📋 در روش فهم معارف، فلاسفه از همه جلوترند #قسمت1 #گفتگو حجت الاسلام سید یدالله #یزدان_پناه 🖋#اختصاصی خانه طلاب جوان(نشریه خط) 〰〰〰〰〰 🔰لزوم فلسفه برای معارف. 🔰سنت فلسفی ما تلاشی هزار و چند ساله است. 🔰ظاهرگرایی و طریقه متکلمان، دو روش بی نتیجه در برابر سنت فلسفی 🔰علامه حسن زاده: لزوم کتب فارابی، بوعلی، شیخ اشراق و ملاصدرا برای اجتهاد در باب معارف. 〰〰〰〰〰 ❓ #خط: #فلسفه_خوانی چه نقشی در #حیات_علمی، #معنوی و #فرهنگی طلبه دارد؟ آیا خواندن فلسفه، فقط به عنوان یک حُسن است یا اینکه برای طلبه یک ضرورت است و برای هر تخصصی هم که می‌خواهد در حوزه کسب کند، بايد نسبتی با فلسفه برقرار کند؟ 🔹 #استاد: طلبه برای بسیاری از كارها باید به #معقول تن دهد. کسی که امروز در وادی معارف دینی می‌آید، در کنار بحث احکام، به رشته معقول نيز احتياج دارد. همان‌گونه که ما برای دانستن احکام شريعت، باید یک‌سری علوم مختلف، مانند فقه و اصول و حدیث را بخوانیم، برای کارهای معارف و عقائد دینی به طور اعمّ که شامل بحث توحید و معاد و امامت و نبوت و ملائکه و ... که در کتب دینی بسیار زیاد هم هست، به این سنّت فلسفی نیاز داريم. 🔹سنت فلسفی ما، اشاره به یک تلاش هزار و چند ساله دارد و ما بر سر یک سفره‌ی آماده نشسته‌ایم. من نمی‌گویم اینجا پایان راه است، ولي این سفره‌ای است که #راه_فهم_معارف را باز کرده‌است. 🔹ما در برابر این سنت معقولِ فيلسوفان و عارفان، دو راه دیگر هم داشتیم: یکی راه #حدیث و نگاه به #ظاهر_متون بود كه صرفاً تبدیل به « #ظاهرگرایی » شد؛ راه ديگر، همان حركت متکلمان در طول تاریخ به ویژه آن سده‌های نخست است که می‌خواستند تلاش‌های زیادی در دفاع از معارف دینی، ولی با یک سبک خاص کنند. حرکت ظاهرگرایی، عملاً با مشکلات زیادی مواجه شد و بیشترین مشکل، در بحث تشبیه و تجسیم آن بود. ظاهرگرایی، اين حركت را به سمتی سوق داد که تقریباً از عمق معارف دینی تهی شد و عملاً این روش جواب نداد و بسیاری از آن حذر کردند. 🔹حرکت و جنبش دیگر، #سبک_کلامی بود که در دوره‌های گذشته طی شد. در روش کلامی، بنا بر این بود که از دین دفاع کنند و چون محور، فقط دفاع از دین در نظر گرفته شد، نه یافت حقایق دینی آن‌گونه که هست، مجدداً با مشکلاتی رو به رو شد و باز هم این روش جوابگو نشد؛ چون فهم معارف آن‌گونه که بایسته و شایسته و عمقی باشد، حاصل نشد و تقریباً سعی شد فقط یک خِرَد سطح پایین را به کار بگیرند که از آن به « #خرد_جدلی » تعبیر می‌شود. 🔹چون بنای این #خرد_جدلی بر #اقناع بود، با دو مشکل جدی برخورد کرد: یکی در ناحیه‌ی فهم متون دینی؛ چراکه متون دینی ناظر به تبيين واقع، آن‌گونه که هست، بودند، ولی اینها با روشی که در پیش گرفتند، عملاً در فهم متون دینی موفق نبودند. مشكل دیگر هم در حل و فصل واقع آن‌گونه که هست، به لحاظ مستقل عقلانی بود كه موفق نبودند و راه آنها #هویت_برهانی نداشت. 🔹ولی سنّت فلسفی كه در نهایت با عرفان نظری گره خورد، عملاً جواب داد و خیلی خوب توانست به بسیاری از #اسرار_دین دست پیدا کند و بسیاری از متون‌ و روایاتی که در ظاهر اولیه با يكديگر تفاوت داشتند را جمع کرده و به حقیقت، مطابق همه‌ی این آیات و روایات برسد. 