#مازندران_شناسی
#ثژیر #ابوالحسن_کلا
📜#تُرَنجِه شهری گمشده در نگاه
🌍جغرافیای تاریخی مازندران شهر تُرَنجِه
📌بنا بر ادعای برخی از مورخان و همچنین شواهدی که باستانشناسان ارائه میدهند، شهر تاریخی «ترنجه» که کهنترین شهر #طبرستان بود، در مکان کنونی روستای ابوالحسن کلای #بابل جای داشت. نخستین پژوهش باستانشناسی در تپههای پیرامونی این روستا، در دههٔ پنجاه خورشیدی و به دست «موسی درویش روحانی» انجام گرفت. پژوهشگرانی در سال ۱۳۸۹ این محوطه را از نو 👈 بررسی کردند و به آجرها و تکهٔ سفالهای مربوط به زمانهای گوناگون تاریخی دست یافتند. در این #پژوهش، دو محوطهٔ باستانی به نامهای «قلعهٔ کُتی» و «عروسوداماد» بررسی شد.
📌بر اساس منابع مکتوب تاریخی و جغرافیایی، یکی از شهرهای مهم قرون اولیه اسلامی در طبرستان، شهر ترنجه بوده است.
👈این شهر که در متون به نام های گوناگونی نظیر بُرجی، تُرَنجی، تُرجی، تَریجی، تورانجیر و #تژیر اشاره شده، مابین شهرهای #مامَطیر (بابل کنونی) در جنوب، میله (آمل) در غرب و #سارویه (ساری) در بخش شرقی در منطقه جلگه ای قرار داشته است.
📜کهن ترین ماخذی که به نام ترنجه به عنوان شهری در طبرستان اشاره می کند #نویسنده اعلاق النفیسه (تالیف ۲۹۰ ه.ق) است (ابن رسته، ۱۳۶۵: ۱۷۶).
📌این شهر در متون و منابع کهن با املاهای متفاوتی چون 👈تُرَنجِه (ابن رسته، ۱۷۶؛ ابن فقیه، ۱۳۴۹: ۱۴۷؛ یاقوت، ۱۳۸۳: ۲۷)، 👈تُرَنجی (مقدسی، ۱۳۶۱: ۷۳)، 👈بُرجی (اصطخری، ۱۳۴۰: ۱۷۰-۱۷۵؛ لسترنج، ۱۳۳۷: ۴۰۰)، 👈تَریجی (ابن حوقل، ۱۳۶۶: ۱۲۰)، 👈تَرجی (حدود العالم، ۱۳۶۲: ۱۴۵؛ جیهانی، ۱۳۶۸: ۱۴۶؛ اولیاء الله آملی، ۱۳۴۸: ۹۰-۱۲۶)،
👈تریچه، 👈توجی و 👈توران چی (رابینو، ۱۳۸۲: ۲۰۱-۲۰۰) و به صورت های 👈تَریجه، 👈تَریجی، 👈تَرجه و 👈تُرجی،[تورانجیر](ابن اسفندیار، ۱۳۶۶ :۷۴، ۱۸۰، ۲۳۱- ۲۳۹) آورده شده است.
📌اصطخری (۳۴۰ق) به عنوان پیشگام تهیه نقشه های تصویری، در ذیل #نقشه طبرستان، مکان تقریبی شهر را در بین شهرهای طبرستان مشخص ساخته است.
📌نویسنده حدودالعالم (تالیف۳۷۲ق.) در ذکر 👈ترنجه آن را 👈ترجی خوانده و در این باره نوشته است: “شهرکیست آبادان و قدیمترین شهریست اندرطبرستان” .
📕حدودالعالم، ۱۳۶۲: ۱۴۵.
📌ابن فقیه همدانی نیز درباره فاصله این شهر تا #مامطیر (بابل کنونی)، فاصله آن را شش فرسخ (۳۶ کیلومتر) دانسته است. وی همچنین از این مکان به عنوان👈 شهرک نام برده که به نظر می رسد در آن زمان از بزرگی و آبادانی برخوردار نبوده است.
