↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم.
🔹زیادَةٌ و تفصیلٌ🔹
💥ج-مصدر مؤولی که تشکیل شده است از "أَنَّ و دو معمولش"،گاهی فاعل برای فعل ظاهر است و گاهی فاعل برای فعل محذوف است،مثلِ"اسمَعْ ما أَنَّ الخطیبَ یخطب" که تقدیرش"اسمَعْ ما ثَبَتَ أَنَّ الخطیبَ یخطب" زیرا "ما مصدریه زمانیه"داخل بر جمله ی اسمیه ای نمیشود که اولش حرف مصدریه است.
#از جمله مواردی که فعلی در تقدیر گرفته میشود،این است که مصدر مؤول بعد از "لو شرطیه" واقع شود،مثلِ"لو أَنَّک حضرتَ لَأکرمتُک" به تقدیر"لو ثَبَت َأَنَّک حضرت..."
#گاه این مصدر مؤول نائب فاعل است مثلِ"قُلْ أُوحِيَ إِلَيَّ أَنَّهُ اسْتَمَعَ نَفَرٌ مِّنَ الْجِنِّ"در مثال فوق 'أَنَّهُ اسْتَمَعَ نَفَر"ٌ،در محل رفع و نائب فاعل است برای "أُوحِيَ".
#گاه مصدر مؤول خبر است برای اسمی که شرایط زیر را داشته باشد.
۱.این اسم،اسم معنا باشد،زیرا اگر اسم،اسم ذات باشد واجب است کسر همزه.
۲.این اسمِ معنی،قول نباشد،زیرا اگر قول باشد،کسر همزه واجب است.
۳.این اسم محتاج به خبری است متشکل از "أنَّ و دو معمولش"
مثلِ"الانصافُ أَنّک تُسَوِّی بین أصحابّ الحقوقَ"
#گاه مصدر مؤول "مفعول له" هست،مثلِ"زِرتُک أَنِّی أحبُک" و گاه مفعول مع است،مثلِ"یسرنی قعودک هنا و أَنَّک تُحدثُنا" و گاه مستثنی است مثلِ"ترضینی احوالُک الا أنَّک تخلف المیعاد"
#گاه مصدر مؤول،مضاف الیه واقع میشود و"مضاف" از مواردی نیست که به جمله اضافه میشود مثلِ"سرنی عملُک غیرَ أَنَّ خطَک ردیئ" اگر"مضاف" از مواردی باشد که به جمله اضافه میشود،کسر همزه واجب است.
#گاه این مصدر مؤول بدل واقع میشود
مثلِ"وَإِذْ يَعِدُكُمُ اللَّهُ إِحْدَى الطَّائِفَتَيْنِ أَنَّهَا لَكُمْ" که مصدر مؤول بدل از"إِحْدَى"است.
#هرگز،مفعول مطلق،ظرف،حال و تمییز واقع نمیشود.
#خلاصه صفحه ۵۲۷ تا ۵۲۹
@talkheslkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم.
🔹الحالةُ الثانیةُ🔹
💥کسره همزه در موارد زیر واجب است
🔺۱-همزه در اول جمله باشد،"حقیقتا" مثلِ"إِنّا فَتَحْنا لَکَ فَتْحاً مُبِیناً"
یا"حکما" و این در جایی است که همزه بعد از حروف "استفتاح"قرار گیرد
مثلِ"أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ"
#منظور از حروف استفتاح،حروفی است در آغاز کلام قرار میگیرند،مثلِ ألا،أما و در حکم این حروف است"واو" استئناف، و همچنین واوی که بعد از او جمله ی کاملی بیاید.
