📜#طایفه ▫️#زازا 🌿ساری‌قمیش 🗂مهاجرت طایفه ساری‌قمیش و سایر طوایف شیعه از دیاربکر [#دیار_باکر] به ایران و نقش زبان زازایی 📑قسمت اول 🖊#اکبر_شکری_کرد بهار ۱۴۰۳ 🔲متن پیش روی خوانندگان محترم، خلاصه ای از تحقیقات چندین ساله بنده حقیر می باشد و به نیت شادی روح جد بزرگوارمان مرحوم نورعلی کرد به رایگان در اختیار علاقه مندان قرار می گیرد. ✍طایفه #ساری‌قمیش، یکی از طوایف قدرتمند #زازا، در ابتدا از منطقه آنتالیا به دیاربکر [#دیار_باکر] در آناتولی شرقی مهاجرت کرده بود. در اوایل قرن شانزدهم میلادی، هم‌زمان با سیاست‌های سخت‌گیرانه مذهبی در امپراتوری عثمانی، سلطان سلیم اول (حکومت: ۱۵۱۲-۱۵۲۰ میلادی / ۹۱۸-۹۲۶ قمری) در تلاش برای تضعیف قدرت و نفوذ شیعیان، فشار زیادی بر طوایف شیعه، به‌ویژه در مناطق مرزی، وارد کرد. او از افزایش نفوذ شاه اسماعیل صفوی (حکومت: ۱۵۰۱-۱۵۲۴ میلادی / ۹۰۷-۹۳۰ قمری)، بنیان‌گذار سلسله صفویان در ایران، که به تقویت مذهب شیعه در ایران و گسترش آن در میان جوامع مرزی عثمانی مشغول بود، احساس خطر می‌کرد. 📌سلطان سلیم با تردید به طایفه ساری‌قمیش، که از لحاظ تعداد و قدرت اجتماعی در دیاربکر جایگاه ویژه‌ای داشتند، به آن‌ها به‌عنوان ستون پنجم شاه اسماعیل نگاه می‌کرد و از آنان می‌خواست که یا به سرزمین‌های دور از مرز ایران در امپراتوری عثمانی کوچ کنند یا به سرزمین‌های عرب‌نشین بروند. این اقدامات در نهایت باعث شد که بسیاری از طوایف شیعه‌ عثمانی، از جمله طایفه ساری‌قمیش، به ایران مهاجرت کنند. 💠زبان زازایی: تشابهات و ریشه‌های احتمالی زبان زازایی، که زبان مادری طایفه ساری‌قمیش و دیگر طوایف زازا است، از شاخه‌های زبان‌های شمال غربی ایران محسوب می‌شود. این زبان تشابهات بسیاری با زبان‌های مازندرانی، سمنانی و دیلمی دارد، به‌گونه‌ای که برخی زبان‌شناسان، خاستگاه اولیه زازاها را در دیلمستان، منطقه‌ای میان قزوین، مازندران و گیلان می‌دانند. این منطقه، که در شمال قزوین و رشته‌کوه‌های البرز واقع است، از گذشته‌های دور محل سکونت اقوام ایرانی بوده و به تنوع زبانی غنی‌ای شهرت دارد. نزدیکی زبانی زازایی با گویش‌های شمال ایران، ممکن است نشان‌دهنده‌ی پیوند تاریخی و جغرافیایی این طوایف با منطقه دیلمستان باشد و از مهاجرت‌های تدریجی آنان به آناتولی در طول زمان حکایت دارد. 💠حفظ زبان زازایی پس از مهاجرت به ایران پس از مهاجرت طایفه ساری‌قمیش و دیگر طوایف زازا به ایران، این گروه‌ها ضمن تلاش برای سازگاری با فرهنگ و زبان غالب ایران، زبان و فرهنگ زازایی خود را نیز حفظ کردند. زبان زازایی همچنان به عنوان بخشی از هویت قومی آن‌ها باقی ماند و در محیط‌های خانوادگی و جوامع محلی به عنوان زبان شفاهی رایج بود. اگرچه گویشوران زازایی به مرور با زبان فارسی هم‌زیستی پیدا کردند، اما ارتباط زبانی‌شان با گویش‌های شمال ایران و ویژگی‌های منحصربه‌فرد زازایی به حفظ این هویت زبانی کمک کرد. 