بسم الله الرحمن الرحیم
📚تفسیر کامل تسنیم
🧠استفاده برای#عموم_مردم
🎙علامه جوادی آملی
📖سوره: حمد
📝پیشگفتار سوره
🔸سوره مباركه فاتحة الكتاب، كلام خداي سبحان است، ولي به نيابت از #عبد_سالكي كه چهره جان خويش را متوجه ذات اقدس خداوند كرده، به #رازگويي_محبّانه و عاشقانه با او ميپردازد.
🗝خداي سبحان در اين سوره، #ادب_تحميد، #شيوه_اظهار_بندگي و راه #سخن_گفتن عبد سالك با #ربّ_مالك را به سالكان كويش آموخته است و آن را پايه «عمود دين» قرار داده: «لا صلاة إلاّ بفاتحة الكتاب*نماز صحیح نیست مگر با فاتحه الکتاب»، #ده_بار تلاوت آن را در هر شبانه روز، بر متقرِّبان به فرايض، فرض و #چندين برابرِ آن را به شائقان قرب نوافل(نمازهای نافله) سفارش كرده است.
🎲اگر سوره مباركه حمد، مشتمل بر عصاره #معرفتهاي_قرآني، كه همان اسرار مبدأ و معاد و دانش سلوك انسان به سوي پروردگار است، نمي بود، اين گونه در كتاب خدا #همتاي «قرآن عظيم» قرار نمي گرفت و در كلام اسوه هاي سلوك إلي الله (اهلبيت عليهمالسلام) با #عظمت از آن ياد نميشد.
🌴نامهاي سوره
🌾قرآنكريم اسماء و صفات فراواني دارد و سوره حمد نيز كه «امّ القرآن*مادر قرآن» و مشتمل بر عصاره معارف قرآني است، به همين مناسبت داراي نامها و القاب بسياري است. نامهاي معروف اين سوره عبارت است از: امّ الكتاب، فاتحة الكتاب، السبع المثاني و حمد، و نامهاي غير مشهور آن، فاتحة القرآن، القرآن العظيم، الوافية، الكافية، الشافية، الشفاء، الصلاة، الدّعاء، الأساس، الشكر، الكنز، النّور، السؤال، تعليم المسألة، المناجاة، التفويض، (سورة) الحمد الاُولي والحمد القُصري است.
🔍بررسي جايگاه و محتواي اين سوره نشان ميدهد كه تسميه(نامگذاری) آن به هر يك از اين نامها ناشي از #مناسبتهاي موجود در معارف آن و يا #جايگاه_ويژه سوره است.
🔦اكنون به بررسي اسرار نام گذاري سوره حمد به اين نامها مي پردازيم:
1 ـ «أُمّ الكتاب»، «أُمّ القرآن»: نامگذاري سوره حمد به اين دو نام، كه در روايات فراواني به نقل فريقين(شیعه و سنی) آمده است، از اين روست كه مشتمل بر #عصاره_معارف_قرآن_كريم است.
🖇معارف قرآني داراي سه بخش «مبدأ شناسي(خدا شناسی)، معادشناسي و رسالت شناسي(پیامبر شناسی)» است و كلام منسوب به حضرتاميرالمؤمنين (عليهالسلام) نيز كه فرمودند: «رحم الله امرأً علم من أيْن وفى أيْن وإلي أين*خدا رحمت کند بنده ای را که بداند از کجا آمده؟ و در کجاست؟ و به کجا می رود؟» ناظر به شناخت همين #اصول_سه گانه است.
💡سوره مباركه #فاتحة_الكتاب نيز مشتمل بر معرفت هاي ياد شده است؛ زيرا بخش #آغازين آن مربوط به #مبدأ و #ربوبيت مطلق(مالک مطلق)(الحمد لله رب العالمین...) او بر عوالم هستي و همچنين صفات جمالي او مانند رحمت مطلق و رحمت خاصّ(الرحمن الرحیم) است و #بخش_مياني آن (مالك يوم الدين) ناظر به معاد و ظهور مالكيت مطلقه خداي سبحان در قيامت است و #بخش_پاياني آن كه سخن از #حصر عبادت و استعانت(کمک گرفتن) در خداي سبحان و طلب هدايت به صراط مستقيم دارد (إيّاك نعبد... ولا الضالّين)، مربوط به هدايت و ضلالت در سير از مبدأ تا معاد است و مدار و محور آن مسئله وحي و رسالت است.
🔊 پس #اصول #معارف_قرآني در اين سوره #ترسيم شده است.
