ. از خدا غافل شدند و خدا را از ياد بردند، پس خدا خودشان را از خودشان فراموشاند و خودشان را از خودشان غافل ساخت.
🔺براي يک ذهن فلسفي اين سؤال پديد ميآيد که مگر ممکن است انسان خود را ببازد؟ باختن از دست دادن است و نيازمند به دو چيز است: يکي «بازنده» و ديگر «باخته شده و از دست رفته». چگونه ممکن است انسان خود را زيان کند و خود را ببازد و خود را از دست بدهد؟ آيا اين تناقض نيست؟. همچنين مگر ممکن است انسان خود را فراموش کند و از ياد ببرد؟ انسان زنده همواره غرق در خود است، هر چيز را با اضافه به خود ميبيند، توجهش قبل از هر چيز به خودش است، پس فراموش کردن خود يعني چه؟.
🔺بعدها متوجه شدم که اين مسأله در معارف اسلامي، خصوصاً دعاها و بعضي از احاديث و همچنين در ادبيات عرفاني اسلامي و بلکه در خود عرفان اسلامي، سابقه زياد و جاي بس مهمي دارد؛ معلومم شد که انسان احياناً خود را با «ناخود» اشتباه ميکند و «ناخود» را «خود» ميپندارد و چون ناخود را خود ميپندارد آنچه به خيال خود براي «خود» ميکند در حقيقت براي «ناخود» ميکند و خود واقعي را متروک و مهجور و احياناً ممسوخ ميسازد.
🔺مثلًا آنجا که انسان واقعيت خود را همين «تن» ميپندارد و هرچه ميکند براي تن و بدن ميکند، خود را گم کرده و فراموش کرده و ناخود را خود پنداشته است. به قول مولوي مثلش مثل کسي است که قطعه زميني در نقطهاي دارد، زحمت ميکشد و مصالح و بنّا و عمله ميبرد آنجا را ميسازد و رنگ و روغن ميزند و به فرشها و پردهها مزين مينمايد اما روزي که ميخواهد به آن خانه منتقل گردد يکمرتبه متوجه ميشود که به جاي قطعه زمين خود يک قطعه زمين ديگر که اصلًا به او مربوط نيست و متعلق به ديگري است ساخته و آباد کرده و مفروش و مزين نموده و قطعه زمين خودش خراب به کناري افتاده است.
🔺اميرالمؤمنين علي عليه السلام جملهاي دارد که بسيار جالب و عميق است. ميفرمايد: عَجِبْتُ لِمَنْ ينْشُدُ ضالَّتَهُ وَ قَدْ اضَلَّ نَفْسَهُ فَلا يطْلُبُها. تعجب ميکنم از کسي که در جستجوي گمشدهاش برميآيد و حال آنکه «خود» را گم کرده و در جستجوي آن برنمي آيد.
🔺خود را گم کردن و فراموش کردن منحصر به اين نيست که انسان در باره هويت و ماهيت خود اشتباه کند و مثلًا خود را با بدن جسماني و احياناً با بدن برزخي- آنچنانکه احياناً اين اشتباه براي اهل سلوک رخ ميدهد- اشتباه کند. هر موجودي در مسير تکامل فطري خودش که راه کمال را ميپيمايد، در حقيقت از «خود» به «خود» سفر ميکند، يعني از خود ضعيف به سوي خود قوي ميرود. عليهذا انحراف هر موجود از مسير #تکامل واقعي انحراف از خود به ناخود است. اين انحراف بيش از همه جا در مورد انسان که موجودي مختار و آزاد است صورت ميگيرد. انسان هر #غايت انحرافي را که انتخاب کند، در حقيقت او را به جاي «خود» واقعي گذاشته است، يعني ناخود را خود پنداشته است. آنچه در مورد ذمّ محو شدن و فاني شدن در ماديات آمده است ناظر به اين جهت است.
🔺پس غايات و اهداف انحرافي داشتن يکي از عواملي است که انسان غيرخود را به جاي خود ميگيرد و در نتيجه خود واقعي را فراموش ميکند و از دست ميدهد و ميبازد.
هدف و غايت انحرافي داشتن تنها موجب اين نيست که انسان به بيماري «خود گم کردن» مبتلا شود؛ کار به جايي ميرسد که ماهيت و واقعيت انسان مسخ ميگردد و مبدل به آن چيز ميشود. علت اينکه انسان همواره با آن چيزهايي محشور ميگردد که به آنها عشق ميورزد و علاقهمند است، اين است که عشق و علاقه و طلب يک چيز آن را در مرحله غايت و هدف انسان قرار ميدهد و در حقيقت آن چيز در مسير «صيرورت» و «شدن» آدمي واقع ميشود؛ آن غايت هرچند انحرافي باشد سبب ميگردد که روح و واقعيت انسان مبدل به او بشود.
