📌 اخباری گری (تحلیلی متفاوت) بخش دوم: امتداد تاریخی و ارکان معرفت شناختی و پیامدهای معرفتی 🔸 تصور مشهور در فضای علمی جامعه این است که اخباری گری یک دولت مستعجل بود که در قرن ۱۰ ظاهر شد و در قرن ۱۱ و ۱۲ هجری به قدرت و نفوذ گسترده رسید و نهایتا در قرن ۱۳ با تلاش های علمی وحید بهبهانی و شاگردان وی از بین رفت. اگر چه این تحلیل دور از واقع نیست و اگر به ظاهر قضیه نگاه شود چنین بوده است اما از یک منظر عمیق تر می توان به این مقوله پرداخت. از این منظر، اخباریگری یک جریان ریشه دار در تاریخ جوامع دینی است. با ظهور هر دینی، رویکرد اخباری و قشری به آن هم ایجاد می شود با این نگاه، آغاز جریان اخباریگری قرن ۱۰ هجری نیست، بلکه استرآبادی آغاز گر چهره ای از اخباریگری متناسب با عصر صفویه و پرسش های دینی و اجتماعی آن زمان است. قبل از آن هم چهره های دیگری از اخباریگری وجود داشته و بعد از آن هم وجود داشته و الان هم وجود دارد. به همین جهت استاد مطهری معتقد است که ظاهر جریان اخباریگری از بین رفته اما روح آن هنوز زنده است و جولان می دهد و بر مناسبات علمی و معادلات اجتماعی تأثير و نفوذ دارد. به همین جهت باید این جریان مهم، پرقدرت و پرنفوذ را عمیقا تحلیل و بررسی کرد و به زوایای پنهان و پیامدهای ممکن آن اندیشید‌. 🎗ارکان اندیشه اخباری گری 🔹 جریانهای #اشعریگری و #اخباریگری علی رغم تمایزهای رویکردی و تفاوتهای صوري که دارند از یک بنیان معرفت شناختی برخوردارند که بر نگرش آنها در سه عرصه بینشها، گرایشها و رفتارهای فردی واجتماعی تاثیرگذار است. 🔸اساس معرفت شناسی این جریانها نفی حجیّت عقل وخرد آدمی و اثبات ناتوانی مطلق عقل درفهم مستقل حقیقت و شریعت است، البته هرکدام از خرده جریانهای اخباریگری با رویکرد متفاوتی به بیان ادله و شواهد برای این مدعا روی آورده اند: برخی با رویکرد نقلی، آیات و روایاتی رابه صف کرده اند، برخی با رویکرد تاریخی، ریشه های غیردینی عقل وشواهد نقصان آن را رصد کرده اند وبرخی بارویکرد "جامعه‌شناسی معرفت" از تاثیر تعلقات نفسانی و تقویمات اجتماعی عقل سخن گفته اند. البته از میان همه رویکردها، رویکرد اخیر بسیار قوی تر و علمی تر ظاهر شده است. رویکردی که ریشه در تفکرات عصر روشنگری غرب و بخصوص آرا فلسفی کانت و سایر متفکران غرب همچون هگل، مارکس، نیچه، فروید، مانهایم و شلر دارد. این رویکرد با تکیه بر فاعلیت انسان و تعلقات درونی و ارتباطات بیرونی، خلوص عقل و واقع نمایی معرفت بشری را نفی می کنند و نهایتا جانشین هایی را برای عقل و معرفت عقلي می نشانند. از جمله: علم تجربی، ایدیولوژی، اسطوره، ایمان باطنی. 