📓ابن فقیه، ۱۳۴۹: ۱۴۷
📌ابن حوقل نیز در قرن چهارم ق. نام این شهر را 👈 تریجی ذکر کرده و مکان آن را بین بندر عین الهم (محمود آباد) و #میله دانسته است. وی در ادامه، فاصله شهر میله تا ترنجه را سه فرسخ (۱۸ کیلومتر) تخمین زده است. 📘ابن حوقل، ۱۳۶۶: ۱۲۶
📌بر اساس #تاریخ طبرستان تالیف ابن اسفندیار (۶۱۳ هـ..ق.) از ۲۷ شهر مازندران در قرون اولیه اسلامی ، ۱۶ شهر در منطقه جلگه ای قرار داشتند. از جمله این شهرها که در منطقه جلگه ای قرار داشته، 👈ترنجه است که مابین شهرهای میله در غرب، مامطیر در جنوب و سارویه در شرق قرار داشت.
📗ابن اسفندیار، ۱۳۶۶: ۷۵-۷۴
✍مجتبی صفری عضو هئیت علمی گروه باستان شناسی موسسه آموزش عالی نیما است.
✍عابد تقوی عضو هئیت علمی گروه باستان شناسی دانشگاه مازندران است.
✍بازنگری #محسن_داداش_پور_باکر محقق، پژوهشگر
۱۳۹۲/۰۱/۲۵
۱۳۹۴/۰۴/۱۱
http://mohsendadashpour2021.blogfa.com/post/3111
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
ادامه👇👇
﷽ن و القلم و ما یسطرون
📩شناسه ۱۴۰۳۰۷۲۴۱۳۵۹
📜#روخوانی_سند
{{اعیان و معارف #بن_پی و #سوات_کوه چون چندی از تبعید کیومرث و قشونش به بورخانی و لمّارون و رودبار و خرکاک و قلعه کتی و سرسم و شلسّی و زربوت و وچاد [جمشیدآباد فعلی سوادکوه شمالی] و اندریه و قلعه فریدون و شاهکلامیر [امامکلا لفور] و ایری و اده ملا و خرتوک و رجه و کشینگار...[ناخوانا] به حکمی قاطع سنه ۱۱۹۴ قمری ملاسلیمان #عابد [به نظر می رسد از نیای خاندان عابدی های بندپی و لفور باشد] و ملاعلی #باکر و ملاکاظم #قزومچاهی و ملابهرام #باکر و ملاعلاالدین #بارفروش و ملاصادق #لفوری و ملاعلی #پرجایی و میرزا احمد #عمران و میرزا محمد #ملکشاه....[ناخوانا] سر جهاد بر آن خبیث نهادند. عاقبت بر زبان تیغ محاربت صلاح شد و آن دل کینه ور سخت به خنجر دیانت قصاص شد. مردم بن پی [#بندپی] آسوده خاطر باشند و قرار و استقرار جای یافت. و الحاصل این حکایت آوازه گشت و اعانت رجال مذکوران انتشار و اشتهار یافت، #طوایف و #قبایل #فیروزکوه و #سوات_کوه [#سوادکوه] و بن پی [بندپی] از نزدیک و دور در مزار خادم الفقرا #پادشاه_علی اده ملا اسکندر مجتمع آمدند و #شاه_ظله_سلطان جماعت #باکر ...[ناخوانا] حسب المسطور مقرر دانسته تا تفنگچیان #سارویه به مصلحت آن خبیث را به #قرق [قرق یونس ادملا در قدیم الایام دارای زندان زیر زمینی بوده است که امروزه بنحو کامل امحا شده است] و اموال ایشان [کیومرث و یارانش] در قبضه تصرف و حیّز تسخیر آرند
عزم جزم شد و آرا اعیان و معارف بن پی و سوات کوه و فیروزکوه و غیرهم متّفق گردید.}}
📄#خوانش_سند
🖊#محسن_داداش_پور_باکر
۱۴۰۳/۰۷/۲۴
📚منبع: کتاب خطی تاریخ العزا الحسین علیه السلام فی بلوک البندپی، ملانورعلی کرد بن ملامحمد، ۱۳۴۱ قمری
https://mohsendadashpour2021.blogfa.com/post/3516
📙📘📓📗📒📕📔
📄#منشور_پژوهش_ادملاوند
💌چاپ و نشر مطالب #بدون_نام بردن از منبع#پژوهش_ادملاوند مجاز نبوده و درج منبع الزامی است.
🟠با توجه به نسبی بودن علم تاریخ، این مطالب تا زمانی اعتبار دارد که سند اصیل و متقنی آن را نفی نکند.
