⛔️ #بانکداري‌ـ‌اسلاميـياـربوي؟ (1)⛔️
آيا بانکهاي #جمهوري‌ـ‌اسلامي #ربوي است؟ آيا قانون #بانکداري‌ـ‌اسلامي مصوب شوراي نگهبان #خلاف‌ـ‌شرع است؟آيا همه کساني که از بانک #تسهيلات گرفته‌اند مرتکب #حرام و #ربا شده‌اند؟واقعا مشکل کجاست و تکليف چيست؟
يکي از بحثهاي مهم در بحث اسلامي بودن نظام جمهوري اسلامي ايران بحث #بانکداري است که به طور گسترده در فضاي حقيقي و مجازي مورد بحث و بررسي قرار گرفته است. اينجانب معتقدم در طرح مشکلات بحث بانکداري جمهوري اسلامي #خلط‌ـ‌مبحثهايي صورت گرفته است و بعضا #آدرس‌ـ‌غلط داده شده است و از مشکلات اصلي #غفلت شده است.
همچنين براي بسياري از مردم به ويژه #متدينين دغدغه جدي نسبت به #معاملات‌ـ‌بانکي پديد آمده است . از آنجا که #عموم‌ـ‌مردم در زندگي خود براي #خريد‌ـ‌منزل ، خودرو، وسائل زندگي و بعضا کسب و کار #نيازمند به #تسهيلات‌ـ‌بانکي هستنداين مسأله مشکلات زيادي براي متدينين ايجاد کرده است. لذا لازم است اين بحث به طور جدي مورد دقت و بررسي قرار گيرد.
به همين جهت در چند پست به اين بحث مهم کشور که از مباحث مهم مربوط به نظام اسلامي و دغدغه‌هاي مردم است، پرداخته خواهد شد.
@aboutalebi57
⛔️ #بانکداري‌ـ‌اسلاميـياـربوي؟ (2)⛔️
#ربوي‌ـ‌بودن‌ـ‌بانکها به عنوان #علت‌ـ‌اصلي مشکلات در #بانکداري‌ـ‌جمهوري‌ـ‌اسلامي يکي از #آدرسهاي‌ـ‌غلط در بحث #مشکل‌ـ‌بانکداري در جمهوري اسلامي است.
❇️ واقعا #مشکل‌ـ‌اصلی در بانکداری جمهوری اسلامی چیست؟ آیا مشکل ربوی بودن است؟ آيا مشکل #نرخ‌ـ‌بهره و دريافت #ديرکرد است؟
❇️ همانطور که میدانیم و بارها شنیده‌ايم يکي از اصلي‌ترين مشکلات بانکداري در ايران که موجب گله مندي شده است، #بالابودن‌ـ‌سود تسهيلات و مبادلات بانکي است ولذا همواره بانکهاي ايران با بانکهاي کشورهاي ديگر مقايسه ميشوند و #کم‌ـ‌بودن درصد #سود در اين بانکها و #زياد‌ـ‌بودن‌ـ‌سود در #بانکهاي‌ـ‌ايران را علامت #ربوي و غيراسلامي بودن بانکهاي ايران ميدانند و برعکس گفته ميشود که بانکهاي کشورهاي غيراسلامي از ما اسلامي‌تر هستند.
◀️ واقعا اگر سود بانکهاي جمهوري اسلامي 1 درصد يا 3 درصد بود چند درصد مردم اعتراض ميکردند؟؟
❇️ حقيقت اين است که طبق فتواي همه #فقهاي‌ـ‌شيعه، زياد يا کم بودن سود بانکي دليل بر #ربوي يا غيرربوي بودن آن نيست. طبق فتواي همه فقها اگر تسهيلات بانکي #قرض باشد، #سود آن #حرام است خواه يک درصد باشد خواه 50 درصد و بالاتر.
اگر تسهيلات بانکي براي معاملاتي مثل خريد خودرو، مسکن، وسائل منزل، تأسيس کارخانه و ... باشد و بر اساس #عقود‌ـ‌شرعيه مثل بيع سلف، اجاره به شرط تمليک، مشارکت و ... باشد طبق فتواي همه فقهاي شيعه #سود آن #اشکال‌ـ‌ندارد حتي اگر 50 درصد و يا بيشتر باشد.