🔹 "ایمان گرایی احساسات محور" در مقام بینش به جای "عقل محوری برهان سامان"، اولین پیامد معرفت شناسی اخباری گری مؤمنان است (والا غیر مؤمنان نتیجه عکس می گیرند وتجربه گرایی و یا اسطوره گرایی را جایگزین عقل وایمان می کنند که خارج ازمحل بحث است). ایمان گرایان تقدم معرفت ‌وبینش عقلي رابر ایمان نمی پذیرند وآنرا مخل به آزادی اراده، دینداری و تعبد می دانند. به اعتقاد برخی از اینان، انسان فاعل مختار است وبراساس اراده وحب وبغض حرکت میکند وبر تمام ساختار معرفت وعقل بشری، حب وبغض ها حاکمیت دارند، فلذا عقل در تبیین معارف دینی واستدلال برهانی بر هستی شناسی، خداشناسی ودین شناسی ناتوان است و ورود عقل به حریم معرفت دینی موجب عرفی شدن امردینی می شود که ذاتا مقدّس ومتمایز باهمه اموربشری است. البته پس ازآنکه ایمان حاصل شد عقل تحت ولایتِ ایمان به عنوان #پادو میتواند نقش ایفا کند. بنابراین به جای عقل، #قلب که مرکز حب وبغض است ازمحوریت وریاست برخوردار خواهدشد. البته جریان اخباریگری، در خلأ و غیاب عقل، توجیهات مختلفی برای چگونگی وچرایی پذیرش ایمان وصدق بنیان‌های ایمان ذکر کرده اند که یا به "عالم ذر" حوالت میدهند و آنرا توفیقی غیراکتسابی برای مؤمنان درعوالم پیش ازخلقت می شمارند ویا محصول عوامل، ساختارها وشرایط پیرامونی (تربیت خانوادگی و یا محیط اجتماعی) میدانند. 🔸 اگرچه آغاز جریان اخباریگری برای دفاع از فاعلیت و اراده آزاد است اما در نهایت به جبرگرایی برآمده از "عالم ذر" ویا موجبیت ساختارها منتهی میشود. 🔹 همچنین باید از پیامد #برساخت_گرایی عقل و معرفت و #روبنا بودن آن در نگرش اخباریگری و "ایمان گرایی احساسات محور" یاد کرد. دراین رویکرد، عقل ومعرفت هموره تحت سلطه حب و بغض ها یعنی تعلقات نفسانی و تقویمات اجتماعی است وآنها به عقل ومعرفت جهت می دهند فلذا عقل ازخود هیچ استقلال و بنیانی ندارد وتمام محصولات آن جهتدار و محصول نوع غلبه حب و بغض های موجود در روابط انسانی و ولایت حاکم بر ساختارهای اجتماعی است. نتیجه این سخن #نسبی_گرایی معرفتی و #قیاس_ناپذیری نظام های فکری و مکاتب نظری است. ادامه دارد ... #اخباری_گری #امتداد_حکمت_و_فلسفه https://eitaa.com/hekmat121

📌 پرسش و پاسخ 🔹پس از باز نشر بیانات مهم رهبر معظم انقلاب درباب #کار_خطرناک_فرهنگستان که به طور کامل (بدون هرگونه کم و کاست) از کتاب منشور حوزه و روحانیت ج۵ ص ۶ و ۷ منتقل شد مطالب مختلفی در تایید و اهمیت انتشار این بیانات راهبردی و مهم واصل شد. در یک فقره، پرسشی هم مطرح شد. متن پرسش و پاسخ به آن به شرح ذیل است: 🔴پرسش: خب در زمانه ای که هر گروه اندیشه ای(نه فقط فرهنگستان) ، نظر رهبری را جوری تفسیر میکند که موافق با راه خودشان باشد ما چه باید بکنیم؟ پ، ن: این سوال بعد از خواندن چندین کتب اصلی رهبری برایم به جد مطرح شده. 