🔹از فارابی تاکنون، آهسته آهسته تلاشی صورت گرفت که بتواند هم واقع را آن‌گونه که هست و هم متون دینی را بفهمد. بسیاری از مسائل باب توحید با تمام ريزه‌كاری‌ها، مانند قرب وريدی حضرت حق، توحید افعالی، توحید صفاتي، باب معاد و ... در اين روش بررسي شد. 🔹اگر کسی به بحث معاد متکلمین نگاه کند و در كنار معاد صدرا در جلد ۹ اسفار قرار دهد، آن‌وقت می‌تواند بفهمد که اینها چقدر با هم فاصله دارند؛ حتی در كميت پرداختن به مسائل. 🔹آنقدر مسائل ریز معارفی وجود دارد که اگر بگویم بیش از ده هزار گزاره می‌شود، اغراق نیست كه آن دو، عملاً به اينها نپرداخته‌اند؛ اما در این سنت فلسفی كه بُعد عرفان نظری هم از قرن هفتم در آن جا باز کرد و بعد در سنت صدرایی كه عرفان نظری با حکمت متعالیه آمیخته شد، به اينها پرداخته شده است. آنها در عین اینکه سر سفره‌ی #فارابی و #بوعلی و #شیخ_اشراق نشستند، بسیاری از اسرار متون دینی را هم با #روش_فلسفی ‌فهميدند. 🔹حضرت استاد #حسن_زاده میفرمودند همان‌گونه که ما برای اجتهاد در احکام شرعی، نیاز به خواندن فقه و اصول با همین روال معمول حوزوی داریم، برای اجتهاد در باب معارف هم به کتابهای بوعلی، فارابی، شیخ اشراق و بهتر از همه ملاصدرا و ابن عربی احتیاج داریم که واقعاً هم مسائل را حل می‌کنند. بدون اغراق، گاهی در جلساتی از بحث فصوص، باید سیصد روایت در کنار هم چیده می‌شد تا می‌توانستیم یک نتیجه‌گیری کنیم... 💢 ادامه دارد... #استاد_یزدان_پناه #فهم_معارف #پرونده_فلسفه 📖📖📖📖کانال خانه طلاب جوان🔰🔰🔰🔰 @khaneTolab

📋 در روش فهم معارف، فلاسفه از همه جلوترند #قسمت۲ #گفتگو حجت الاسلام سید یدالله #یزدان_پناه 🖋#اختصاصی خانه طلاب جوان (نشریه خط) 〰〰〰〰〰 🔰لزوم فلسفه برای اجتهاد #معارف. 🔰چرا المیزان این‌قدر قوّت دارد؟ 🔰فهم درست عقاید بر اساس عقلانیت، تاثیر در حیات معنوی طلبه دارد. 〰〰〰〰〰 🔹اگر طلبه‌ای می‌خواهد در باب معارف #مجتهد شود، حتماً نیاز به بحث‌های #فلسفی ـ #عرفانی در این سنتی که تاکنون شکل گرفته دارد. باید تمام این کتابها خوب خوانده ‌شود. 🔻بسیاری از #بزرگان ما که در وادی معقول نیامده‌اند، وقتی که از معارف حرف می‌زنند، در حدّ سطح و #فهم_عادی است! و این خوب نیست و همین باعث می‌شود که مثلا راحت جبر را می‌پذیرند. بعضی از بزرگان راحت تصریح می‌کنند: «اینجا که رسید قلم بشکست»؛ چرا باید این‌طور باشد؟! چرا وقتی به بحث #توحید می‌رسند، بعضی از اقوالِ خیلی ضعیف می‌تواند راحت در دل آنها بنشیند و «خلق و ایجاد» را به ضعیف‌ترین طرح قبول ‌کنند ولو اینکه با بسیاری از متون دینی ديگر جور درنیاید. 🔹شخصی خیلی راحت می‌گفت: «خلق، یعنی خدا گفت: باش و شیء ايجاد شد»! و در ادامه نیز، قرب وریدی حضرت حقّ را نمی‌توانست تبیین کند؛ اینکه در عین خلق، خداوند، در تار و پود مخلوق حاضر باشد؛ «نحن اقرب الیه من حبل الورید» یعنی از رگ گردن به شما نزدیک‌تریم. نباید اینطور بگوییم كه نسبت خداوند با مخلوقات، مثل نسبت من با اين صندلی است كه بعد از خلق، ربطی به من ندارد. می‌گفت: «ما طبق روايات، قائل به بینونت عزلی نيستيم»؛ ولي در توضيح مسئله، مجدداً همان بينونت عزلی را می‌گفت و فاصله‌ای بين خالق و مخلوق درست می‌کرد! 