🔺۲-همزه در اول جمله "صله"واقع شود،مثلِ"أحترمُ الذی إِنَّه عزیزُ النفس عندی"و همچنین در اولِ جمله "صفتی"که موصوف آن ذات باشد،مثلِ"أحبُ رجلاً إنَّه مفیدٌ" و همچنین در اول جمله حالیه که صاحب حال ذات باشد"أُجِلُ الرجلَ إِنَّه یعتمدُ علی نفسِه"
🔺۳-جواب "قسم" واقع شود و خبر او همراه با لام باشد،چه قسم"اسمی" باشد و چه فعلی،چه فعل "مذکور"باشد چه محذوف ،مثلِ"واللهِ إِنَّ الظلمَ لَوخیمُ العاقبةِ"
#اگر خبر إِنَّ همراه با لام نباشد،کسره همزه واجب نیست مگر در صورتی که فعل قسم محذوف باشد،مثلِ"واللهِ إنَّ الظلمَ وَخیمُ العاقبةِ"
🔺۴-همزه در صدر جمله ای واقع شود که این جمله،محکی قول است،به شرطی که "قول" به معنای "ظن" نباشد،مثلِ"قال علیه السلام إِنَّ الدینَ یُسْرٌ"
#اگر قول به معنای ظن باشد،یا همزه مَحکی قول نباشد،همزه مکسور نمیشود بلکه مفتوح است.
مثال"أَ تقولُ أَنَّ زیدا قائمٌ" که معنایش "أ تَظنُ"است و"أَخُصُک القولَ أنَّک فاضلٌ" که تقدیرش لِاَنکَّ فاضلٌ است.
🔺۵-همزه بعد از فعلی از افعال قلوب بیاید که "مُعلق" شده از عمل توسط لام ابتدا در خبرِ إِنَّ،
مثلِ"علمتُ إنَّ الاسرافَ لَطریقُ الفقرِ" و اگر "لام" بر خبر نیاید،کسر همزه جایز است.
🔺۶-همزه در صدر خبری واقع شود که مبتدای آن ذات است،مثلِ"الشجرةُ إِنَّها مُثمرةٌ"
#خلاصه صفحه ۵۲۹ تا ۵۳۲
@talkheslkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم.
🔹جوازُ الامرین،فتحُ همزة "أنَّ"و کسرها🔹
#در موارد زیر"فتحه دادن به همزه و کسرش" جایز است.
💥۱-بعد از "اذا"فجائیه مثلِ"فَتَحتُ النافذةَ فإذا إٍنَّ یا أَنَّ المطرَ نازلٌ"
💥۲-همزه در صدر جمله جواب قسم واقع شود،و در خبرش "لام" نباشد و خود قسم "اسمیه" باشد یا "فعلیه"باشد و فعلش مذکور باشد.
مثلِ"لَعمرُک إنَّ الریاءَ فاضحٌ اهلَه" و "أُقسمُ باللهِ أنَّ الباغِیَّ هالکٌ ببغیه"
💥۳-همزه بعد از فعلی از افعال قلوب واقع شود و در خبرش"لام" نباشد.
مثلِ"علمتُ إنَّ الدینَ عاصمٌ من الزللِ"
💥۴-همزه بعد از"فاء الجزاء"بیاید
مثلِ"مَنْ یرضَ عنْ الجریمةِ فأنه شریکٌ فی الإسائة".
💥۵-همزه بعد از مبتدایی واقع شود که او قول است،و خبرش هم "قول" است و قائل یکی است.
مثلِ"قولی أنَّی معترفٌ بالفضلِ لِأصحابِه"
#قول مبتدا است،و منظور از او خبر أنَّ است و خبر أنَّ همان قول است و قائلشان یک نفر است(متکلم).
#خلاصه صفحه ۵۳۲ تا ۵۳۵
@talkhislkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم.
🔹زیادةٌ و تفصیلُ🔹
#مواردی دیگر که نحویون در خصوص جواز فتح همزه و کسرش ذکر کرده اند.
💥۱-"أنَّ"و دو معمولش عطف شوند به "مفردی"که معنی کلام به واسطه عطف فاسد نمیشود.
