📸بیمارستان #نکویی قم 🗓 سال ۱۳۳۵ 📍محل نگهداری: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

🌀چرا به کهک، می‌گویند کهک؟ ✏️حمید صادقی 🔸️دریافتن معنی و وجوه تسمیه بسیاری اسامی #دیه‌ها و #مزارع قدیمی به دلیل قدمت آنان و تغییر و تحریف‌های صورت پذیرفته دشوار و بر عامۀ مردم ممکن نیست. 🔹️#کهک (قم) از آن جمله اسامی است. این نام در دیگر جاها نیز شنیده شده است لذا به نظر جملگی شبیه هم بوده و وجه تسمیه مشترک دارند؛ 🔸️اما معنای #کهک چیست؟ اگر معنای آن دانسته شود، وجه تسمیه آن نیز در محل‌هایی که کهک نامگذاری و مشهور شده #روشن می‌شود. 🔹️در خصوص معنای کهک و وجه تسمیه آن در کتب اعلام پژوهی آورده‌اند این واژه به معنای "#گرم" است. گرم در سانسکریت #کهر بوده که این "ر" در زبان‌ها از میان رفته یا برای این‌که سبک باشد انداخته شده است. 🔸️لذا کهر تبدیل به"که" گردیده و یک "ک" تکراری نیز برای همبستگی به آن اضافه شده و در نهایت تبدیل به کهک شده است. لذا این موضع به جهت #گرم بودنش بدین نام مشهور شده است و از عهد قدیم محلی گرم بوده است. 🔹️از این رو به نظر در تقابل با منطقه فرا دست خود هم‌چون #کرمجگان، #فردو و... که منطقه‌ای سردسیر است بدین نام شهرت یافته است. 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

🌀 یهودیان قم ✏️محمد مهیار 🔺️بخش اول 🔸️ یهودیان در مرکز ایران، از جمله در منطقه جوباره اصفهان، در حوالی خیابانِ فعلیِ محتشم در کاشان، و در سه راه بازار #قم و احتمالا در چند شهر دیگر می‌زیسته‌اند. 🔹️شغل آنها غالباً #خرّازی، #بزّازی، #طلا_فروشی و دیگر حِرَفی بود که به نوعی با خرید و فروش عتیقه پیوند داشت. 🔸️من خود از این یهودیان، خاطراتی دارم؛ هنوز کودکی پنج شش ساله بودم که در کوچه پس‌کوچه‌های قم فروشندگان #دوره‌گردی را می‌دیدم که قیافه ای بسیار متین و موقّر داشتند؛ یعنی وضعِ ظاهرشان چند سر و گردن از دیگران بالاتر بود؛ 🔹️این فروشندگان دوره گرد، #الاغی داشتند که بارش پارچه بود، و شاگردی که آن الاغ را هدایت می‌کرد؛ فروشنده #یهودی در حالی که نیم متری فلزّی در دست داشت، چند قدم جلوتر از الاغ و شاگردش حرکت می‌کرد و #جار می‌زد: بزّازی، بزّازی. 🔸️این نکته را هم ناگفته نگذارم که مردم به این فروشندگان دوره گردِ یهودی #اعتماد کامل داشتند و یهودیان هم سعی می‌کردند این اعتماد آسیب نبیند. 🔹️باری، قاعده فروشِ، نقد که نبود، غالباً #نسیه و یا تهاتر با اشیای کهنه و عتیقه، بدین صورت بود که فروشنده بساطش را که تماماً شامل پارچه‌های ارزان قیمت بود، داخل خانه مشتری و در وسط حیاط پهن می‌کرد و با به نمایش گذاشتن پارچه‌های #رنگارنگِ چیت و کُدَری و دارایی و دَبیت و غیره دلِ خریدار را می‌بُرد. ادامه دارد... #یهودیان_قم 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

🌀 یهودیان قم ✏️محمد مهیار 🔺️بخش دوم 🔸️خریدار دل از کف داده هم که نمی‌توانست چشم از این #قماشِ الوان بردارد و از سویی پولی در بساط نداشت، حاضر می‌شد در مقابل چند متر پارچه یکی از لوازم #خانه‌اش را که شامل چراغِ لامپا، چراغ بغدادی، ظروف چینی و یا بلورِ و یا مسی بود تهاتر کند. 🔹️حتی اگر خریدار دلش نمی‌آمد که این لوازم خانه را #معاوضه کند فروشنده حاضر می‌شد به او نسیه بدهد و یا آن ظرف را به امانت بردارد. به هر حال می‌دانست که روزی آن شئ #نصیب خودش می‌شود. 🔸️البته این بزّازهای دوره‌گردِ یهودی با هم کار می‌کردند؛ مثلاّ اگر می‌خواستند شیئ را به قیمت #ارزان از چنگ کسی به درآورند، اوّلی اگر قیمتی را تعیین می‌کرد، دوره‌گرد دوم قیمت #پایین‌تری را برای آن شئ بیان می‌کرد، و تا زمانی که آن شئ را به چنگ نمی‌آوردند از پا نمی‌نشستند. 🔹️امّا یهودیان #کاشان بیشتر بودند و شغل‌های متنوع‌تری را بر عهده داشتند، و نظام اجتماعی خود را رعایت می‌کردند؛ مثلاً برای خود #کشتارگاه و گورستان جداگانه داشتند و برخی از آنها که به هر دلیل مسلمان می‌شدند، #جدیدالاسلام و یا #نومسلمان نامیده می‌شدند. #یهودیان_قم 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