🎯🎯🎯🎯🎯🎯🎯🎯🎯🎯🎯
ایتا:https://eitaa.com/bourhan
سروش:http://sapp.ir/javadiamoli1
وات ساپ:https://chat.whatsapp.com/CAYrOJatiFj21OhB8lua7i
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
📚تفسیر #کامل_و_روان تسنیم
🧠استفاده برای #عموم_مردم
🎙علامه جوادی آملی
📖تفسیر سوره: حمد
💎آیه۲: (اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمِين)
🌈لطايف و اشارات
🍁1 ـ #جامعترين تعبير از حمد
*حمد خداي سبحان در آغاز پنج سوره قرآن آمده است:
☄الف: سوره حمد: (الحمد لله ربّ العالمين).
🌹ب:سوره انعام: (الحمد لله الذي خلق السماوات والأرض وجعل الظلمات والنور..ستایش مخصوص خدایی است که آسمان و زمین را خلق کرد و قرار داد تاریکی ها و نور را ).
🌳ج: سوره كهف: (الحمد لله الذي أنزل علي عبده الكتاب...ستایش مخصوص خدایی است که قرآن را بر بنده اش نازل کرد ).
〽️د: سوره سباي: (الحمد لله الذي له ما في السماوات وما في الأرض...ستایش مخصوص خدایی است که برای اوست آنچه در آسمان ها و آنچه در زمین است).
🌴ه: سوره فاطر: (الحمد لله فاطر السماوات والأرض..ستایش مخصوص خدایی استکه آسمان ها و زمین را بوجود آورد).
🌙آنچه در طليعه سوره مباركه #حمد آمده #جامع ترين آن هاست؛ زيرا كلمه «العالمين» شامل عالم تكوين (اعمّ از آسمان ها و زمين و عالم مجردات و ماديات) و عالم تشريع و تدوين(آیین و دین) مي شود(البته در سوره جاثيه،گرچه در آغاز آن، سخن از حمد خدا نيست، ولي در آيه 36، حمد خدا با تعبيري #جامعتر_و_قويتر از سوره حمد آمده است: (فللّه الحمد ربّ السماوات وربّ الأرض ربّ العالمين...پس ستایش برای خدایی است که پرورش دهنده آسمان هاست و پرورش دهنده زمین است و پرورش دهنده جهان ها ).
✨ #سرّ_اقوا بودن تعبير در اين آيه كريمه نسبت به آيه شريفه (الحمد لله ربّ العالمين) دو چيز است: الف: تقديم «لله» بر «الحمد»: (فللّه الحمد) كه صريحاً بر #حصر دلالت دارد در حالي كه دلالت «الحمد لله» بر حصر (اختصاص حمد به خدا) #نيازمند تقريب خاصي است (كه در بحث تفسيري به آن اشاره شد).
⭐️ب: تكرار علت. توضيح اين كه، كلمه (ربّ العالمين) در ذيل دومين آيه از سوره حمد بيانگر #علّت اختصاص حمد به خداي سبحان است؛ همچنين (ربّ السماوات و ربّ الأرض ربّ العالمين) در آيه سوره جاثيه؛ با اين تفاوت كه در آيه سوره جاثيه #تعليل_ذيل_آيه_تكرار شده است؛ يك بار به صورت #مشروح (ربّ السماوات و ربّ الأرض) و بار ديگر به صورت #خلاصه (ربّ العالمين)؛ زيرا از اين كه (ربّ الأرض) با واو عطف شده و در عين حال واو عاطفه در «ربّ العالمين» تكرار نشده است، استفاده مي شود كه مراد از «سماوات و أرض» همان «عالمين»، يعني #مجموع ما سوي الله است.
#اللّهُمَ_عَجِّل_لِوَلیِّکَ_الفَرَج
🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄
📚تفسیر #کامل_و_روان تسنیم
📬ایتا:https://eitaa.com/bourhan
📮سروش:http://sapp.ir/javadiamoli1
🗞وات ساپ:https://chat.whatsapp.com/CAYrOJatiFj21OhB8lua7i
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
📚تفسیر #کامل_و_روان تسنیم
🧠استفاده برای #عموم_مردم
🎙علامه جوادی آملی
📖تفسیر سوره: حمد
💎آیه۲: (اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمِين)
⛱برهان چهارم: كه #حدّ وسط آن «جامع كمالات بودن خدا» است در بحث تفسيري تقرير شد.
🏵برهان ديگري نيز از آيات اوليه سوره مباركه حمد استفاده مي شود كه حد وسط آن ها #رحمت_مطلقه، #رحمت_خاصه و #مالكيت_مطلقه خداوند است و در تفسير آيات دوم و سوم همين سوره بيان خواهد شد.