📚سیری در نهج البلاغه ص۲۸۳
#اندیشه_مطهر #عرفان
#ذکر #معرفت_نفس
@fater290
🔉🔉 #بشنوید
♨️ دو نکته درباره #آیه_ذر
🔰استاد علی فرحانی
🔹استاد در این صوت بعد از توضیحی در مورد محتوای آیه دو نکته و سوال مهم را بیان می کنند:
1⃣در این آیه پس از اینکه اشهاد بر نفس اتفاق می افتد، انسان ها، اقرار به #ربوبیت خدای متعال می کنند و ربوبیت مربوط به مقام توحید افعالی است. سوال این است که آیا به وسیله #معرفت_نفس فقط به مرحله #توحید_افعالی می توان رسید یا به مقام بالاتر هم می توان صعود کرد؟
2⃣نکته دوم این است که این آیه مربوط به قوس نزول انسان و مربوط به قبل از عالم ماده است. سوال این است که در آن عوالم که امکان استعدادی وجود ندارد، کثرت افرادی انسان چگونه توجیه می شود؟
📌استاد به مناسبت سوال دوم نکاتی در مورد نگاه فلاسفه و عرفا در توجیه علم تفصیلی قبل الایجاد خداوند به موجودات و شباهت نظر فلاسفه مشاء به عرفا در این مسئله و همچنین حضرات خمس از نگاه عرفا، بیان می کنند.
🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰🔰
⬇️لینک دانلود و استماع صوت
⏰مدت زمان: 15:13
👇👇👇
http://www.ostadfarhani.ir/morsalat/audio/falsafe-erfan/do-nokte-dabare-aye-aalame-zar.mp3
#پای_درس_استاد
#فلسفه #عرفان #تفسیر
@fater290
♨️مفتاح خزائن ملکوت
🔰علامه حسن زاده آملی
✅آنكه «من عرف نفسه فقد عرف ربه» را درست فهم كند، جميع مسائل اصيل فلسفى و مطالب قويم حكمت متعالى و حقايق متين عرفانى را از آن استنباط تواند كرد؛ لذا معرفت نفس را مفتاح خزائن ملكوت فرموده اند. پس برهان شرف اين گوهر يگانه اعنى جوهر نفس، همين مأثور شريف "من عرف" بس است.
📚هزار و یک کلمه / کلمه ۳۴۴
#معرفت_نفس
@almorsalaat
💢تو خود حجاب خودی
🔰گفتاری از استاد علی فرحانی درباره رسیدن به کمال انسانی از طریق معرفت نفس
✨✨✨✨✨✨✨✨
🔹از دیدگاه علامه طباطبایی، نزدیکترین راه رسیدن انسان به کمال، طریق معرفت نفس است. شاید به جرات بتوان گفت که ایشان در تمام آثار خود، تنها به دنبال تبیین همین مطلب و آثار و لوازم آن بوده اند.
🔹استاد علی فرحانی در تدریس کتاب بدایه الحکمه و نهایه الحکمه، به مناسبت های مختلفی به این دیدگاه علامه اشاره کرده اند و تا حدودی آن را تبیین کرده اند.
🔹ایشان در بحث انواع فاعل به مناسبت عبارت علامه در فاعل بالتجلی، توضیحاتی را در مورد طریق معرفت نفس با استفاده از برخی عبارات علامه بیان میکنند.
🔹در پست بعد صوت استاد را قرار داده ایم و در ادامه این پست، عباراتی از علامه که استاد آنها را توضیح میدهند، ذکر کرده ایم. برای استفاده بیشتر از این صوت، حتما در هنگام استماع صوت، عبارات زیر را نیز ملاحظه کنید.
✅عبارتی از کتاب بدایه الحکمه
🔺السابع الفاعل بالتجلي و هو الذي يفعل الفعل- و له علم سابق تفصيلي به هو عين علمه الإجمالي بذاته- كالنفس الإنسانية المجردة- فإنها لما كانت الصورة الأخيرة لنوعها- كانت على بساطتها هي المبدأ- لجميع كمالاتها و آثارها الواجدة لها في ذاتها- و علمها الحضوري بذاتها علم بتفاصيل كمالاتها- و إن لم يتميز بعضها من بعض- و كالواجب تعالى بناء على ما سيجيء- من أن له تعالى علما إجماليا- في عين الكشف التفصيلي-. بدایه الحکمه
✅عباراتی از رساله الولایه
🔺فقد تحصّل أنّ شيئا من هذه الطرق، غير طريق معرفة النفس، لا يوجب معرفة بالحقيقة. و أمّا طريق معرفة النفس فهو المنتج لذلك، و هو أن يوجّه الإنسان وجهه للحقّ سبحانه، و ينقطع عن كلّ صارف شاغل عن نفسه إلى نفسه، حتّى يشاهد نفسه كما هي، و هي محتاجة بذاتها إلى الحقّ سبحانه. و ما هذا شأنه لا ينفكّ مشاهدته عن مشاهدة مقوّمه، كما عرفت. فإذا شاهد الحقّ سبحانه عرفه معرفة ضروريّة، ثمّ عرف نفسه به حقيقة؛ لكونها قائمة الذات به سبحانه، ثمّ يعرف كلّ شيء به تعالى.