🌀بگویید: #یاالله 🎙مرحوم آیت‌الله محمد #مومن: 🔸️آقای باقری‌کنی داستانی را از آن مرحوم [علامه #طباطبایی] نقل می‌کرد و می‌گفت: یک بار بعد از درس اسفار، به اتفاق، به منزل مرحوم علامه رفتیم… وقتی به منزل مرحوم علامه رفتم، از ایشان سؤال کردم: اگر برای کسی #وسوسه‌ای در خصوص برخی از اصول اسلام به وجود آید، چه باید بکند؟ اگر خیالات #شیطانی در مورد مبدأ و معاد، دامنگیر انسان شود، چه باید کرد؟ 🔹️مرحوم علامه ابراز کردند: «وقتی چنین افکاری سراغتان آمد، بگویید: یا #الله!» علامه در هنگام ادای کلمه «الله» حالتی از خود نشان دادند که گویی توجهشان از ما #سلب شده و چشمان مبارکشان به سمت آسمان و عالم بالا کشیده شده است. 🔸️آقای باقری افزود: «یا الله مرحوم علامه با آن حالت خاص، باعث شد که دیگر هرگز خیالات شیطانی در مورد مسائل مربوط به #مبدأ و #معاد سراغ ما نیاید». 🔹️یک بار هم یکی از دوستان که اهل #تبریز بود و شاید هنوز هم در قید حیات باشد، نقل می‌کرد: «در تبریز کسی مبتلا به کسالت #ترس شده بود و نزد یکی از افراد اهل حال رفته بود و او هم گفته بود: آیا شما با علامه #طباطبایی ارتباط داری؟ گفته بود: نه! 🔸️گفته بود: آیا به طور #اتفاقی ایشان را در خیابان و کوچه نمی‌بینید؟ گفته بود: چرا؟ گفته بود: این بار همین که علامه را در کوچه یا خیابان دیدی، به او #سلام کن». فرد مزبور برای ما نقل می‌کرد که من این کار را شروع کردم و هر بار که مرحوم علامه را می‌دیدم، به ایشان سلام می‌کردم. به تدریج مشکل ترسم #برطرف شد. 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

🌀یهودیان قم ✏️ابوالفضل قیامی 🔺️در تکمیل یادداشت آقای محمد مهیار 🔸️مرحوم پدرم همواره از یک #پزشک یهودی ساکن قم نام می‌برد به نام "حکیم مهدی" به زبان قمی حکیم میتی. حالا چرا یهودی اسمش مهدی بود نمی‌دانم. این نام را مردم می گفتند. به گفته آقای سید علی اکبر #سبحانی مطب ایشان پشت تکیه #آسیدحسن بود و خودش می‌گفت من مهدی نیستم. مرد بسیار خوشنامی بوده است. 🔹️یک پزشک دیگر دندانساز بود. مطب ایشان در میدان #آستانه در کوچه جنب چلو کبابی گلستان بود. حالا هم اون کوچه هست. انتهای این کوچه مطب ایشان بود 🔸️در قم پزشکان متعدد یهودی بودند. یکی هم به نام #حق‌نظر بوده است. جزییات و تاریخچه این پزشکان موضوع خوبی برای تحقیق است. #یهودیان_قم 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

📸 مراسم افتتاح مدرسه #حجتیه قم 🗓سال ۱۳۲۴ شمسی 🔹️ این مدرسه علمیه توسط آیت‌الله سید محمد #حجت_کوه‌کمره‌ای تأسیس شد. 🔸️ساختمان اولیه این مدرسه، در ابتدا متعلق به #کامران‌میرزا، فرزند ناصرالدّین شاه #قاجار، بود که بعدها توسط آیت‌الله کوه کمره‌ای خریداری و در اختیار طلاب قرار داده شد. 🔹️#امام‌خمینی قبل از تاسیس مدرسه، برای مدتی در این منزل که در آن زمان متعلق به یکی از خیرین بود، به صورت #موقت همراه خانواده سکونت داشتند. 🔸️پس از مدت کوتاهی، به دلایل متعددی از جمله سقوط #رضاشاه و حضور آیت‌الله #بروجردی به منظور تدریس، حوزه‌های علمیه دیگر ظرفیت پذیرش #طلاب جدید را نداشتند. از این رو، آیت‌الله حجت چندهزار متر زمین مجاور آن را نیز خرید تا پس از #توسعه، این مشکل برطرف شود. 🔹️#طراحی نقشه‌ی ساختمان جدید مدرسه را نیز، علامه طباطبایی برعهده داشت 📍علامه #طباطبایی(ره) در جلوی تصویر مشاهده می‌شود. 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