#مثال"سِرْنِی نبوغُک و أنَّک عالی المنزلَةِ"
فتحه همزه جایز است،و در این صورت"مصدر مؤول"عطف شده است به نبوغ و تقدیر چنین است"سِرنِی نبوغُک و علُوُ منزلتِک"و معنی کلام با این عطف فاسد نمیشود.
#وجایز است کسر همزه که در این صورت "إنَّ"در صدر جمله مستقله قرار گرفته است.
توجه:گاه با عطف(مفرد به مفرد)،معنی فاسد میشود که در این صورت فقط باید"إِنَّ"بخوانیم، مثلِ"إِنَّ لی مالاً و إِنَّ عمراً فاضلٌ"و اگر أَنَّ بخوانیم تقدیر میشود"إٍنَّ لی مالاً و فضلُ عمرٍ" که معنی فاسد میشود
💥۲-همزه بعد از لفظ "حتی" به دو صورت می آید،اگر "حتی" ابتدائیت باشد قطعا "إِنَّ"می آید و اگر"حتی"عاطفه یا جاره باشد قطعا "أَنَّ" میآید.
💥۳-همزه بعد از اَما نیز دو وجهی است،اگر حرف "استداراک" باشد قطعا"إِنَّ"و اگر به معنای "حقا"ً باشد،قطعا "أَنَّ" می آید.
💥۴-همزه بعد از"لا جرمَ"،هم به دو وجه فتح و کسر خوانده میشود.مثلِ"لا جرمَ أَنَّ اللهَ ینتقمُ للمظلومِ".
💥۵-همزه در جایگاه تعلیل هم دو وجهی است،مثلِ"و صَلِّ علیهم إنَّ صَلَوتَکَ سَکَنٌ لَهُم"،أنَّ به تقدیر لام جر و إِنَّ،به اعتبار اینکه جمله جدیدی است.
💥۶.همزه بعد از"أَیْ"مفسره نیز دو وجهی است،مثلِ"سِرْنِی إبْتداعُک المفیدُ أَیْ أنَّک تبتکرُ شیاً جدیداً"
#أنَّ و مابعدش،بدل از "ابتداعُک" و إنَّ جمله تفسیریه،محلی از اعراب ندارد
💥۷.همزه بعد از"حِیثُ" ظرفیه دو وجهی است،مثلِ"جلستُ حیثُ إِنَّ زیداً جالسٌ"
چون گاه مضاف الیه"حیثُ" جمله و گاه مفرد است.
#خلاصه صفحه ۵۳۵ تا ۵۳۷
@talkhislkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم.
🔹لام ابتدا،فائدتها،مواضعها🔹
💥فایده ی "لام ابتداء" این است که معنای جمله را تاکید و تقویت میکند به گونه ای که شک و انکار را از بین می برد.
مثلِ"وَلَلْآخِرَةُ خَيْرٌ لَّكَ مِنَ الْأُولَىٰ"
#این لام بر حرف نفی،یا فعل منفی داخل نمیشود ولی بر اسمی که مفید معنای نفی هست داخل میشود مثل"إنَّ المنافقین لَغیر مامون الصدقه".
#این لام را به دلیل کثره دخول بر مبتدا ابتداء نامیدند،اگر این لام بر خبر"إنَّ" داخل شود او را"مزحلقه" هم میگویند.
#این لام غالبا صدارت طلب است،وگاهی بر مضارع داخل میشود و او را خالص در معنای "حال" میکند،البته اگر قرینه خلافِ حال نباشد،مثال برای قرینه خلاف حال"وَإِنَّ رَبَّكَ لَيَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ"
#و قطعا حکم در آینده است.
💥مواضع دخول لام ابتداء.
۱.مبتدا،لَزیدٌ قائمٌ.
۲.خبری که مقدم بر مبتدا است،مثل" لَصادقٌ انتَ"
خبر"إنَّ".