🔺و المحصّل أنّ طريق معرفة النفس هي الموصلة إلى هذه الغاية، و هي أقرب الطرق فحسب؛ و ذلك بالانقطاع عن غير اللّه، و التوجّه إلى اللّه سبحانه بالاشتغال بمعرفة النفس كما يحصل من خبر موسى عليه السّلام المتقدّم: «ليس بينه و بين خلقه حجاب إلّا خلقه، احتجب بغير حجاب محجوب، و استتر بغير ستر مستور» الحديث.
🔺و هذا الحديث الشريف أجمل بيان لأحسن طريق، فيبتدى بالأسباب الواردة شرعا للانقطاع من التوبة و الإنابة و المحاسبة و المراقبة و الصمت و الجوع و الخلوة و السهر و يجاهد بالأعمال و العبادات، و يؤيّد ذلك بالفكر و الاعتبار، حتّى يورث ذلك انقطاعا منها إلى النفس، و توجّها إلى الحقّ سبحانه، و يطلع من الغيب طالع، و يتعقّبه شيء من النفحات الإلهيّة و الجذبات الربّانيّة، و يوجب حبّا و إشرافا، و ذلك هو الذّكر. ثمّ لا يزال بارق يلمع، و جذبة تطلع، و شوق يدفع، حتّى يتمكّن سلطان الحبّ في القلب، و يستولي الذّكر على النفس، فيجمع اللّه الشمل، و يختم الأمر و إنّ إلى ربّك المنتهى.
🔺و اعلم أنّ مثل هذا السائر الظاعن مثل من يسلك طريقا قاصدا إلى غاية، فإنّما الواجب عليه أن لا ينسى المقصد، و أن يعرف من الطريق مقدار ما يعبر منه، و أن يحمل من الزاد قدر ما يحتاج إليه. فلو نسي مقصده آنا ما هام على وجهه حيران، و ضلّ ضلالا بعيدا. و لو ألهاه الطريق و مشاهدته و ما فيه بطل السير، و حصل الوقوف. و لو زاد حمل الزاد تعوّق السعي وفات المقصد، و اللّه المستعان سبحانه.
✅عبارتی از رساله الانسان بعد از دنیا
🔺الفصل الخامس عشر في النار أعاذنا اللّه سبحانه منها، و الآيات الواردة في تفاصيل العذاب و الأخبار بها أكثر عددا من آيات الجنّة، فهي تقرب من أربعمائة آية، و ما خلت عن ذكرها تصريحا أو تلويحا إلّا اثنتا عشرة سورة من السور القصار، و كيف كان فجملة حالهم أنّهم محرومون من الحياة الحقيقيّة الأخرويّة، قال سبحانه: قَدْ يَئِسُوا مِنَ الْآخِرَةِ كَما يَئِسَ الْكُفَّارُ مِنْ أَصْحابِ الْقُبُورِ. و قال: إِنَّهُ لا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكافِرُونَ. و قال: وَ مَنْ يَقْنَطُ مِنْ رَحْمَةِ رَبِّهِ إِلَّا الضَّالُّونَ. و قد قال سبحانه في وصف الآخرة: وَ إِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوانُ، و هي الرحمة الإلهيّة التي هي منبع كلّ كمال و جمال، كما قال: وَ رَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ فَسَأَكْتُبُها لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ.
🔺و هي تفيد أنّهم في عين حرمانهم منها مشمولون لها، و قد قال: وَ بَيْنَهُما حِجابٌ. و قال: فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بابٌ باطِنُهُ فِيهِ الرَّحْمَةُ وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذابُ. و يتحصّل منه أنّهم في عين مشموليّتهم للرحمة محرومون عنها لكونها في باطن حجاب هم لا يجاوزون ظاهره، و قد مرّ بيانه في فصل الأعراف، فالحجاب هو الذي يمنع هم من النعيم، و ظاهره هو الذي يعذّبون به، و قد بيّن سبحانه أنّهم إنّما يعذّبون بأعمالهم السيّئة بأقسامها، فأعمالهم هي أنواع عذابهم، و الأصل الذي تنشعب منه هذه الأنواع هو أصل الحجاب لهم، و هو الغفلة، قال تعالى: وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ كَثِيراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا يَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا يَسْمَعُونَ بِها أُولئِكَ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِكَ هُمُ الْغافِلُونَ. و قال سبحانه: كَلَّا بَلْ رانَ عَلى قُلُوبِهِمْ ما كانُوا يَكْسِبُونَ* كَلَّا إِنَّهُمْ عَنْ رَبِّهِمْ يَوْمَئِذٍ لَمَحْجُوبُونَ، فهم متوقّفون في حجاب أعمالهم، و قد قال سبحانه: وَ قَدِمْنا إِلى ما عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْناهُ هَباءً مَنْثُوراً.