◀️ #مشکل‌ـ‌اصلي در اين مسأله کجاست؟
❇️ مشکل اصلي بانکهاي جمهوري اسلامي بالابودن نرخ بهره است نه اصل بهره. چون طبق #قانون‌ـ‌بانکداري‌ـ‌اسلامي بهره‌هاي موجود در بانکهاي ايران بر اساس #عقود‌ـ‌شرعيه است و طبق فتواي همه فقها #بهره در اينگونه #معاملات‌ـ‌شرعي #اشکال‌ـ‌ندارد و لذا مشکل در اصل وجود بهره نيست بلکه #بالابودن #نرخ‌ـ‌بهره است. اتفاقا اعتراض مردم هم به همين بالابودن نرخ بهره است.
↙️ #علت‌ـ‌بالابودن #نرخ‌ـ‌بهره چيست؟
❇️ علت اصلي بالابودن نرخ بهره، #عدم‌ـ‌رشد‌ـ‌اقتصادي مناسب و وجود #رکود و #تورم است. اين که در بانکهاي کشورهاي پيشرفته دنيا نرخ بهره بسيار پايين است به اين علت است که نرخ #تورم در اين کشورها #پايين است و رشد اقتصادي بالاست.
◀️ راه حل چيست؟
❇️ #راه‌ـ‌حل اصلي براي #کاهش‌ـ‌نرخ‌ـ‌بهره معاملات بانکي، حل مشکلات کلان اقتصادي کشور يعني #رشد‌ـ‌توليد، #کاهش نرخ #تورم، #رفع‌ـ‌رکود و حل ساير مشکلات اقتصادي است که به برنامه‌ريزيها و سياستگذاري‌هاي صحيح اقتصادي و اجراي اين سياستها بر ميگردد و ربطي به مباحث فقهي مثل ربوي بودن و ... ندارد.
البته مطلب فوق به اين معنا نيست که در بانکهاي ما هيچ نوع مشکل فقهي وجود ندارد. و نکته مهم اينست که مشکلات فقهي کجاست؟
حال اين سوال مطرح ميشود که #علت‌ـ‌اعتراض برخي از #مراجع و بزرگان چيست؟ که در پستهاي بعدي به آن اشاره خواهد شد.
@aboutalebi57
⛔️ #بانکداري‌ـ‌اسلاميـياـربوي؟ (3)⛔️
❇️ #فتاواي‌ـ‌مراجع تقلید نشان میدهد که اسلامی بودن #قوانین‌ـ‌بانکداری‌ـ‌اسلامی مورد #تایید آنهاست (به جز برخی موارد جزیی اختلاف فتوا) . حال سؤال اینست که اگر چنین است, چرا برخی از #مراجع در سالهای اخیر به وضعیت بانکداری #اعتراض دارند؟ مشکل از نظر این بزرگان چیست؟
❇️ اشکالات مراجع دو وجه دارد:
1️⃣ برخی موارد اشکال مراجع به برخی از #اتفاقات‌ـ‌اجرایی و عملی است. به این معنا که قانون بانکداری اسلامی در #عموم‌ـ‌موارد مورد #تایید‌ـ‌همه‌ـ‌فقهاست مثل معاملاتی که بر اساس #عقود‌ـ‌اسلامي مضاربه, مشارکت, اجاره به شرط تملیک, جعاله و ... انجام میشود. اما اشکال بزرگان به اینست که این قوانین در مواردی در عمل #درست‌‌ـ‌اجرا‌ـ‌نمیشود و #تخلفاتی‌ـ‌در‌ـ‌عمل وجود دارد نه در اصل قانون. در حالی که اگر به همان قانون به طور دقیق عمل شود هیچ خلاف شرعی رخ نمیدهد. مثلا در سودی که بانک به سپرده گذاران پرداخت میکند اگر واقعا بانک با پول سپرده، کار اقتصادی مشروع داشته باشد و سود اولیه واقعا علی الحساب باشد و در پایان میزان #سود‌ـ‌واقعی محاسبه شود, هیچ #اشکالی در #دریافت‌ـ‌سودسپرده #وجود‌ـ‌ندارد. یا وقتی بانک برای خرید خودرور با مشتریان مشارکت میکند اگر واقعا خریدار، #خودرو بخرد هیچ #مشکلی در #سود دریافتی بانک در این معامله #وجود‌ـ‌ندارد.
2️⃣ برخی اشکالات مراجع به مواردی است که بین فقها #اختلاف‌ـ‌نظر‌ـ‌فقهي وجود دارد. یعنی برخی از مواد قانون مصوب بانکداری اسلامی از نظر برخی مراجع صحیح است و از نظر برخی صحیح نیست. مثلا #کارمزد در وام #قرض‌ـ‌الحسنه یا دریافت #دیرکرد از نظر #برخی‌ـ‌فقها #جایز‌ـ‌است و از نظر برخی فقها #جایز‌ـ‌نیست. لذا مراجعی که این موارد را صحیح نمیدانند طبق فتوای خود به این ماده اشکال میکنند. در این موارد طبیعتا هر فردی باید به #فتواي‌ـ‌مرجع خود عمل کند.