💠تأثیر مهاجران زازا بر فرهنگ زبانی ایران حضور طوایف زازا، از جمله ساری‌قمیش، در ایران به تنوع زبانی و فرهنگی این کشور افزود. زبان زازایی و سنت‌های فرهنگی آن‌ها در نواحی محل استقرارشان به غنای فرهنگی و زبانی ایران کمک کرد. مهاجران زازا ضمن حفظ میراث فرهنگی خود، در عین حال با زبان و فرهنگ غالب فارسی هم پیوند یافتند و دو زبانه شدند. [ضمنا برخی محققان معتقدند که طایفه زازایی در اصل همان طایفه ساسانی بوده است که به آناتولی و آنتالیا کوچانده شده اند و گویش ترکی ساسانی همان زازایی است و برخی از محققان اکیدا معتقدند که آنها بازمانده ساسانیان در منطقه دیلمستان و قزوین بودند که بعد از ورود اسلام به آنتالیا و دیاربکر [دیارباکر] کوچانده شدند. موضوع جالب توجه دیگر اینکه طایفه #دنبلی ترکی شده طایفه #دیلمی هست و احتمالا کوه دنبل (به فارسی دیلم) دیاربکر از نام آنها گرفته شده است. این بحث در متن های بعدی بعنوان قسمت دوم ارائه خواهد شد. هر چند بنظر می رسد بهتر بود در بخش اول ارائه میشد اما تصمیمم بر آن شد تا این اطلاعات همراه با بخش دوم مقاله ارائه گردد. (متن ویرایش شد)] https://mohsendadashpour2021.blogfa.com/post/3681 ─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─ 📑#پژوهش_ادملاوند @edmolavand 📚#آوات_قلمܐܡܝܕ 📡✦‎‌‌‌࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─ ادامه👇👇

📝نتیجه‌گیری مهاجرت #طایفه_ساری‌قمیش از آنتالیا به دیاربکر [#دیارباکر] و سپس از دیاربکر به ایران، تحت تأثیر سیاست‌های سلطان سلیم اول و در واکنش به استقبال شاه اسماعیل صفوی از شیعیان، تأثیرات عمیقی بر فرهنگ و جامعه ایران گذاشت. تشابهات زبانی زازایی با گویش‌های شمال ایران و خاستگاه احتمالی این طوایف از نواحی دیلمستان، نشان می‌دهد که زبان زازایی به عنوان بخشی از میراث فرهنگی و تاریخی طوایف زازا، پیوندی زنده با ریشه‌های آن‌ها و هویت قومی‌شان ایجاد کرده و به شکلی پایدار نسل به نسل انتقال یافته است. اضافه کردن منابع مستند، به ویژه از پژوهش‌های زبان‌شناسی و تاریخی معتبر، می‌تواند به مقاله‌ای که در خصوص مهاجرت طایفه ساری‌قمیش و نقش زبان زازایی نوشته شده است، عمق بیشتری ببخشد. در اینجا تعدادی منابع داخلی و خارجی معتبر و جالب توجه معرفی شده‌اند که می‌توانید از آن‌ها بهره بگیرید: 💠#منابع: 📚منابع داخلی: ۱. «زبان‌شناسی ایرانی و پژوهش‌های تاریخی» – این کتاب که توسط پژوهشگران زبان‌های ایرانی نوشته شده، به بررسی ارتباط زبان‌های شمال غربی ایران از جمله زازایی با زبان‌های مازندرانی، سمنانی و دیلمی پرداخته است و منابع مفیدی را برای مطالعه زبان زازایی در اختیار قرار می‌دهد. ۲. «تحولات مذهبی و اجتماعی شیعیان عثمانی و ایران» نوشته دکتر رسول جعفریان – این کتاب با نگاهی