🔔نكته: براهين #حصر حمد گرچه در نگاه اوّل متعدد و حدّ وسط هر برهان با براهين ديگر متفاوت است، اما با دقت معلوم مي شود كه برخي از اين براهين زير #پوشش برخي ديگر است و در جمع بندي نهايي مي توان براهين متعدد را به تقرير زير در #يك_برهان خلاصه كرد:
🎗#همه كمال ها، جمال ها و نعمت ها اوّلاً و بالاصاله از آنِ خداي سبحان است و #اسنادش به ديگران ثانياً و بالعرض است و چون حمد در #برابر كمال، جمال و نعمت بخشي است، #همه_حمد از آنِ خداي سبحان است و جز او كسي مالك حمد نيست.
🍥تفاوت اجمال و تفصيل يا متن و شرح در آيات قرآن كريم مشهود است؛ زيرا گاهي بر اساس اصل #نظم_كلّي و انسجام و هماهنگي سراسر جهان امكان بر توحيد ربوبي استدلال مي شود و گاهي بر اساس #نظم_خاص رويش گياهان، طلوع و افول ستارگان، پديد آمدن شب و روز و... .
#اللّهُمَ_عَجِّل_لِوَلیِّکَ_الفَرَج
🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄
📚تفسیر #کامل_و_روان تسنیم
📬ایتا:https://eitaa.com/bourhan
📮سروش:http://sapp.ir/javadiamoli1
🗞وات ساپ:https://chat.whatsapp.com/CAYrOJatiFj21OhB8lua7i
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
📚تفسیر #کامل_و_روان تسنیم
🧠استفاده برای #عموم_مردم
🎙علامه جوادی آملی
📖تفسیر سوره: حمد
💎آیه۵: (إِيِّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ )
⛓بحث:تفسیر
🚨تفسير
📜إيّاك: #ضمير منفصل مفعولي است كه براي افاده #حصر، بر فعل خود (نعبد) مقدم شده است. گذشته از آن كه در خصوص مقام، نكته مهمّي هم ملحوظ خواهد بود و آن تقدّم معبود بر عابد و عبادت است؛ چنانكه در اثناي بحث روشن مي شود كه #توحيدِ_نابْ مقتضي #حصر مشهود در معبود است، به طوري كه نه #عابد ديده شود و نه #عبادت او، تا هم از گزند #تثليث در مشهود پرهيز شود و هم از #تثنيه در آن.
🌍نعبد: «عبد» به معناي #انساني است كه #مملوك_غير باشد و اگر اين كلمه را از ويژگي هاي انساني تجريد(جدا) كنيم به معناي «موجود با شعوري است كه ملِك غير باشد» و به اين اعتبار بر همه موجودات با شعور اطلاق مي شود: (إن كل من في السماوات والارض إلاّ اتي الرّحمن عبداً...هیچ کس در آسمان ها و زمین نیست مگر اینکه بنده به سوی خدای رحمان می آید). واژه «عبادت» نيز همين معنا را افاده مي كند؛ گرچه بر حسب اشتقاق هاي گوناگون و اختلاف موارد، تغييراتي در معناي آن حاصل مي شود.
#اللّهُمَ_عَجِّل_لِوَلیِّکَ_الفَرَج
🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄
📚تفسیر #کامل_و_روان تسنیم
📬ایتا:https://eitaa.com/bourhan
📮سروش:http://sapp.ir/javadiamoli1
🗞وات ساپ:https://chat.whatsapp.com/CAYrOJatiFj21OhB8lua7i
🌍کانال تلگرامی:https://t.me/javadiamolii
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
📚تفسیر #کامل_و_روان تسنیم
🧠استفاده برای #عموم_مردم
🎙علامه جوادی آملی
📖تفسیر سوره: حمد
💎آیه۵:( إِيِّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ)
⛓بحث:براهین حصر عبادت و استعانت
📌براهين حصر عبادت و استعانت
🎊آيه كريمه (إيّاك نعبد وإيّاك نستعين) به روشني مفيد #حصر_عبادت و #استعانت در خداي سبحان است و اسماي حسناي (الله، ربّ العالمين، الرّحمن، الرّحيم و مالك يوم الدّين)كه در آيات قبل آمده، علاوه بر اين كه هر يك #حد_وسط برهاني بر اثبات #حمد و #حصر آن در خداي سبحان است، حدّ وسط برهان بر «حصر عبادت» و «حصر استعانت» در او نيز خواهد بود.
⏳ مثلاً با استفاده از اسم «الله» برهاني بدين تقرير اقامه مي شود: «ذات اقدس خداوند، #جامع و دربردارنده همه كمالات وجودي است[پاورقی:در بحث تفسيري آيه (الحمد لله ربّ العالمين) گذشت كه «الله» نام هويّت #غيبي محض نيست؛ زيرا آن هويّت مطلق، اصلاً اسم ندارد.
✴️«الله» نام ذات مقدسي است كه جامع و #مستجمع همه صفات كمالي است] و چنين موجود كاملي #تنها_معبود و #تنها_مستعان سراسر عوالم هستي است، بنابراين عبادت و استعانت #ويژه اوست».