✅ با اين شرايط بسياري از معاملات بانکي طبق نظر همه فقها درست است اگر بانک و مردم به شرايط قانوني عمل کنند و برخي معاملات هم بستگي به فتواي هر مرجعي دارد.
❇️ سؤال بعدي اينست که با اين شرايط دقيقا تکليف مردم با معاملات بانکي چيست؟ کدام موارد بي اشکال است؟ کدام موارد اشکال دارد يا محل اختلاف است؟
ان شاء‌الله در پست بعدي به اين موارد اشاره خواهيم کرد.
@aboutalebi57
⛔️ #بانکداري‌ـ‌اسلاميـياـربوي؟ (4)⛔️
🌹#تکلیف‌ـ‌شرعی مردم با #معاملات‌ـ‌بانکی (1)🌹
✅ بخش اول: دريافت #سود‌ـ‌سپرده از بانک
با توجه به مخالفتهایی که برخی مراجع با برخی رفتارها و معاملات بانکی دارند تکلیف شرعی مردم با معاملات بانکی چیست؟
ارتباط مردم با بانک در دو قالب کلی است:
1️⃣ مردم پول خود را به عنوان سپرده در اختیار بانک قرار میدهند و بانک عامل کار میشود و به مردم سود پرداخت میکند.
2️⃣ بانک پولی را در اختیار مردم قرار میدهد و مردم این پول را در مصارف مختلفی مثل خرید, سرمایه گذاری و فعالیت اقتصادی صرف میکنند و به بانک سود پرداخت میکنند.
1️⃣ #سود‌ـ‌سپرده‌ـ‌مردم
در قالب اول که مردم پول خود را در اختیار بانک در قالب #سپرده میگذارند و سودی را دریافت میکنند، طبق فتوای #همه‌ـ‌مراجع این معامله بانکی و دریافت سود اگر در قالب یک #فعالیت‌ـ‌اقتصادی و بر اساس #عقود‌ـ‌شرعی مثل مضاربه, مشارکت و ... در اختیار بانک قرارگیرد و بانک طبق #موازین‌ـ‌شرعی سود را به مردم پرداخت کند، اشکال شرعی ندارد و #دریافت‌ـ‌سود #صحیح است. (البته برخي شرايط و جزييات در فتاواي برخي مراجع هست که هرکس باید به فتوای مرجع خود مراجعه کند.)
در همین مورد اگر بانک با این پول فعالیت اقتصادی در قالب عقود شرعی نداشته باشد و خدای ناکرده این پول را مثلا با سود 20 درصد به دیگران قرض بدهد و بخشی از این سود را خودش بردارد و بخشی از آن را به مشتری بدهد قطعا #ربا محسوب شده و #حرام‌ـ‌است.
حال این که بانک این پول را در قالب عقود شرعی مصرف میکند یا خیر طبیعتا با تحقیق و سوال از بانک عامل روشن میشود که وظیفه مکلفین است.
@aboutalebi57
⛔️ #بانکداري‌ـ‌اسلاميـياـربوي؟ (5)⛔️
🌹#تکلیف‌ـ‌شرعی مردم با #معاملات‌ـ‌بانکی (2)🌹
✅ بخش دوم: پرداخت #سود‌ـ‌تسهيلات به بانک
مورد دوم ارتباط مردم با بانک به اين شکل است که بانک پولی را در اختیار مردم قرار میدهد و مردم این پول را در مصارف مختلفی مثل خرید, سرمایه گذاری و فعالیت اقتصادی صرف میکنند و به بانک سود پرداخت میکنند.
2️⃣ #دريافت‌ـ‌تسهيلات از بانک و #پرداخت‌ـسود به بانک
دريافت تسهيلات بانکي در دوقالب است:
❇️ 1️⃣ #تسهيلات‌ـقرض‌ـالحسنه
در مواردی بانک این پول را به عنوان قرض الحسنه به مردم میدهد و مردم اختیار دارند این پول را در هر موردی که نیاز دارند خرج کنند. در تسهیلات قرض الحسنه معمولا بانکها مبلغی به عنوان کارمزد (بین 2 تا 4 درصد) دریافت میکنند. دریافت کارمزد در وام قرض الحسنه از مواردی است مورد اختلاف فقهاست.