🔴پاسخ: حضرت امام خمینی و رهبر معظم انقلاب اسلامی اصول فکری مستحکم و بین و واضح معرفت شناسی، هستی شناسی و انسان شناسی دارند. آنها محکمات است و هر کس باید خود را با آن محکمات و اصول بنیادین تطبیق دهد. منطق و اصول فقه، هم اصول فهم و استظهار است. بسم الله به طور نمونه می‌بایست به متن آثار امام خمینی همچون "مصباح الهدایه"، "چهل حدیث" "نامه امام خمینی به گورباچف" و همچنین آثار مهن رهبر معظم انقلاب مانند "روح توحید نفی عبودیت غیر خدا"، "طرح کلی اندیشه اسلامی"، تفسیر فرقان" مراجعه کرد و ابتدا اصول فکری و نظام اندیشه ایشان را در سه محور معرفت شناسی، هستی شناسی و انسان شناسی کشف کرد. همچنین می بایست به سفارشات مکرر حضرت امام و حضرت آقا به مطالعه آثار شهید مطهری به عنوان فیلسوف نظام و محور تفکر اسلامی عنایت داشت. اگر چنین اقدام شود هیچ جای نسبی اندیشی و شکاکیت در فهم و تفسیر اندیشه متفکران انقلاب باقی نمی‌ماند. بر این اساس، علی رغم احترام به گویندگان و نویسندگان مروج برخی از دیدگاه‌ها، روشن می‌شود که تعارض جدی و آشکاری این اندیشه با بینات اندیشه امام و رهبری در اصول معرفت شناسی و هستی شناسی و انسان شناسی دارد. (همچون: اراده گرایی، تقدم اراده بر معرفت، نفی حسن و قبح ذاتی افعال، نفی حجیت عقل، نفی یقین و کشف واقع و اذعان به نسبت گرایی، نفی حجیت علم اصول فقه و اذعان به تاسیس فقه جدید، نفی حجیت منطق و فلسفه و عرفان اسلامی و اذعان به رنسانس فلسفی و ساخت فلسفه شدن، ستیز مطلق با غرب و علم مدرن، نفی وجود تمدن اسلامی در گذشته، ...) هرچند در برخی از ظواهر و روبناهای سیاسی و مذهبی اشتراکاتی وجود دارد که قابل انکار نیست. اما مقایسه اندیشه‌ها نه در ظواهر و روبناها بلکه در بنیان‌های معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی و انسان شناسی ممکن و معتبر است و می‌تواند نشانگر قرب و بعد اندیشه‌ها و صحت فهم و تفسیر باشد. پس می توان مقایسه کرد و تعارض‌ها را کشف کرد. البته بدون تعصب و حب و بغض یکی را پذیرفت و دیگری را نقد کرد. البته هر جریانی می‌تواند و حق دارد حرف و اندیشه خود را صادقانه بدون روتوش و پرده‌پوشی و تقیه بزند و دیگران هم مختارند آنها نقد و بررسی کنند، بپذیرند و دفاع کنند و یا خطرات احتمالی آنها را گوشزد کنند. این تحلیل را هم هر کس می‌تواند نقد کند و در رسانه خصوصی و یا عمومی خود منتشر کند تا باب گفتگو و مباحثه بدون ارعاب و تهدید باز شود. 🔴 نکته اخر: 🔸برای اطلاع بیشتر از موارد تعارض و تفاوت به آثار زیر مراجعه شود: ۱. درسگفتارهای نقد علم دینی دفتر فرهنگستان ، آیت الله ربانی گلپایگانی موجود در سایت فقاهت؛ ۲. جریان شناسی فکری استاد خسروپناه؛ ۳. معنا، امکان و راهکارهای علم دینی، استاد حسین سوزنچی؛ ۴. الگوهای کلان علوم انسانی اسلامی، سید مهدی موسوی؛ ۵. نقدهای استاد حسن معلمی و استاد دکتر حاجی ابراهیم و دیگران در کرسی "جهت داری علوم حجت الاسلام میرباقری" ۶. در جستجوی علوم انسانی اسلامی، استاد خسروپناه ۷. مقاله "اراده گرایی، به مثابه مبنایی برای علم دینی در نظریة فرهنگستان علوم اسلامی"، دکتر سید محمد تقی موحدی