#اللّهُمَ_عَجِّل_لِوَلیِّکَ_الفَرَج
🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄
📚تفسیر #کامل_و_روان تسنیم
📬ایتا:https://eitaa.com/bourhan
📮سروش:http://sapp.ir/javadiamoli1
🗞وات ساپ:https://chat.whatsapp.com/CAYrOJatiFj21OhB8lua7i
🌍کانال تلگرامی:https://t.me/javadiamolii
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
📚تفسیر #کامل_و_روان تسنیم
🧠استفاده برای #عموم_مردم
🎙علامه جوادی آملی
📖تفسیر سوره: حمد
💎آیه۵:(إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ)
⛓بحث:لطایف و اشارات
🔅حضرت صالح (عليه السلام) نيز همين سخن را با قوم خود گفت: (يا قوم اعبدوا الله ما لكم من إله غيره). همچنين درباره شعيب (عليه السلام) مي فرمايد: (وإلي مدين أخاهم شعيباً قال يا قوم اعبدوا الله ما لكم من إله غيره...و به سوی شهر مدین برادر آن ها شعیب گفت...) و در دستوري #جامع، خداي سبحان به رسولش مي فرمايد: (قل اللهَ أعبدُ مخلصاً له ديني...بگو فقط خدا را می پرستم و دینم را برای او خالص می کنم).
🔱 اين جمله كه با تقديم مفعول(الله) بر فعل(أعبد) مفيد #حصر است، همان لسان (إياك نعبد) را دارد و كلمه (مخلصاً) مؤكّد همان معنايي است كه از حصر استفاده مي شود.
💎تذكّر: تقديم مفعول بر فعل، همواره براي افاده حصر #نيست؛ زيرا گاهي اهتمام(همت گماردن) و مانند آن مايه تقديم مي شود، #ليكن در اين گونه از موارد كه شواهد #لبّي(عقلی) متّصل از يك سو و خطوط كلّي رهآورد #وحي از سوي ديگر راهنمايي مي كند، نكته اساسيِ تقديم، همان افاده #حصر است.
#اللّهُمَ_عَجِّل_لِوَلیِّکَ_الفَرَج
🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄
📚تفسیر #کامل_و_روان تسنیم
📬ایتا:https://eitaa.com/bourhan
📮سروش:http://sapp.ir/javadiamoli1
🗞وات ساپ:https://chat.whatsapp.com/CAYrOJatiFj21OhB8lua7i
🌍کانال تلگرامی:https://t.me/javadiamolii
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
📚تفسیر #کامل_و_روان تسنیم
🧠استفاده برای #عموم_مردم
🎙علامه جوادی آملی
📖تفسیر سوره: حمد
💎آیه۵:(إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ)
⛓بحث: آفات توحید عبادی
♦️قرآن كريم در مقام تبيين ويژگي هاي موحدان راستين و ستايش آنان مي فرمايد: (وعد الله الذين آمنوا منكم وعملوا الصالحات لَيستخلفنّهم في الأرض كما استخلف الذين من قبلهم وليمكّننّ لهم دينهم الذي ارتضي لهم ولَيبدّلنّهم من بعد خوفهم آمناً يعبدونني لا يشركون بي شيئاً...خداوند به کسانی که ایمان آورده و عمل صالح انجام داده اند وعده داده است که شما را مانند گذشتگان وارثان زمین می کند و قطعا دینشان را محکم و استوار نماید و ترس و بیمشان را به امنیت تبدیل می کند ، مرا بپرستید و هیچ چیزی را شریک من نگیرید)؛ موحدان راستين اگر به #قدرت دست يافتند، نه تنها خدا را عبادت ميكنند، بلكه #هيچ_شريكي نيز براي او قرار نمي دهند.
🔸گرچه جمله (يعبدونني...مرا عبادت کنید) مفيد حصر نيست، اما از جمله (لايشركون بي شيئاً....شریکی را با من نگیرید) كه #نكره_در_سياق_نفي دارد، #حصر استفاده مي شود و چون جمله دوم بدون حرف عطف در كنار جمله اول قرار گرفت مفيد آن است كه #توحيد_عبادي و #نفي_شرك دو معناي جداي از هم نيست و اگر با نكره در سياق نفي، همه گونه هاي شرك منتفي شد، عبادت براي خدا خالص خواهد شد و اين همان مضمون (ايّاك نعبد) است.
#اللّهُمَ_عَجِّل_لِوَلیِّکَ_الفَرَج
🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄🍄
📚تفسیر #کامل_و_روان تسنیم
📬ایتا:https://eitaa.com/bourhan
📮سروش:http://sapp.ir/javadiamoli1
🗞وات ساپ:https://chat.whatsapp.com/CAYrOJatiFj21OhB8lua7i
🌍کانال تلگرامی:https://t.me/javadiamolii