📸 کتابفروشی دارالتبلیغ اسلامی 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

📸 تصویر نقاشی شده از حاکم قم، #میرزامهدی‌خان_اعتضادالدوله 🔸️#حاکم_قم با لباس مجلل در مقابل نقاش قرار گرفته تا تصویرش به تاریخ بپیوندد. 🔹️#مادام_دیولافوا، باستان‌شناس فرانسوی، که به همراه همسرش در قم میهمان خانه #حاکم بوده‌اند از میهمان‌نوازی او در #سفرنامه خود چنین یاد می‌کنند: 🔸️حاکم قم، شوهر یکی از دختران شاه [ناصرالدین_شاه] است شاهزاده خانم زن او [#فخرالملوک] در تابستان شهر گرم قم را ترک کرده و با اطفال و اطرافیان خود به #کوهستان رفته است. 🔹️بنابر این اندرون حکومتی خالی بود و به دستور حاکم این قسمت عمارت را در اختیار ما گذاردند چون حس کنجکاوی #اروپائیان به شنیدن کلمه اندرون و حرم تحریک می‌شود و می‌خواهند وضع این بنایی را که غالبا وصف شکوه و جلال آن را در کتاب #الف_و_لیل خوانده‌اند بدانند ناچار به طور اختصار به شرح آن می‌پردازیم: 🔸️اکنون در قصر یکی از دختران عزیز #پادشاه ایران هستیم. #مارسل با این که می داند ترسیم عمارتی، مطالعات زیادی لازم دارد به من تکلیف کرده که نقشه این اندرون را ترسیم نمایم و من هم پیشنهاد او را پذیرفتم» 📚منبع: کتاب #قم_قدیم؛ از صفویه تا قاجار 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

🔹️جناب میرزا مهدی‌خان اعتضادالدوله قاجار و ولد پسر مرحوم #میرزامحمدخان_قاجار، سپهسالار اعظم که علاوه بر این نسب جلیل به‌ شرف #مصاهرت [دامادی] سلطنت عظمی نیز نامی‌ست. 🔸️در سنه ۱۲۷۸ قمری به منصب #سرتیپ اول و نشان و حمایل از آن درجه نایل و در ۱۲۷۹ به منصب نیابت اول #وزرات_جنگ و خدماتی که از طرف دولت به سپهسالار وزیر جنگ محول و موکول بود سرافراز و منصوب گردید و یک قبضه #قداره_مرصع به معزی‌الیه مرحمت شد. 🔹️در سنه ۱۲۸۰ سوارۀ مهاجرین کلیه ولایات را علاوه بر خدمات سایر به معزی‌الیه واگذار و به اعطای نشان #تمثال_همایون از درجه اول مفتخر شدند. 🔸️در ۱۲۸۱ به منصب #امیرتومانی داخل نظام و اعطای حمایل و نشان از این رتبه و سرداری شمسۀ مرصع نایل و در سفر تشریف‌فرمایی موکب همایونی به عراق و تشرف به زیارت #عتبات_عالیات معزی‌الیه را به اعطای حمایل آبی و خطاب جنابی که از امتیازات بزرگ است سرافراز و بعد از مراجعت از اعتاب عالیات جناب ایشان را به لقب جلیل #اعتضادالدوله و منصب نبیل #ایلخانی‌گری ایل جلیل قاجار ملقب و مباهی فرمودند. 🔹️پس از چندی به حکومت #قم و #ساوه و #شاهسون مأمور گردیده بعد از سه سال احضار و باز به خدمات رکابی مشغول گردید و در ۱۲۹۵ به حکومت قم و #کاشان منصوب و مأمور گردیده و اکنون نیز به حکومت قم و ساوه و شاهسون منصوب و پیوسته مصدر خدمات دولت و مشمول عواطف و مراحم بندگان #اعلیحضرت همایون سلطنت و دارای همه نوع امتیازات بزرگ دولتی می‌باشند. 📜 منبع: ماهنامۀ شرف، نمره هجدهم، جمادی الاخری ١٣٠١ قمری (فروردین ١٢۶٣ شمسی) 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