ابطحی 8. مقاله "بازشناسی اندیشة سیاسی اصحاب فرهنگستان علوم اسلامی قم" دکتر داوود فیرحی و محمدصادق پورابراهیم اهوازی 9. "از نگاه اراده محورانه به علم تا تولید علم دینی (بررسی گفتمان فرهنگستان علوم اسلامی پیرامون ضرورت و کیفیت تولید علم دینی)" دکتر غلامرضاغلامرضا جمشیدی ها، ابوالفضل ذوالفقاری ، شهلا باقری میاب ، حسن محمدمیرزائی 10. مقاله"چگونگی تحقق علم دینی از منظر فرهنگستان " مهدی قربان زاده مهدی قربان زاده 11. مقاله "نسبت نظریه فرهنگستان علوم اسلامی درباره علم دینی با واقع گرایی معرفت شناختی " دکتر سیدمحمدتقی موحدابطحی 12. نقد و بررسی دیدگاه فرهنگستان علوم اسلامی در علم دینی" استاد دکتر علی مصباح و عباس گرائی. و .... 🔹کتابشناسی نقد فلسفه شدن: 1. نقدی بر مارکسیسم، فیلسوف انقلاب استاد شهید مطهری 2. فلسفه تاریخ، فیلسوف انقلاب استاد شهید مطهری 3. مسئله شناخت، فیلسوف انقلاب استاد شهید مطهری ... #فرهنگستان #نقد #نسبی_گرایی #دفتر_فرهنگستان #امتداد_حکمت_و_فلسفه https://eitaa.com/hekmat121

📌 کتابشناسی نقد دفتر فرهنگستان ۱. درس‌گفتارهای نقد نظریه علم دینی دفتر فرهنگستان ، آیت الله ربانی گلپایگانی موجود در سایت فقاهت و کتاب «علم دینی»؛ ۲. جریان شناسی فکری استاد خسروپناه؛ ۳. معنا، امکان و راهکارهای علم دینی، استاد حسین سوزنچی؛ ۴. الگوهای کلان علوم انسانی اسلامی، سید مهدی موسوی؛ ۵. نقدهای استاد حسن معلمی و استاد دکتر حاجی ابراهیم و دیگران در کرسی "جهت داری علوم حجت الاسلام میرباقری" ۶. در جستجوی علوم انسانی اسلامی، استاد خسروپناه ۷. مقاله "اراده گرایی، به مثابه مبنایی برای علم دینی در نظریة فرهنگستان علوم اسلامی"، دکتر سید محمد تقی موحدی ابطحی 8. مقاله "بازشناسی اندیشة سیاسی اصحاب فرهنگستان علوم اسلامی قم" دکتر داوود فیرحی و محمدصادق پورابراهیم اهوازی 9. "از نگاه اراده محورانه به علم تا تولید علم دینی (بررسی گفتمان فرهنگستان علوم اسلامی پیرامون ضرورت و کیفیت تولید علم دینی)" دکتر غلامرضا جمشیدی ها، ابوالفضل ذوالفقاری، شهلا باقری میاب ، حسن محمدمیرزائی. 10. مقاله"چگونگی تحقق علم دینی از منظر فرهنگستان " مهدی قربان زاده مهدی قربان زاده 11. مقاله "نسبت نظریه فرهنگستان علوم اسلامی درباره علم دینی با واقع گرایی معرفت شناختی " دکتر سیدمحمدتقی موحدابطحی 12. نقد و بررسی دیدگاه فرهنگستان علوم اسلامی در علم دینی" استاد دکتر علی مصباح و عباس گرائی. ۱۳. روحانیت و تجدد عبدالوهاب فراتی. و .... 🔹کتابشناسی نقد فلسفه شدن: 1. نقدی بر مارکسیسم، فیلسوف انقلاب استاد شهید مطهری 2. فلسفه تاریخ، فیلسوف انقلاب استاد شهید مطهری 3. مسئله شناخت، فیلسوف انقلاب استاد شهید مطهری ... #فرهنگستان #نقد #نسبی_گرایی #دفتر_فرهنگستان #چپ_اسلامی #فلسفه_شدن •┈┈••✾••┈┈• ❇️ #امتداد_حکمت_و_فلسفه https://eitaa.com/hekmat121/2147