🔹وقتی به معارف می‌رسند، یک مقدار تأمّل کم می‌شود. چطور در باب احکام شرعی که با طوائف مختلف روایات روبه‌رو می‌شويم، نکات هر طائفه را نام برده و وجه جمع آنها را بررسی می‌كنيم تا یک نتیجه بگیريم و می‌گویيم این كار از غیرمجتهد برنمی‌آید، كه کار بسیار خوبی هم است؛ همين را در باب معارف هم بايد انجام داد، كه به کمک #فلسفه انجام می‌گیرد. 🔹الآن بزرگانی داریم که تقریرها و تحلیل‌هایشان عمیق است. علامه طباطبایی که المیزان را نوشته، فقط ظهورگیری قوی داشته؟! من به ظهورگیری قائل‌ام، اما قوّتها و قدرت‌های زیادی جمع شد که این کتاب نوشته شد. چرا المیزان این‌قدر قوّت دارد؟ دلیلش این است که سر این سفره[فلسفه] نشسته است. ایشان با این سنت و با شیوهٔ ظهورگیریِ درست و روش فهم درست متن آشناست. به نظرم در روش فهم معارف، #فلاسفه از همه جلوترند. 🔹متأسفانه ما در جاهای دیگر با چنین روش فهمی رو به رو نیستیم؛ این آقایان هستند که روش فهم درست را می‌دانند. در روش فهم و روش تحلیل مسائل و قوتی که در فهم هست، همه از سفرهٔ فلسفه بلند می‌شود. 🔹طلبه‌ای که می‌خواهد مجتهد شود، باید این راه را طی کند. حال، گاه فهم دینی در باب احکام می‌شود و گاه فهم دینی در باب معارف. معارف، کمتر از احکام نیست؛ بلکه بیشتر هم است و #فقه_اکبر است. اگر اصول و عقاید را با عمق آن، در حوزه نخوانند، پس در کجا باید بخوانند؟ 🔹فايدهٔ ديگرِ فهم درست عقاید بر اساس عقلانیت، تأثير در #حیات_معنوی طلبه است. مرحوم شاه‌آبادی می‌گفتند: اگر انسان این عقاید را بداند، به دریا وصل است و تنها فاصله او، #حجاب_علم است و حجاب علم هم #شیشه‌ای است که اگر این شیشه را بشکنیم، به اصل می‌رسیم؛ یعنی این‌قدر انسان نزدیک می‌شود؛ لذا دانستن این معارف، در حیات معنوی انسان هم مؤثر است. 🔹فايده ديگر، تأثير در #تربیت_عقلانی طلبه است. بعضی به مخاطب اجازهٔ فهم و تحلیل و بررسی نمی‌دهند. اجازه نمی‌دهند که بفهمد دقیقاً این روایات چه می‌گوید؟ ولی کسی كه رشتۀ #معقول را می‌خواند اصلاً نمی‌تواند در سطح ظاهر راضی شود. اصلاً‌ بعضی از آنها که ضد فلسفه بودند، تا اینکه تن‌شان به فلسفه خورد، یک مقدار مثل این‌ها شدند و دیگر نمی‌توانسنند عادی فکر کنند. غزّالی تقریباً شمشیر را از رو بست که در مقابل فلسفه بایستد... 🔹ما الآن در فضای کنونی، اگر بخواهیم برخورد درستی داشته‌باشیم، به یک #عقلانیت_پایه‌ای احتیاج داریم كه می‌تواند اساس همۀ کارها باشد. الآن در عربستان، تقریباً سنت ظاهرگرایی ابن تیمیه ادامه دارد؛ ولی در اينجا، سنّت صدرایی که سنّتی معقول است و فرقی جوهری با آن دارد، باعث این نوع رویکردها مي‌شود. چطور تقریر حضرت امام(ره) از فضای دینی خیلی تغییر می‌کند؟ به نظرم یک پایهٔ آن، عقلانیت موجود در فلسفه است. به نظرم همین عقلانیت است که گسترش پیدا کرده و در اصول فقه، در برابر اخباری‌گری نيز ظهور كرده است. اگر بخواهیم روحیه اصولی را در برابر اخباری پیدا کنیم، فلسفه از آنهایی است که به ما تربیت اصولی و عقلانی می‌دهد. 💢 ادامه دارد... #استاد_یزدان_پناه #عقلانیت #پرونده_فلسفه 📖📖📖📖کانال خانه طلاب جوان🔰🔰🔰🔰 @KhaneTolab