#محاضرات_فی_أصول_الفقه #محقق_خویی #اصول #تمهید 📚 ۸- تعریف #اصول/الرکیزة الثانیة (محاضرات/ج۱/ص۱٣): ✅ مرحوم #محقق_خویی در توضیح رکیزه‌ی دوم می‌فرماید: به‌کارگیریِ قاعده‌ی اصولی در استنباط حکم شرعی نیازمند به هیچ قاعده‌ی اصولی دیگری نیست، بر خلاف سائر مقدّمات استنباط مانند مسائل #نحو، #صرف، #لغت، #رجال، #منطق و... که جز با کمک قواعد اصولی به استنباط حکم شرعی مُنتَج نخواهند شد. 🔷️ بنا بر این، نقش این علوم در استنباط، استقلالی نبوده، بلکه نیازمند قاعده‌ی اصولی است تا حجّیت شرعی پیدا کرده، معتبر شود. 🔶️ اگر چه استنباط فقهی بدون فهم ظاهری مفردات و الفاظ متن، و وثاقت راوی، و قوانین فراگیر منطق و... ممکن نیست، اما آن‌چه موجب شرعیّت و اعتبار استنباط است و به وثاقت راوی معنا می‌دهد قواعد اصولی‌ای مانند حجّیّت خبر ثقه است، زیرا بدون این چنین قواعدی وثاقت راوی هیچ نتیجه‌ی شرعی‌ای ندارد؛ از این جا روشن می‌شود مرتبه‌ی علم اصول بالاتر از مرتبه‌ی سایر علوم و پایین‌تر از علم فقه است. 🔷️ در ادامه ایشان بسیاری از مسائل مذکور در کتب اصولی را خارج از علم #اصول می‌داند؛ ایشان می‌فرماید: مباحثی چون #مشتق، #صحیح_و_اعمّ، دلالتِ اداتِ #عموم خارج از علم #اصول هستند، اگر چه به خاطر این که در علم #لغت بحث نشده‌اند در #اصول بحث شده‌اند. ✴️@fegh_osoul_rafiee

#کفایة_الأصول #آخوند_خراسانى #حاشیة_المشكيني #میرزاابوالحسن_مشکینی #المُقدَّمة 📔 ۵- قوله (کفایه/ج۱/ص۲۱): لا یقال: علی هذا یمکن تداخُل عِلمیْن... . ✅ #میرزاابوالحسن_مشکینی در #حاشیة_المشكيني (ج۱/ص۵۱) می‌نویسد: نسبت هر غرضی از اغراض علوم با غرض دیگر یکی از چهار حالت #تلازم و #تباین و #عموم مطلق و #عموم_من_وجه است. 📌 تلازمِ دو غرض یعنی تعدادی از مسائل و گزاره‌های علمی دو غرض مستقلّ را حاصل کنند که بر اساس هر کدام از دو غرض می‌توانند در علمی تدوین و جمع‌آوری شوند. 🔶️ شکّی نیست که تدوینِ دو علمِ مستقلّ در فرضی که نسبتِ دو غرض، #تباین یا #عموم_من_وجه است کاملاً صحیح است؛ در صورتِ #تباین که روشن است، اما در صورت #عموم_من_وجه به این خاطر است که بخشی از مسائلی که یکی از دو غرض را حاصل می‌کند در علم دیگر وجود ندارد، پس تمام مسائل هر کدام از دو علم این گونه نیست که هر دو غرض را حاصل کنند. 🔷️ در صورت #عموم_مطلق نیز تدوین و تکوینِ دو علم صحیح است، زیرا گاه غرض تنها پرداختن به همان مسائلی است که غرض خاصّی را حاصل می‌کند، نه مسائل دیگر. (مثلاً علم زمین‌شناسی که مسائلش بخشی از مسائل علم جغرافی است، اما علم مستقلّی تلقّی می‌شود) 🔶️ اما در فرضی که دو غرضِ مستقلّ داریم که بر تعدادی مساله و گزاره‌ی علمیِ مشخّص مترتّب است -به صورتی که همه‌ی آن مسائل، دو غرض را تامین می‌کنند- تدوین و تکوینِ دو علم، صحیح نیست. ✴️@fegh_osoul_rafiee