#لکن با شرایط زیر.
ا-خبر "إنَّ"متاخر از "اسم" باشد.
ب-خبر"إنَّ"مثبت باشد.
ج-خبر"إنَّ"جمله ی فعلیه نباشد که فعل آن ماضی،متصرف،غیر مقرون به قد است.
پس صحیح نیست"إنَّ الطیارةَ لاسرعت"
#و اگر خبرِ "إنَّ"جمله ی فعلیه باشد که فعل آن ماضی و غیر متصرف،باشد دخول لام جایز است و همچنین است اگر خبرِ فعل ماضی متصرف "مقرون" به قد باشد.
مثلِ"إنَّ القطارَ لَنعمَ وسیلة السفر" و "إِنَّ العلمَ لَقدْ رَفَعَ صاحبَه"
د-خبر"إنَّ" جمله ی فعلیه شرطیه نباشد،چون "لام ابتداء"بر ادات شرط،فعل شرط و جواب شرط داخل نمیشود.
#اگر خبر إنَّ "جمله" یا "شبه جمله" یا فعل مضارع باشد جایز است دخول لام بر خبر مگر اینکه فعل مضارف مقرون به "سین"یا "سوف" باشد که در این صورت دخول لام جایز نیست.
#ادامه دارد
#خلاصه صفحه ۵۳۷ تا ۵۴۰.
@talkhislkotob
تلخیص الکتب.
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬ الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم. 🔹لام
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
اللهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم.
🔹ادامه مواضع دخولِ "لام ابتداء"🔹
💥۴-معمول خبرِ إنَّ ،به شرطی که این معمول بین اسم و خبر واقع شود،و خود خبر خالی از لام باشد،ولی صلاحیت دخول لام را داشته باشد.مثل"إنّ زیداً لطعامَک آکلٌ"
💥۵-ضمیر فصل،مثلِ"إنَّ العظیمَ لَهو البعیدُ عن الأدناسِ"
💥۶-اسم إنَّ به شرطی که خبرِ شبه جمله بر او مقدم شده باشد.مثلِ"إنَّ امامَک لَمستقبلاً سعیداً"
#وقتی لام داخل شد بر ضمیر فصل و اسم متاخر،دیگر بر خبر داخل نمیشود.
#خلاصه صفحه ۵۴۱ تا ۵۴۲
@talkhislkotob
↫ بسمـ الله الرحمنـ الرحیمـــ ↬
الٰهُمَّ صَلِّ علیٰ مُحمَّدٍ و آل مُحمَّدٍ و عَجِّل فرَجَهُم.
🔹حکمِ مَعطوف به اسم"إِنَّ"بعد از تکمیل خبر و قبل از تکمیل خبر🔹
💥به دو مثال زیر توجه بفرمایید.
أ-إنَّ زیداً قائم و بکر،(در این مثال خبر تکمیل شده است،سپس معطوف به اسم ذکر شده است)
ب-إنَّ زیداً و بکر قائمان.(عطف قبل از تکمیل خبر واقع شده است)
#در هر دو مثال فوق،نصب و رفع"بکر"جایز است.
💥حکم معطوف به اسم،همراه أخوات"إِنَّ"
✔️۱-أَنَّ و لٰکِنَّ،دقیقا مثلِ"إِنَّ" هستند،یعنی در معطوف به اسمشان،دو وجهِ"نصب"و "رفع"جایز است،چه بعد از تکمیل خبر،و چه قبل از تکمیل خبر.
✔️۲-لَیْتَ،لَعل و کَأنَّ،در معطوف به اسمشان فقط،"نصب"جایز است،چه خبرشان تکمیل شود،چه نشود.
#در خصوص"لای نفی جنس"،بحث های هست که در باب مختص به خودش،ان شاء الله گفته خواهد شد.
#خلاصه صفحه۵۴۲ تا ۵۴۸
@talkhislkotob