در صورتی که اسناد جدید و دارای اصالتی به دست آید که با مطالب موجود در این پژوهش تعارض داشته باشد، نگارنده بدون هیچ گونه تعصبی ، آن را خواهد پذیرفت.
🟡تمامی حقوق برای محسن داداش پور باکر محفوظ است .
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ❅𖣔༅═─
💥#پژوهش_اِدمُلّاوَند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
🌐http://mohsendadashpour2021.blogfa.com
#پژوهش_تحقیقات_میدانی
#یافته_های_شفاهی
#تبارشناسی_نسب_نامه
#بازخوانی_خوانش_اَسناد
#معرفی_نویسندگان_پژوهشگران
#بازنگری_سنت_های_مازنی
#قومنگاری_آنتروپولوژی_انسان_شناسی
@Mohsendadashporbaker
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
🌍#دودانگه #کلارزمین #انند #سوادکوه #بندپی #ادملا #باکر
📜#روخوانی #خوانش #انجامه
📩شناسه۱۴۰۳۰۸۱۱۱۳۴۲
{{سلطان نامدارخان باکر موکد به علم و عقل و حکمت و سخاوت اِفادت بود و بر مَسند خردیم باکر تمکن داشت. به منزلت از مکنونات ضمیر اِنِرم و خشت استون خویشتن را در محافل طلارم، ویشه ده، کهنه ده، وادرّه، پاشاده، کلیج خردمک خالارد پریم به طریق مرحمت و غفران پناه فرج الله خان باکر رویه احتیاط و انصاف پیش گرفت و آن ممالک را به حیطه تسخیر لشکر باکر آمد و بنابر رعایت سلطان #سارویه، مرادخان باکر را به امارت #باکرسره برگماشت و خود روی توجه به جانب اَنَند سوات گذاشت و باکرده را به خنیه آباد و عمران رونق افزون داد.
آن عالی شان متعلقان و متعلقات را به حسب شرع اسلام به بنین و بنات داد و اموال و اثقال به ندای حق تعالی تقسیم و اختیار فرمود. قدم به #کلارزمین نهاد و اندیشه بر #اده_ملا تسارع و تبادر کرد و درهای #آدمول را بر عموم بندپی اجازت داد که درهای بث افروز در یوم الحساب مختفی نباشد. آگاه باش که هر رُقعه از دفتر #پیران_باکر خلد آشیان در حساب کتابت عزت آثار نامدارخان باکر بسان شمس بر زمین دلالت رسانید. جماعت باکر به شکرانه و رضا به ضیافت غور معرفت....[ناخوانا و امحا شده است] }}
📜در ذیل این نوشته خطی آمده است:
{{شاه ورزی، سردار لیم، اطاقسر، اشک، پلتو، اسکیم، متون، اووخشون، عاروس دوما، سنکاک، قلقله، چاکلک، خوردُکّی، چارچم، #چادرکا، #متالون، مرس، دِاُ، انرم، رزخونی، کارز، بورپا، پورسو، خردمک، جفر، شرون، ورگین، #روآر، شاه لیم، کلار، زوار، جکا، آکس، گرز، جق.........تمَّ فی شهر ربیع الاول ســــــــــــــــــنه ۱۱۱۴ قمری}}
📌در این اثر از #خط_شجری نیز استفاده شده است که در لابلای آن از علم کیمیا، لیمیا، سیمیا و هیمیای قدیم مشهود است.
📌از خط #آشوری نیز استفاده شده است: ((ܐܡܝܕ)) یعنی #دیار_باکر
📌همچنین در این اثر از حروف ابجد نیز استفاده شده است.
https://mohsendadashpour2021.blogfa.com/post/3626
📝پانویس:
۱.شاه ورزی:.نام تپه در روستای مته کلا دودانگه ساری
۲.سردارلیم؛ سردارلینگه دودانگه ساری
۳.اطاقسر: نام محل
۴.اَشِک: نام چشمه در پاشاکلا
۵.پلتو: پلنو| نام جویبار در دودانگه
۶.اسکیم: اسکلاک| نام مناطق کشاورزی در روستای مجی دودانکه
۷.متون: مته کلا
۸.اووخشون: نام جویبار
۹.عاروس دوما: |عاروس ذوما| نام چشمه|نام محل
۱۰.سنکاک: سنگکلاک|نام چشمه
۱۱.قلقله: قلقل چشمه
۱۲.چاکلک: چاکلاک|نام چشمه
۱۳.خوردُکّی: خَر دَکِتی|نام چشمه
۱۴.چارچم: چهارچشمه|نام چشمه
۱۵.چادرکا: رودخانه در روستای ادملا بندپی شرقی
۱۶.متالون: رودخانه ای معروف در بندپی شرقی که از جنوب ادملا سرچشمه میگیرد.