#در_محضر_علامه #معرفت_نفس
@almorsalaat
🔉🔉صوت استاد را در توضیح عبارات فوق #بشنوید 👇👇👇
037-marefatenafs-ghaflat-v-moraghebeh.mp3
3.2M
🔉🔉 #اخلاق_و_عرفان
💢تو خود حجاب خودی
🔰گفتاری از استاد علی فرحانی درباره رسیدن به کمال انسانی از طریق معرفت نفس
‼️در هنگام استماع صوت، حتما عباراتی را که در پست قبل👆 ذکر شده است، ملاحظه فرمایید.
#معرفت_نفس #اخلاق_و_عرفان
#در_محضر_علامه #پای_درس_استاد
@almorsalaat
💠رابطه خودآگاهی و خداآگاهی
🔰استاد شهید مرتضی مطهری
🔸خدا به انسان آنچنان نزديك و با او يگانه است كه آگاهى انسان به خدا عين آگاهى او به خودش است، بلكه انسان فقط وقتى مى تواند به خودش آگاه باشد كه به خدا آگاه باشد و محال است كسى «خودآگاه» باشد ولى «خداآگاه» نباشد.
🔸قرآن مى فرمايد: وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ أُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُون.َ هركس خدا را فراموش كند، خودش را فراموش كرده است.
🔸انسان آن وقت خودش را باز مى يابد كه خداى خودش را بازيافته باشد. اگر انسان خدايش را فراموش كرد، خودش را فراموش كرده است. قرآن در جهت عكس اگزيستانسياليسم مى گويد. آنها مى گويند: انسان اگر توجهش به خدا معطوف شود، «خداآگاه» مى شود و«ناخودآگاه».
💠 قرآن مى فرمايد: انسان فقط آن وقت مى تواند «خودآگاه» شود كه «خداآگاه» شود، و اين از آن عالى ترين و دقيقترين مسائل انسانى و روانى قرآن است كه واقعاً حيرت آور است.
💠قرآن مى گويد: انسان گاهى خودش را فراموش مى كند و خودش را مى بازد و به تعبير خود قرآن، بازنده بزرگ آن نيست كه همه پولش را باخته است و حتى آن كسى نيست كه آزادى خود را باخته و نوكر ديگرى شده و حتى آن كسى نيست كه ناموسش را باخته است، بلكه بازنده بزرگ كسى است كه خودش را باخته است. وقتى انسان خودش را ببازد، همه چيز را باخته و اگر انسان خودش را بيابد، همه چيز را يافته است.
📚مجموعه آثار ج۲۳ص۳۱۴
#اندیشه_مطهر #معرفت_نفس #عرفان
@almorsalaat
المرسلات
#معرفی_کتاب 📚در محضر علامه طباطبایی (مجموعه پرسش ها و پاسخ های چهره به چهره با علامه طباطبایی) 🔰
💠طریق معرفت نفس، را شرع بیان کرده است.
🔰علامه طباطبایی
🔸راه های معرفت خداوند سبحان با بیان معصوم و پیغمبر و امام، به شماره خلائق است. یکی از این راه ها، #معرفت_نفس است که بهترین راه، و وجه موصل و أقرب طرق است، و راه های دیگر هم داریم. اساسا در تقرب الى الله تعالی در شرع بیاناتی داریم، بیانات نبی اکرم و ائمه هدی بيانات شرعی است، و طريق معرفت نفس در آیات و روایات بیان شده است؛
🔸ولی عموم علمای عامه این را عنوان کرده اند که طريق معرفت نفس أقرب است ولی در شرع بیان نشده است، و عرفا از پیش خود بدان عمل کرده اند، و مرضى خدا قرار گرفته است، و از این راه، مشایخ هر کدام راهی را که نزدیکتر تشخیص داده اند به مریدانشان القاء کرده و دستور داده اند. و این «طریقت» نامیده شده است. و کار به جایی رسیده که «شریعت» در یک طرف، و «طریقت» در طرف مقابل قرار گرفته است، و علت این امر را همان عدم بیان شرع دانسته اند. لیکن صحیح این است که آیات کریمه و روایات این راه را بیان کرده اند.
📚در محضر علامه طباطبایی
#در_محضر_علامه #عرفان
#بزرگداشت_علامه_طباطبایی
@almorsalaat
المرسلات
✴️راهکاری برای #مشارطه موثرتر 🔸استاد در ابتدای جلسه ای که چند روز پیش به مناسبت شبقدر داشتند، بیان
♨️#مشارطه| راه #وصول به این کرامت عظمی #معرفت_نفس است.
✅برادر من! اگر همت داری که از اهل معرفت شوی، و انسان بشوی، بشر روحانی باشی، سهیم و شریک ملائکه باشی، و رفيق انبیاء و اولیاء بوده باشی؛ کمر همت به میان زده از راه #شریعت بیا. یک مقدار از صفات حیوانات را از خود دور کن، و متخلق به اخلاق روحانیین باش؛ راضی به مقامات حیوانات و قانع به مرتبه جمادات نشو! حرکتی از این آب و گل به سوی وطن اصلی خود که از عوالم عليين و محل مقربین است بكن تا بالكشف والعيان به حقیقت این امر بزرگ نائل باشی و راه #وصول به این کرامت عظمی #معرفت_نفس است. همت بكن بلکه نفس خود را بشناسی که شناختن او را شناختن خداوند جل جلاله است؛ چنان که در روایت است که: "من عرف نفسه فقد عرف ربه".