مراجعی مثل آیات عظام امام خمینی, خامنه ای, فاضل, مکارم و نوری همدانی دریافت #کارمزد در #قرض‌ـ‌الحسنه را به شرطی که #واقعا‌ـ‌صرف‌ـ‌هزینه های بانک مثل حقوق کارمندان, کرایه مکان و .... شود، #بدون‌ـ‌اشکال میدانند. (البته میزان آن حداکثر تا 4 درصد برآورد شده است نه بیشتر)
مراجعی مثل آیات عظام بهجت, تبریزی, سیستانی, صافی و وحید خراسانی دریافت #کارمزد در #قرض‌ـ‌الحسنه را یا #جایز‌ـ‌نمیدانند و یا با #شرایط‌ـ‌خاصي جایز میدانند که مقلدین این مراجع باید برای اطلاع از شرایط آن به دفاتر این مراجع یا استفتاءات مراجعه نمایند.
❇️ 2️⃣ #تسهيلات‌ـ‌خرید مسکن, خودرو, وسائل منزل یا #فعالیتهای‌ـ‌اقتصادی صنعتی و کشاوری و ....
این دسته از تسهیلات به شرطی که در قالب یکی از #عقود‌ـ‌شرعی مثل جعاله, مضاربه, مشارکت, مزارعه, و ... باشد و بر اساس #قواعد‌ـ‌شرعی به بانک سود پرداخت کنند طبق فتوای #عموم‌ـ‌مراجع بدون اشکال است. (البته جزييات وشرايط خاصي در فتاواي برخي مراجع وجود دارد که بايد به دفتر يا استفتاءات يا رساله آن بزرگواران مراجعه کرد.)
اما اگر افرادی که این نوع تسهیلات را از بانک میگیرند و آن را صرف آن #معامله خاص نکنند و یا #قواعد آن را #رعایت‌ـ‌نکنند قطعا #حرام است و مرتکب #ربا میشوند. مثل این که تسهیلات خودرو یا وسائل منزل بگیرند ولی خودرو یا وسیله منزل نخرند و #فاکتور‌ـ‌صوری به بانک بدهند. یا مثلا تسهيلات برای #تأسیس‌ـ‌کارگاه صنعتی یا فعالیت #کشاورزی بگیرند ولی بروند و با این پول #زمین‌ـ‌بخرند و ....
@aboutalebi57
⛔️ #بانکداري‌ـ‌اسلاميـياـربوي؟ (6)⛔️
❇️ #غلطهای‌ـ‌مشور و #تصورات‌ـ‌نادرست از #ربا و معاملات بانکی (1)
1. یکی از تصورات نادرست در مورد #ربا اين است که هر #سودي که از طرف دريافت کننده پول به صاحب پول داده شود، #بهره يا #ربا محسوب ميشود و #حرام است. مثلا اگر بانک از مردم پول گرفت يا مردم از بانک پول گرفتند و بابت اين پول به طرف مقابل سود و مازادي دادند،#حرام است.
جواب:
در حالي که ربايي که امروز در جامعه ما احتمال تحقق دارد رباي قرضي است که در شرع آمده است. و آن در صورتي است که پولي #قرض داده شود و #قرض‌ـ‌گيرنده پول، صرفا در ازاي #دريافت‌ـ‌پول به قرض دهنده، #سود يا مازاد بدهد.
اما اگر پول قرض نباشد بلکه يک #معامله‌ـ‌اقتصادي بر اساس #توافق طرفين باشد، يعني کسي پولي را به کسي بدهد که بر اساس #عقود‌ـ‌شرعي مثل مضاربه، مشارکت،جعاله و .... اين پول صرف #فعاليت‌ـ‌اقتصادي صنعتي يا کشاورزي و .... شود يا #جنسي مثل #خانه، #خودرو و ... خريده شود و ضوابط عقود شرعيه در آن رعايت شود، سود اين #تجارت يا #معامله يا فعاليت اقتصادي #حرام‌ـ‌نيست. ولو اين که اين سود 50 درصد يا 100 درصد ويا حتي بيشتر باشد.
@aboutalebi57
⛔️ #بانکداري‌ـ‌اسلاميـياـربوي؟ (7)⛔️
❇️ #غلطهای‌ـ‌مشور و #تصورات‌ـ‌نادرست از #ربا و معاملات بانکی (2)
✳️ یکی از #تصورات‌ـ‌اشتباه در مورد #معاملات‌ـ‌بانکی اینست که #سود‌ـ‌کم #ربا‌ـ‌نیست و #سود‌ـ‌زياد #رباست. لذا دیده میشود که بین بانکهای ايران و بانکهای دیگر کشورها مقایسه میشود و #سود‌ـ‌کم یک درصدی یا سه درصدی و ... در بانکهای کشورهای دیگر را #علامت‌ـ‌اسلامی بودن این بانکها میدانند و #سود‌ـ‌بالای 15 و 20 و 30 درصدی بانکهای ایران را علامت #ربوی و غیراسلامی بودن آن میدانند.