سلام علیکم! ممنونم از پرسش بسیار مهمّ شما دوست عزیز و گرامی. ✅ برای برداشت و اِسنادِ محتوای این گونه روایات به خداوند تعالی یا معصوم (علیه السلام) چند نکته باید مورد دقّت قرار گیرد که به طور اجمال و برای آشنایی با چگونگی مواجهه‌ی با این روایات به برخی اشاره می‌کنیم: 🔹️ ۱- باید محتوای روایت را بر اساس ارتکازاتِ عُقلایی و فهمِ عُرفی از متن و قرائن داخلی استظهار کرد؛ #اطلاق و #عموم و #مفاهیم و... . 🔸️ ۲- باید محتوای مذکور را در بوته‌ی #اِمکان_عقلی (#اِمکان_ذاتی) قرار داد؛ اگر از فرضِ آن، اجتماعِ نقیضیْنی پیش نمی‌آید پس فی حدّ ذاته ممکن است؛ در این صورت، راهی برای انکارِ عقلیِ آن نیست، مانند خلقِ واقعی مار از چوبدستی که ابداً مستلزمِ اجتماعِ نقیضیْن نیست. اما اگر اجتماع نقیضینی پیش می‌آید باید دست از ظهورِ بدویِ روایت کشید و آن را بر اساس قرائن عقلی استظهار کرد. 🔹️۳- باید محتوای مذکور را با سنجه‌های #اِمکانِ_وقوعی سنجید؛ به عبارت دیگر، باید بررسی کرد که آیا در نتیجه‌ی وقوع و تحقّقِ آن در عالَمِ خارج (و نه فرض ذاتِ آن)، اجتماعِ نقیضیْنی رُخ می‌دهد یا نه. اگر اجتماع نقیضینی رخُ می‌داد باید دست از ظهورِ اطلاقیِ روایت کشید و بر اساس قرائن عقلی استظهار کرد. 🔸️۴- باید در عالَمِ خارج فحص و جستجو کرد که آن امری که عقلاً اثبات کردیم ذاتاً و وقوعاً ممکن است آیا در عالَمِ خارج نیز تحقّق یافته است یا نه؟! کلّیّت دارد یا محدود به شرایط خاصّی است؟! این مرحله برای آن است که صدقِ خارجیِ محتوای روایت و کلّیّتِ آن را بسنجیم. در این صورت، حتی اگر یک موردِ نقض برای آن محتوای روایت پیدا کردیم به ناچار باید محتوای مذکور (علّیّتِ تامه‌ی خواندنِ آن دعای مخصوص در آخرِ ماهِ رجب برای زیادشدنِ ۱۱ ساله‌ی عُمر) را از اِطلاق و کلّیّت ساقط کنیم؛ یعنی در این صورت، اطلاقِ محتوای مذکور (و نه اصلِ محتوا) قابلِ قبول نبوده و باید آن را محدود به شرایط و ظروفِ خاصّی کنیم. 🔹️ ۵- اعتبار سند، مصدر (منبع اصلی) و مولِّف باید بر اساس ضوابط معهود و پذیرفته‌شده سنجیده شود؛ یعنی سنجش اعتبارِ روایت از نگاه علم حدیث و درایه و رجال (مقتضیِ حجّیّت شرعی). 🔸️ ۶- اگر در علم #اصول، معتقد باشیم #حجّیّتِ_خبرِ_ثقه مطلق است و شاملِ موضوعاتِ خارجی نیز می‌شود روایتِ مذکور، قابل اِسناد به معصوم (علیه السلام) است. و اگر دیدگاه اصولیِ‌مان این باشد که #حجّیّتِ_خبرِ_ثقه محدود به عالَمِ تشریع و اعتبار بوده و شامل گزاره‌های حقیقی و موضوعاتِ خارجی نمی‌شود هیچ راهی نداریم جز آن که از قرائن و شواهد حدیثی و تاریخی اثبات کنیم معصوم (علیه السلام) محتوای مذکور را بیان فرموده است، و در غیر این صورت راهی برای اِسناد جزمی به معصوم (علیه السلام) نیست. 📌 البته نگاه به آیات و روایات هم‌خانواده‌ی با روایتِ موردِ بحث نیز راه و روشی دارد که بماند. البته بحث و سخن بسیار است، اما بیش از این مجالی برای توضیح بیشتر نیست. ✴️@fegh_osoul_rafiee