📚میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، رساله لقاءالله
#اخلاق_و_عرفان #لقاءالله
@almorsalaat
#اخلاق_و_عرفان| تنها طریق رسیدن انسان به کمال، #معرفت_نفس به وسیله تربیت او از طریق علم و عمل است.
🔰أن القرآن قطع بأن الطريق الوحيد إلى إيصال الإنسان إلى هذه الغاية الشريفة تعريف نفس الإنسان لنفسه بتربيته في ناحيتي العلم و العمل:
📌أما في ناحية #العلم فبتعليمه الحقائق المربوطة به من المبدإ و المعاد و ما بينهما من حقائق العالم حتى يعرف نفسه بما ترتبطه به من الواقعيات معرفة حقيقية
📌و أما في ناحية #العمل فبتحميل قوانين اجتماعية عليه بحيث تصلح شأن حيوته الاجتماعية، و لا تشغله عن التخلص إلى عالم العلم و العرفان، ثم بتحميل تكاليف عبادية يوجب العمل بها و المزاولة عليها توجه نفسه، و خلوص قلبه إلى المبدإ و المعاد، و إشرافه على عالم المعنى و الطهارة، و التجنب عن قذارة الماديات و ثقلها.
📚الميزان ج۳ ص۵۹
#در_محضر_علامه #تفسیر
@almorsalaat
المرسلات
🌀#لقاءالله (۴)| اگر چیزی را نفهمیدیم، انکار نکنیم، تضرع و توسل کنیم تا بفهمیم ▫️انسان اگر بنايش را
🌀#لقاءالله (۵)| راه وصول به این کرامت عظمى #معرفت_نفس است.
▫️برادر من! اگر همّت دارى كه از اهل معرفت شوى، و انسان بشوى، بشر روحانى باشى، سهيم و شريك ملائكه باشى، و رفيق انبياء و اولياء بوده باشى؛ كمر همّت به ميان زده از راه #شريعت بيا يك مقدار از صفات حيوانات را از خود دور كن، و متخلّق به اخلاق روحانيّين باش؛ راضى به مقامات حيوانات و قانع به مرتبه جمادات نشو! حركتى از اين آب و گل به سوى وطن اصلى خود كه از عوالم علّيّين و محلّ مقرّبين است بكن تا بالكشف و العيان به حقيقت اين امر بزرگ نائل باشى
▫️و راه وصول به این کرامت عظمى #معرفت_نفس است، همّت بكن بلكه نفس خود را بشناسى كه شناختن او را شناختن خداوند جلّ جلاله است؛ چنانكه در روايت است كه: من عرف نفسه فقد عرف ربّه.
📚لقاءالله، میرزا جواد آقا ملکی تبریزی
#عرفان
@almorsalaat
المرسلات
🌀#لقاءالله (6)| انسان بما هو انسان ▫️اين انسان كذائى طرفه معجونى است كه در او از همه عوامل امكان نم
🌀#لقاءالله (۷)| معرفت نفس پایان حجب ظلمانی و آغاز حجب نورانی
▫️و اگر اين دولت براى كسى دست دهد و از عوالم آب و گل كه عالم ظلمت است ترقّى نمايد، و خود را به مقام #معرفت_نفس برساند يعنى حقيقت نفس و روح خود را كه از عالم نور است و مفتاح معرفت ربّ است بالكشف و العيان ببيند؛ خواهد ديد كه نفس او از مجرّدات است.
▫️آن وقت از #حجب_ظلمانيّه نجات يافته؛ و نمىماند ما بين او و وصول به مقامى كه ممكن است از معرفت حضرت او جلّ جلاله، مگر #حجب_نورانيّه؛
▫️و در طىّ اين حجب و وصول به اين مقام منيع، لذّات و بهجات و لوازم و عوالمى هست كه آن عوالم و لوازم را كسى غير از اهلش چنانكه شايد و بايد نمىداند.
▫️و اگر كسى هم علما و يا از راه برهان، اعتقاد [به] دست بياورد، چنانكه مثلا شيخ الرّئيس و غيره مقامات عرفا، نوشتهاند، و يا تقليدا از اهلش ياد بگيرد، باز هزاران فرقها ما بين اين علم و معرفت با معرفت شهودى و وجدانى اهلش مىباشد؛
▫️و لذّتى كه در شهود اين مراتب بر اهلش دست مىدهد، همان است كه در «كافى» از حضرت صادق عليه السّلام روايت كرده است كه مىفرمايد: لو علم النّاس ما فى فضل معرفة اللّه، ما مدّوا أعينهم إلى ما متّع اللّه به الأعداء من زهرة الحياة الدّنيا و نعمتها، و كانت دنياهم عندهم أقلّ ممّا يطئونه بأرجلهم، و ليتنعّموا بمعرفة اللّه تعالى و تلذّذوا بها تلذّذ من لم يزل فى روضات الجنّات مع أولياء اللّه. إنّ معرفة اللّه أنس من كلّ وحشة، و صاحب من كلّ وحدة، و نور من كلّ ظلمة، و قوّة من كلّ ضعف، و شفاء من كلّ سقم. انتهى.