۱۷.مرس: مرس بن|از سرچشمه های شیرین رود
۱۸.دِاُ: همان
۱۹.انرم: الرم|نام آبادی که سوخت.
۲۰.رزخونی: نام قنات در جعفرکلا
۲۱.کارز: نام قنات در جعفرکلا
۲۲.بورپا: نهر قدیمی در جعفرکلا
۲۳.پورسو: پوردرّه|محل عبور شیرین رود
۲۴.خردمک: نام محل
۲۵.جفر: جعفرکلا
۲۶.شرون: شیرین رود
۲۷.ورگین: چشمه معدنی در دودانگه ساری
۲۸.روآر: ملّاروار|که در نقطه ای شیرین رود به آن متصل میشود.
۲۹.شاه لیم: |شاه تپه|شال تپه
۳۰.کلار: کلاری|محل قدیمی امحا شده
۳۱.زوار: زوارلله|نام گیاه
۳۲.جکا: چکا|نام گیاه
۳۳.آکس:نام گیاه
۳۴.گرز: گرزمال|نام گیاه
۳۵.جق: چق|نام گیاه
🖊لازم به ذکر است نمایه ای از این اثر خطی بدلیل محدودیت از سوی مالک در اختیار قرار نگرفته و صرفا روخوانی و خوانش آن ابراز می گردد.
📄روخوانی و خوانش:
✍#محسن_داداش_پور_باکر
۱۴۰۳/۰۸/۱۱
📙📘📓📗📒📕📔
📄#منشور_پژوهش_ادملاوند
💌چاپ و نشر مطالب #بدون_نام بردن از منبع#پژوهش_ادملاوند مجاز نبوده و درج منبع الزامی است.
🟠با توجه به نسبی بودن علم تاریخ، این مطالب تا زمانی اعتبار دارد که سند اصیل و متقنی آن را نفی نکند.
در صورتی که اسناد جدید و دارای اصالتی به دست آید که با مطالب موجود در این پژوهش تعارض داشته باشد، نگارنده بدون هیچ گونه تعصبی ، آن را خواهد پذیرفت.
🟡تمامی حقوق برای محسن داداش پور باکر محفوظ است .
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
هدایت شده از پژوهش اِدمُلّاوَند
#مازندران_شناسی
#ثژیر #ابوالحسن_کلا
📜#تُرَنجِه شهری گمشده در نگاه
🌍جغرافیای تاریخی مازندران شهر تُرَنجِه
📌بنا بر ادعای برخی از مورخان و همچنین شواهدی که باستانشناسان ارائه میدهند، شهر تاریخی «ترنجه» که کهنترین شهر #طبرستان بود، در مکان کنونی روستای ابوالحسن کلای #بابل جای داشت. نخستین پژوهش باستانشناسی در تپههای پیرامونی این روستا، در دههٔ پنجاه خورشیدی و به دست «موسی درویش روحانی» انجام گرفت. پژوهشگرانی در سال ۱۳۸۹ این محوطه را از نو 👈 بررسی کردند و به آجرها و تکهٔ سفالهای مربوط به زمانهای گوناگون تاریخی دست یافتند. در این #پژوهش، دو محوطهٔ باستانی به نامهای «قلعهٔ کُتی» و «عروسوداماد» بررسی شد.
📌بر اساس منابع مکتوب تاریخی و جغرافیایی، یکی از شهرهای مهم قرون اولیه اسلامی در طبرستان، شهر ترنجه بوده است.
👈این شهر که در متون به نام های گوناگونی نظیر بُرجی، تُرَنجی، تُرجی، تَریجی، تورانجیر و #تژیر اشاره شده، مابین شهرهای #مامَطیر (بابل کنونی) در جنوب، میله (آمل) در غرب و #سارویه (ساری) در بخش شرقی در منطقه جلگه ای قرار داشته است.