به تاریخ صفویان و عثمانی‌ها، به بررسی وضعیت شیعیان در امپراتوری عثمانی و سیاست‌های سلطان سلیم اول پرداخته است. اطلاعات دقیقی درباره‌ی فشارهایی که بر طوایف شیعه از جمله زازاها وارد شد، ارائه می‌دهد. ۳. «اقوام و طوایف زازا در آناتولی شرقی» نوشته دکتر محمد عجم – این کتاب به مطالعه پیشینه طوایف زازا و مهاجرت‌های تاریخی آن‌ها پرداخته است و اطلاعاتی درباره‌ی طایفه ساری‌قمیش و نقش آن‌ها در تحولات تاریخی منطقه دارد. 4. «فرهنگ‌نامه ایران و آناتولی در عصر صفویان و عثمانی‌ها» نوشته جعفر شهری – این کتاب اطلاعات جامعی در خصوص روابط فرهنگی، زبانی و مذهبی میان طوایف آناتولی و ایران ارائه کرده و به طور خاص به موضوع مهاجرت طوایف زازا به ایران پرداخته است. 📚منابع خارجی: 1. «Iranian Identity and Cosmopolitanism: Spheres of Belonging» نوشته Lucian Stone – این کتاب به بررسی هویت ایرانی و تأثیرات اقوام و مهاجران بر جامعه ایران پرداخته است و بخش‌هایی درباره‌ی نقش طوایف شیعه آناتولی از جمله زازاها در شکل‌گیری جامعه ایرانی دارد. 2. «The Ottoman Empire and Early Modern Europe» نوشته Daniel Goffman – این اثر با نگاهی به تاریخ عثمانی و روابط آن با اروپا، به مسأله شیعیان عثمانی و فشارهای سیاسی و مذهبی سلیم اول پرداخته است و همچنین به مهاجرت طوایف زازا به ایران و نقش این طوایف در ایجاد تنوع فرهنگی و زبانی اشاره می‌کند. 3. «Languages of Iran: Past and Present» ویرایش Gernot Windfuhr – این مجموعه مقالات پژوهش‌های زبان‌شناسی گسترده‌ای درباره‌ی زبان‌های مختلف ایرانی، از جمله زازایی، ارائه می‌دهد و شباهت‌های زازایی با زبان‌های شمالی ایران مانند مازندرانی و دیلمی را مورد بررسی قرار داده است. 4. «The Kurdish National Movement in Turkey: From Protest to Resistance» نوشته Cengiz Gunes – این کتاب ضمن بررسی قومیت و زبان‌های منطقه آناتولی، اطلاعات جامعی درباره زازایی به‌عنوان زبان یکی از اقوام آناتولی شرقی ارائه می‌دهد و ریشه‌ها و خاستگاه زبانی آن را تحلیل می‌کند. 5. «The Persians» نوشته Homa Katouzian – این کتاب نگاهی جامع به تاریخ ایران و تأثیر اقوام مهاجر بر شکل‌گیری هویت ایرانی دارد و اطلاعات مفیدی در مورد نقش طوایف زازا و دیگر طوایف شیعه در توسعه فرهنگی و نظامی ایران صفوی ارائه می‌دهد. 6. Prof Gieppert, Zazai Stamm- und Sprachwissenschaftler 📜#طایفه ▫️#زازا 🌿ساری‌قمیش 🗂مهاجرت طایفه ساری‌قمیش و سایر طوایف شیعه از دیاربکر [#دیار_باکر] به ایران و نقش زبان زازایی 📑قسمت اول 🖊#اکبر_شکری_کرد بهار ۱۴۰۳ https://mohsendadashpour2021.blogfa.com/post/3681 ─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─ 📑#پژوهش_ادملاوند @edmolavand 📚#آوات_قلمܐܡܝܕ 📡✦‎‌‌‌࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─