📚لقاءالله، میرزا جواد آقا ملکی
#عرفان
@almorsalaat
🔸راه #معرفت_نفس
🔹علامه طباطبایی ره
@radio_towhid
#در_محضر_علامه #عرفان
🌐المرسلات، از مقدمات تا اجتهاد👇
https://eitaa.com/joinchat/912326691Cd7b7696c9b
المرسلات
✅خواجه نصیرالدین طوسی، آنچنان كارش را تنظيم كرده بود كه همه كارها برايش يا واجب مىشد يا مستحب. ▫️
#معرفی_کتاب
📚آغاز و انجام
✍️خواجه نصیرالدین طوسی
🌀علامه حسن زاده (ره) در ابتدای تعلیقات خود بر این کتاب، به طور مختصر به معرفی این کتاب می پردازند که گزیده ای از آن را در ادامه می خوانیم:
▫️آغاز و انجام يكى از مآخذ و مصادر علمى حكمت متعاليه، معروف و مشهور به اسفار صدر المتألهين است. و در چندين فصل موقف هفتم الهيات اسفار و نيز در اكثر فصول باب يازدهم نفس اسفار ناظر به مطالب اين رساله است حتى در بسيارى از موارد عبارات خواجه را به عربى از اين رساله ترجمه فرموده است و خواجه را به بعض المحققين ياد نموده است.
▫️و شاگرد بزرگ آن بزرگوار مرحوم فيض در «علم اليقين» بر ممشاى استادش مشى كرده است و بسيارى از فصول و مطالب آغاز و انجام را به قلم خود ترجمه و تحرير كرده است چنانكه با مقابله و عرض معلوم مىگردد، و متأله سبزوارى در تعليقاتش بر اسفار از آن نام مىبرد و مطلب نقل مىكند.
▫️چون رساله حافل متون حقايق و رموز معارف در اطوار و احوال انسان من حيث هو انسان است كه در حكم معمى مىباشد لذا در اين تعليقات با بركات، غرض عمده محرر آن، ارائه امهات و اصولى در بيان مسائل فصول آنست كه اهل آن را به كار آيد، و روشنتر از آن براى نااهل سودى نبخشد بلكه سبب انحراف و اضلال و عناد او گردد.
▫️اين رساله از آغاز به «آغاز و انجام» شهرت يافت چنانكه سيد حيدر آملى در جامع الاسرار به آغاز انجام نام برده است، و لكن جناب خواجه آن را به اسم «تذكره» نام مىبرد كه تذكره در آغاز و انجام است، چنانكه در چند جاى ديباچه بدان نص دارد، و در تسميه آن به كريمه إِنَّ هذِهِ تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شاءَ اتَّخَذَ إِلى رَبِّهِ سَبِيلًا، تبرك و تمسك جسته است.
▫️در اين رساله، در واقع سخن از شرح حال انسان در هر عالم است، جز اين كه در فصل دوم و هفدهم و برخى از مواضع ديگر در اثناى سخن، به اختصار و ايجاز از آغاز يعنى مبدأ تعالى و آمدن انسان از فطرت اولى اشارتى نموده است؛ نه بدان نحو كه مثلا در مبدأ و معاد شيخ رئيس و مولى صدرا از مبدأ بحث مىشود. لذا سزاوار است كه اين رساله را يكى از رسائل در #معرفت_نفس يعنى روانشناسى بشناسيم و بدانيم.
▫️براستى خيلى از جامعه اسلامى مسلمانان #شگفت است كه با چنين #ذخائر علمى كه تفسير #انفسى منطق وحى از آيات و رواياتاند، هنوز اعتلاى علمى به فهم خطاب محمدى (ص) نيافتهاند كه در حق آنان بايد گفت: اكثرى مردم سايهاى از طلعت دلاراى قرآن كريم را در وراى حجب گوناگون مىنگرند و اوحدى از آنان به ديدار جمال جانفزاى واقعى آن نائل مىآيند.
#اندیشه_بزرگان #اخلاق_و_عرفان
#بزرگداشت_خواجه_نصیرالدین
@almorsalaat
🌀#اخلاق_و_عرفان| #معرفت_نفس بهترین و کوتاه ترین، راه رسیدن به کمال است و برای سیر در این راه، نیازی به ریاضات و اعمال ساختگی نیست بلکه دین اسلام، چگونگی سیر در این راه را نیز بیان کرده است.