✳️ در حالی که #ملاک‌ـ‌ربا در اسلام در مواردی که پولی بین طرفین رد و بدل میشود، #مقدار‌ـ‌سود و کم و زیاد بودن آن #نیست بلکه ملاک این است که این سود، سود‌ـ‌قرض باشد یا سود‌ـ‌فعالیت‌ـ‌اقتصادی و تجاری. لذا اگر سود در ازای قرض باشد حتی اگر یک درصد و کمتر از یک درصد هم باشد #ربا محسوب شده و #حرام است. اما اگر #سود در ازای یک #فعالیت‌ـ‌اقتصادی و تجاری با #شرایط‌ـ شرعی باشد حتی اگر 100 درصد هم باشد #حرام‌ـ‌نیست. لذا در بانکهای خارجی که عموما شرایط شرعی رعایت نمیشود حتی سودهای یک درصدی هم احتمال ربا بودنش زیاد است اما در بانکهای جمهوری اسلامی اگر سود بر اساس #قوانین‌ـ‌بانکداری‌ـ‌اسلامی باشد #حلال است ولو این که میزان سود زیاد باشد.
✳️ البته اين مطلب به معناي دفاع از سودهاي زياد بانکهاي ايراني يا تقبيح سودهاي کم بانکهاي خارجي نيست. بلکه فقط بيان حکم شرعي هرکدام است. مطلوب اين است که بانکهاي ايران #سود‌ـ‌کم‌ـ‌حلال داشته باشند.
❇️ همانطور که قبلا هم گفته شد, علت‌ـ‌سود‌ـ‌کم در بانکهای خارجی #پایین‌ـ‌بودن نرخ #تورم و نرخ #رشد‌ـ‌اقتصادی بالاست و #علت‌ـ‌سود‌ـ‌زياد در بانکهای ایرانی، #تورم‌ـ‌بالا و وجود #رکود است. و این کمی و زیادی ربطی به ربوی بودن ندارد. #راه‌ـ‌حل مشکل سود بالاي بانکهاي ايران، حل مسائل کلان اقتصادي است که مقام معظم رهبري در قالب #اقتصاد‌ـ‌مقاومتي مطرح کردند مواردي مثل: #حمايت از #توليد‌ـ‌داخلي، ممانعت از #قاچاق، اقتصاد #دانش‌ـ‌بنيان، اصلاح #الگوي‌ـ‌مصرف و ...
@aboutalebi57
⛔️ #بانکداري‌ـ‌اسلاميـياـربوي؟ (8)⛔️
❇️ #غلطهای‌ـ‌مشور و #تصورات‌ـ‌نادرست از #ربا و معاملات بانکی (3)
یکی از تصورات نادرست در مورد ربوی و حرام بودن یک معامله اینست که همواره طرفین معامله باید در #سود‌ـ‌و‌ـ‌زیان #شریک باشند.
در حالی که این مساله #عمومیت‌ـ‌ندارد. در بسیاری از معاملات بانکی لزوما طرفین در سود و زیان شریک نیستند و حتی در مواردی میتوانند از ابتدا #شرط‌ـ‌کنند که بخشی از ضرر یا حتی #تمام‌ـ‌ضرر بر عهده #یکنفر باشد.
مثلا در مضاربه #خسارت در اصل سرمایه فقط #برعهده‌ـ‌مالک است و ربطی به عامل ندارد. و طبق فتوای برخی فقها مثل آیت الله بهجت میتوانند از ابتدا #شرط‌ـ‌کنند که این #خسارت #برعهده‌ـ‌عامل باشد. (مساله 1700 رساله آیت الله بهجت)
در مشارکت طبق فتواي برخي از فقها مثل امام، آيت الله مکارم، ايت الله اراکي اگر شرط کنند که #تمام‌ـ‌ضرر بر عهده #يکي‌ـ‌از‌ـ‌طرفين باشد، #صحيح است. (مساله 2146 و 2147 رساله سيزده مرجع)
بنابراین تقسیم سود و ضرر بستگی به نوع معامله دارد که از کدام عقود شرعی باشد و همچنین بستگی به نوع توافق طرفین دارد. لذا نمیتوان گفت هرجا طرفین معامله در سود و زیان شریک نبودند پس معامله شرعی نیست و سود آن حرام است.
@aboutalebi57