📜کهن ترین ماخذی که به نام ترنجه به عنوان شهری در طبرستان اشاره می کند #نویسنده اعلاق النفیسه (تالیف ۲۹۰ ه.ق) است (ابن رسته، ۱۳۶۵: ۱۷۶).
📌این شهر در متون و منابع کهن با املاهای متفاوتی چون 👈تُرَنجِه (ابن رسته، ۱۷۶؛ ابن فقیه، ۱۳۴۹: ۱۴۷؛ یاقوت، ۱۳۸۳: ۲۷)، 👈تُرَنجی (مقدسی، ۱۳۶۱: ۷۳)، 👈بُرجی (اصطخری، ۱۳۴۰: ۱۷۰-۱۷۵؛ لسترنج، ۱۳۳۷: ۴۰۰)، 👈تَریجی (ابن حوقل، ۱۳۶۶: ۱۲۰)، 👈تَرجی (حدود العالم، ۱۳۶۲: ۱۴۵؛ جیهانی، ۱۳۶۸: ۱۴۶؛ اولیاء الله آملی، ۱۳۴۸: ۹۰-۱۲۶)،
👈تریچه، 👈توجی و 👈توران چی (رابینو، ۱۳۸۲: ۲۰۱-۲۰۰) و به صورت های 👈تَریجه، 👈تَریجی، 👈تَرجه و 👈تُرجی،[تورانجیر](ابن اسفندیار، ۱۳۶۶ :۷۴، ۱۸۰، ۲۳۱- ۲۳۹) آورده شده است.
📌اصطخری (۳۴۰ق) به عنوان پیشگام تهیه نقشه های تصویری، در ذیل #نقشه طبرستان، مکان تقریبی شهر را در بین شهرهای طبرستان مشخص ساخته است.
📌نویسنده حدودالعالم (تالیف۳۷۲ق.) در ذکر 👈ترنجه آن را 👈ترجی خوانده و در این باره نوشته است: “شهرکیست آبادان و قدیمترین شهریست اندرطبرستان” .
📕حدودالعالم، ۱۳۶۲: ۱۴۵.
📌ابن فقیه همدانی نیز درباره فاصله این شهر تا #مامطیر (بابل کنونی)، فاصله آن را شش فرسخ (۳۶ کیلومتر) دانسته است. وی همچنین از این مکان به عنوان👈 شهرک نام برده که به نظر می رسد در آن زمان از بزرگی و آبادانی برخوردار نبوده است.
📓ابن فقیه، ۱۳۴۹: ۱۴۷
📌ابن حوقل نیز در قرن چهارم ق. نام این شهر را 👈 تریجی ذکر کرده و مکان آن را بین بندر عین الهم (محمود آباد) و #میله دانسته است. وی در ادامه، فاصله شهر میله تا ترنجه را سه فرسخ (۱۸ کیلومتر) تخمین زده است. 📘ابن حوقل، ۱۳۶۶: ۱۲۶
📌بر اساس #تاریخ طبرستان تالیف ابن اسفندیار (۶۱۳ هـ..ق.) از ۲۷ شهر مازندران در قرون اولیه اسلامی ، ۱۶ شهر در منطقه جلگه ای قرار داشتند. از جمله این شهرها که در منطقه جلگه ای قرار داشته، 👈ترنجه است که مابین شهرهای میله در غرب، مامطیر در جنوب و سارویه در شرق قرار داشت.
📗ابن اسفندیار، ۱۳۶۶: ۷۵-۷۴
✍مجتبی صفری عضو هئیت علمی گروه باستان شناسی موسسه آموزش عالی نیما است.
✍عابد تقوی عضو هئیت علمی گروه باستان شناسی دانشگاه مازندران است.
✍بازنگری #محسن_داداش_پور_باکر محقق، پژوهشگر
۱۳۹۲/۰۱/۲۵
۱۳۹۴/۰۴/۱۱
http://mohsendadashpour2021.blogfa.com/post/3111
─═༅𖣔❅ ⃟ ⃟ ﷽ ⃟ ⃟ ❅𖣔༅═─
📑#پژوهش_ادملاوند
@edmolavand
📚#آوات_قلمܐܡܝܕ
📡✦࿐჻ᭂ🇮🇷࿐჻𖣔༅═─
ادامه👇👇