✍️علامه طباطبایی، رساله الولایه
〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️
🔸هذا، و بالجملة فكون معرفة النفس أفضل الطرق و أقربها إلى الكمال، ممّا لا ينبغي الريب فيه، و إنّما الكلام في كيفيّة السير من هذا المسير.
🔸فقد زعم البعض أنّ كيفيّة السير من هذا الطريق #غير_مبيّنة شرعا، حتّى ذكر بعض المصنّفين أنّ هذا الطريق في الإسلام كطريق الرهبانيّة التي ابتدعتها النصارى من غير نزول حكم إلهي به، فقبل اللّه سبحانه ذلك منهم. فقال سبحانه: وَ رَهْبانِيَّةً ابْتَدَعُوها ما كَتَبْناها عَلَيْهِمْ إِلَّا ابْتِغاءَ رِضْوانِ اللَّهِ فَما رَعَوْها حَقَّ رِعايَتِها الآية. قال: فكذلك طريق معرفة النفس غير واردة في الشريعة، إلّا أنّها طريقة إلى الكمال مرضيّة، انتهى ملخّصا.
🔸و من هنا ربّما يوجب عند بعض أهل هذا الطريق وجوه من الرياضات و مسالك مخصوصة، لا تكاد توجد أو لا توجد في مطاوي الكتاب و السّنّة، و لم يشاهد في سيرة رسول اللّه صلّى اللّه عليه و اله و الأئمّة من أهل بيته عليهم السّلام.
🔸و ذلك كلّه بالبناء على ما مرّ ذكره، و أنّ المراد هو العبور و الوصل بأيّ نحو أمكن بعد حفظ الغاية.
🔸و كذلك الطرق المأثورة عن غير المسلمين من متألّهي الحكماء و أهل الرياضة، كما هو ظاهر لمن راجع كتبهم، أو الطرق المأثورة عنهم.
✅لكنّ الحقّ الذي عليه أهل الحقّ، و هو الظاهر من الكتاب و السّنّة أنّ شريعة الإسلام #لايجوّز التوجّه إلى غير اللّه سبحانه للسالك إليه تعالى بوجه من الوجوه، و لا الاعتصام بغيره سبحانه إلّا بطريق أمر بلزومه و أخذه.
♦️و إنّ شريعة الإسلام لم تهمل مثقال ذرّة من السعادة و الشقاوة إلّا بيّنتها، و لا شيئا من لوازم السير إلى اللّه سبحانه يسيرا أو خطيرا إلّا أوضحتها، فلكلّ نفس ما كسبت و عليها ما اكتسبت.
🔅و ممّا يظهر أنّ حظّ كلّ امرء من الكمال بمقدار متابعته للشرع، و قد عرفت أنّ هذا الكمال أمر مشكّك ذو مراتب. و نعم ما قال بعض أهل الكمال أنّ الميل من متابعة الشرع إلى الرياضات الشاقّة، فرار من الأشقّ إلى الأسهل، فإنّ الشرع قتل مستمرّ للنفس، دائمي ما دامت موجودة، و الرياضة الشاقّة قتل دفعي، و هو أسهل إيثارا.
👈و بالجملة: فالشرع لم يهمل بيان كيفيّة السير من طريق النفس.
#عرفان #در_محضر_علامه
🌐المرسلات، از مقدمات تا اجتهاد👇
https://eitaa.com/joinchat/912326691Cd7b7696c9b
🌐مسلک عرفانی علامه طباطبایی (ره)
🔰علامه طهرانی (ره)
🔅مسلك عرفانى استاد، مسلك استاد بى عديلشان مرحوم آية الحقّ سيّد العارفين حاجّ ميرزا على آقاى قاضى؛ و ايشان در روش تربيت مسلك استادشان آقاى سيّد احمد كربلائى طهرانى؛ و ايشان نيز مسلك استاد خود را مرحوم آية الحقّ آخوند ملا حسينقلى در جزينى همدانى رضوان الله عليهم اجمعين را داشته اند كه همان #معرفت_نفس بوده است؛ كه ملازم با معرفت ربّ بوده؛ و بر اين اصل روايات بسيارى دلالت دارد.
🔅و آن بعد از عبور از عالم مثال و صورت؛ و بعد از عبور از عالم نفس خواهد بود كه عند الفناء عن النّفس بمراتبها يحصل البقاء بالرّبّ؛ و تجلّى سلطان معرفت وقتى خواهد بود كه از آثار نفسانيّه در سالك هيچ باقى نمانده باشد.
🔅و از شرائط مهمّ حصول اين معنى #مراقبه است كه در هر مرحله از مراحل، و در هر منزله از منازل بايد بتمام معنى الكلمه حفظ آداب و شرائط آن مرحله و منزل را نمود؛ و الّا بجاى آوردن عبادات و اعمال لازم، بدون #مراقبه حكم دوا خوردن مريض با عدم پرهيز و استعمال غذاهاى مضرّ است كه مفيد فايده نخواهد شد.
