🔴 نقدی بر مستندات قرآنی قائلین به #وحدت_وجود
✍️ وحدت وجود نظریه غیر برهانی و متخذ از الهیات یونانی و در تعارض با بدیهیات عقلی و وحیانی است با این وجود فلاسفه و عرفای قائل به وحدت وجود تلاش کرده اند این نظریه را مستند به آیاتی از قران کنند که در زیر به نقد آن می پردازیم:
🔻1. الله نور السماوات والارضِ (نور/ 35)، (خداوند نور آسمان ها و زمين است). ملاصدا واژه «نور» را به «وجود» معنا کرده
📚ملاصدرا، اسرار الایات ص 35
و آسمانها و زمین را عین وجود خداوند دانسته است، در حالی که اهل بیت علیهم السلام نور را به معنای روشنگر و هدایتگر اهل آسمان و زمین تفسیر کرده اند. راوی می گوید از امام رضا عليه السلام در باره فرموده خداوند متعال «خداوند نور آسمانها و زمين است» پرسيدم، فرمودند: یعنی هدايت کننده اهل آسمانها و هدايت کننده اهل زمين است.
📚اصول كافي 1 / 115
🔻2. ونفخت فيه من روحي (حجر/29) (و هنگامي که در آن از روح خود دميدم). #فلاسفه و #عرفا ، #روح دمیده شده در انسان را حصه ای از وجود خداوند دانسته اند تا آیه را دلیلی دیگر بر وحدت وجود و سنخیت و عینیت خالق و مخلوق بدانند. #حاج_ملاهادی_سبزواری در شرح بر شواهد الربوبیة #ملاصدرا می نویسد:
«و ذلك الروح من النفس الرحماني بل عينه» (این روح دمیده شده در آدم از نفس و روح الهی بلکه عین آن است.»
📚الشواهد الربوبية في المناهج السلوكية ج2 ص660
در حالی که روح یکی از مخلوقات است که خداوند مانند سایر مخلوقات آن را از عدم (لا من شئ) خلق کرد و برای آن که شرافت این روح را که می خواست در پیکر آدم بدمد، بیان کند آن را به خود اضافه کرد و فرمود: «روحی» که در ادبیات عرب به آن اضافه تشریفیه می گویند.
🔻امام باقر عليه السلام در باره روح كه در آدم دميده شده و علت اضافه آن به خداوند ميفرمايد: «خداوند روح را به خود نسبت داد، براي اينكه آن را بر ارواح ديگر برتري داد، همان گونه كه خانهاي از خانهها (کعبه) را برگزيد و فرمود: خانه من. و به پيامبري از پيامبران فرمود: دوست من، و نظائر آن. و همه آنها مخلوق و ساخته شده و پديد آمده و مورد تربيت و تدبيرند.»
📚 كافي 1/134
🔻3. اينما تولوا فثم وجه الله. (بقره/115) (به هر طرف روي کنيد پس آنجا وجه خداوند است.) مفهوم آیه این است که خداوند متعال جا و مکان خاصي ندارد که شما خيال کنيد مثلا اگر رو به قبله کرديد رو به خدا کرده باشيد و اگر رو از قبله بر گردانديد از خدا هم رو برگردانده باشيد! بلکه او متعالي از داشتن زمان و مکان بوده و روي آوردن به او امري معنوي است و روي به هر طرفي مي‌توان با او در مناجات و دعا و انس بود اما ابن عربی بر اساس نظریه وحدت وجود که خدا را بی نهایت می داند و می گوید خداوند همه جا را پر کرده است، می گوید به هر جا نظر کنید، ذات خداوند را مشاهده کرده اید!
📚 فصوص 2/149
و این معنایی جز سخن گفتن از یک خدای مادی و مکانی و مقداری ندارد.
🔻4. وما رميت اذ رميت ولکن الله رمي. (انفال/17) (تو پرتاب نکردي آن گاه که پرتاب کردي بلکه خدا پرتاب کرد) مفهوم آیه اين است که هنگامي که تو(پیامبر) در جنگ بدر مشتي از خاک به سوي لشکر کفار پرتاب کردی و گفتی: صورت هايتان زشت باد، در واقع ما بوديم که به دنبال آن طوفاني از خاک و شن ايجاد نموديم که آنها شکست خوردند و فرار کردند
📚تفسير قمي،1/ 271
و مقصود کلي آيه اين است که کارهاي نيکي که انجام مي‌دهيد تأييد و نصرت و توفيق آن را ما عطا می کنیم.
اما فلاسفه و عرفا می گویند این آیه ناظر به وحدت وجود است،
📚أسفار 2/ 372
چرا که به پیامبر می گوید تو اساسا وجود نداشتی که چیزی را به سمت مشرکان پرتاب کنی بلکه وجود فقط منحصر به ذات خداوند است و اوست که پرتاب کرد و اوست که اساسا هر فعلی را انجام می دهد!
🔻بر اساس این تفسیر وحدت وجودی از آیه باید گفت چون غیر از خداوند، وجود مستقل دیگری به نام انسان نیست و انسانها همه مرتبه ها و حصه هایی از وجود خداوندند، همه افعالی که از انسانها سر می زند، چه خیر و چه شر، همگی فعل خداوندند و فی المثل باید به سارق ـ العیاذ بالله ـ گفت: ما سرقت اذ سرقت و لکن الله سرق یا به قاتل گفت:
ماقتلت اذ قتلت و لکن الله قتل! و البته می دانیم که مولوی در مثنوی بر همین اساس قاتل امیرالمؤمنین علیه السلام را نه ابن ملجم بلکه خداوند دانسته و گفته مقدر شده که کسی حق ندارد یک مو از سر ابن ملجم کم کند!
📚مثنوی دفتر اول
#نقد_فلسفه
#نقد_عرفان_مصطلح
کانال معرفتی " معارف الشیعه "
@maaref_shiaa