🔅و كليّات #مراقبه كه بر حسب منازل مختلف، جزئيّات آن متفاوت است، در پنج چيز خلاصه مى شود:
🌿صمت و جوع و سهر و عزلت و ذكرى بدوام
🌿ناتمامان جهان را كند اين پنج تمام
🔅مرحوم استاد بدو نفر از علماء اسلام بسيار ارج مى نهادند و مقام و منزلت آنان را به عظمت ياد مى كردند:
1⃣اوّل سيّد اجلّ علىّ بن طاوس اعلى اللّه تعالى مقامه الشّريف؛ و به كتاب اقبال او اهميّت مىدادند و او را سيّد اهل المراقبه مى خواندند.
2⃣دوّم سيّد مهدىّ بحر العلوم اعلى اللّه تعالى مقامه و از كيفيّت زندگى و سلوك علمىّ و عملىّ و مراقبات او بسيار تحسين مى نمودند؛
🔅و تشرّف او و سيّد بن طاوس را به خدمت حضرت امام زمان ارواحنا فداه كرارا و مرارا نقل مى نمودند؛ و نسبت به نداشتن هواى نفس، و مجاهدات آنان در راه وصول بمقصود، و كيفيّت زندگى و سعى و اهتمام در تحصيل مرضات خداى تعالى، معجب بوده و با ديده ابّهت و تجليل و تكريم مى نگريستند.
🔅رساله سير و سلوك منسوب به سيّد بحر العلوم را اهميّت مى دادند؛ و بخواندن آن توصيه مى نمودند؛ و خودشان چندين دوره از آن را براى رفقاى خصوصى از طلّاب شوريده و وارسته از طالبان حقّ و لقاء الله با شرح و بسطى نسبتا مفصّل بيان مى فرمودند.
📚 مهرتابان
#اخلاق_و_عرفان
#در_محضر_علامه #مراقبه
#قله_های_تهذیب #معرفت_نفس
#سلسلهی_شاگردان_آخوند_ملاحسینقلی
@almorsalaat
🌐معرفت انفسی و آفاقی و تفاوت آنها
🔰علامه طباطبایی
🔸أن النظر في الآيات الآفاقية و المعرفة الحاصلة من ذلك نظر فكري و علم حصولي بخلاف النظر في النفس و قواها و أطوار وجودها و المعرفة المتجلية منها فإنه نظر شهودي و علم حضوري، و التصديق الفكري يحتاج في تحققه إلى نظم الأقيسة و استعمال البرهان، و هو باق ما دام الإنسان متوجها إلى مقدماته غير ذاهل عنها و لا مشتغل بغيرها، و لذلك يزول العلم بزوال الإشراف على دليله و تكثر فيه الشبهات و يثور فيه الاختلاف.
🔸و هذا بخلاف العلم النفساني بالنفس و قواها و أطوار وجودها فإنه من العيان فإذا اشتغل الإنسان بالنظر إلى آيات نفسه، و شاهد فقرها إلى ربها، و حاجتها في جميع أطوار وجودها، وجد أمرا عجيبا؛ وجد نفسه متعلقة بالعظمة و الكبرياء متصلة في وجودها و حياتها و علمها و قدرتها و سمعها و بصرها و إرادتها و حبها و سائر صفاتها و أفعالها بما لا يتناهى بهاء و سناء و جمالا و جلالا و كمالا من الوجود و الحياة و العلم و القدرة، و غيرها من كل كمال.
🔸و شاهد ما تقدم بيانه أن النفس الإنسانية لا شأن لها إلا في نفسها، و لا مخرج لها من نفسها، و لا شغل لها إلا السير الاضطراري في مسير نفسها، و أنها منقطعة عن كل شيء كانت تظن أنها مجتمعة معه مختلطة به إلا ربها المحيط بباطنها و ظاهرها و كل شيء دونها فوجدت أنها دائما في خلإ مع ربها و إن كانت في ملإ من الناس.
🔸و عند ذلك تنصرف عن كل شيء و تتوجه إلى ربها و تنسى كل شيء و تذكر ربها فلا يحجبه عنها حجاب و لا تستتر عنه بستر و هو حق المعرفة الذي قدر لإنسان.
🔸و هذه المعرفة الأحرى بها أن تسمى بمعرفة الله بالله، و أما المعرفة الفكرية التي يفيدها النظر في الآيات الآفاقية سواء حصلت من قياس أو حدس أو غير ذلك فإنما هي معرفة بصورة ذهنية عن صورة ذهنية، و جل الإله أن يحيط به ذهن أو تساوي ذاته صورة مختلقة اختلقها خلق من خلقه، و لا يحيطون به علما.
🔸... فقد تحصل أن النظر في آيات الأنفس أنفس و أغلى قيمة و أنه هو المنتج لحقيقة المعرفة فحسب.
📚الميزان في تفسير القرآن، ج6، ص: 172
#معرفت_نفس #در_محضر_علامه
#عرفان #المیزان #تفسیر
@almorsalaat