📸 کوچه اعتضاد الدوله 🔹️از گذرخان تا نزدیک مسجد خانم به کوچه #اعتضادالدوله معروف است. 🔸️ از طرف گذرخان، اولین کوچه سمت چپ کوچه‌ای به نام کوچه #کلاه_فرنگی واقع است. کوچه باریکی که هنوز هم وجود دارد و خانه #حاکم قم در آنجا قرار داشته است. 🔹️چون این ساختمان شباهت زیادی به #کلاه_شاپو داشته به کوچه کلاه فرنگی مشهور شده است. 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

🌀یهودیان قم ✏️ اکرم صادقی 🔸️همیشه از مادربزرگ مرحوم و مادرم راجع به اطبای #یهودی زیاده شنیده بودم؛ اطبای بسیار خبره. دکتر مهدی یا #میتی به دعوت علمای وقت مسلمان شده بود. همین‌طور دکتر نجات یهودی که برادرزاده حکیم میتی بوده است. اما دکتر ناهید مسلمان بوده و بیشتر شک بر صوفی بودن ایشان بوده است. 🔹️در بین یهودیان قم خانم دکتر یهودی دیگری هم بوده به نام #زن_غیاث معروف به خانم که ایشان هم برادرزاده حکیم میتی بوده است و رایگان طبابت می‌کرده است. بسیار دل‌رحم و خیّر بوده است. 🔸️آیت‌الله العظمی #بروجردی یکی از حامیان ایشان در مقابل اعتراض دکترهای دیگر بوده است و نزدیک تکیه شاه خراسان می‌نشستند. دکتر نجات تا زمان فوت که وصیت می‌کند در قبرستان #مسلمانان دفن شود کسی اطلاع بر مسلمان شدنش نداشته است. 🔹️حمام یهودیان در قم جدا بوده و نزدیک پامنار قرار داشته است. حکمای یهودی به‌جز زن غیاث که #رایگان طبابت می‌کرده، نرخ برای طبابت مشخص نمی‌کردند و بیمار بر حسب توان مالی هزینه پرداخت می‌کرد. 🔸️حکیم میتی قبل از انقلاب فوت می‌کند. دکتر نجات بعد از #انقلاب در تهران ساکن می‌شود، اما زن غیاث از ایران می‌رود. #یهودیان_قم 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

📸 تصویر #مهمان‌خانه حضرت معصومه (س) 🗓دوران قاجار ✏️#ناصرالدین شاه درباره ‌این مهمان خانه در دفتر خاطرات خود می‌نویسد: 🔹️روز چهارشنبه ۲۸ رجب امروز باید برویم مهمان‌خانه ناهار را هم آنجا بخوریم. صبح که از #خواب برخاستیم هوا صاف و آفتاب بسیار خوبی بود‌ رخت پوشیده رفتیم، حرم زیارتی کردیم. بعد بیرون آمده سوار #کالاسکه شده راندیم برای مهمان‌خانه. 🔸️مهمان‌خانه پهلوی #دروازه و #پل است‌. وارد مهمانخانه شدیم. امین‌السلطان در رکاب بود. این مهمان خانه را #میرزانظام_مهندس_کاشی ساخته است. بسیار خوب ساخته است. 🔹️باغ و #عمارت خوبی دارد و کلاه فرنگی سنگی وسط باغ ساخته است خیلی جای باصفای خوبی است رفتیم توی عمارت و #بالاخانه‌های مهمان‌خانه چشم انداز خوبی دارد. 🔺️این مهمان‌خانه بعدها به اداره #پست و تلگراف واگذار شد و در حال حاضر اثری از آن باقی نمانده است. به نظر می‌رسد در حوالی پل #علیخانی واقع بوده است. تصویر این ساختمان از نمای دیگر 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

📸اولین خودرو در قم ✏️خسرو معتضد 🔹️اولین خودرو در سال ۱۹۰۵ میلادی (۱۲۸۴ هـ.ش) برای بازگرداندن چند سیاح ماجراجوی #فرانسوی و #رومانیایی مانند #کلود_آنه روزنامه نگار فرانسوی و ایمانوئل بیبسکو، وزیر مختار رومانی در تهران و پنج تن دیگر که سه زن نیز (شاهزاده خانم‌های رومانیایی) در میان آنها بود، وارد #قم شد. 🔸️این مسافران با خودرو از دو طریق #قفقاز- تبریز و دریای #کاسپی- انزلی- رشت قزوین به تهران آمده، قصد داشتند با همان سه خودروی مرسدس بنز و رنو و فیات به قم و اصفهان بروند، اما خودروها در جاده های تبریز- تهران و رشت- تهران چنان #صدمه ای خوردند که مسافران ناچار با #کالسکه و گاری و دلیجان به قم و اصفهان سفر کردند. 🔹️در بازگشت از اصفهان خوشبختانه خودروی مرسدس بنز #تعمیر شده، در انتظار مسافران خسته و فرسوده از سفر با #گاری‌های پستی به اصفهان بود و کلود آنه و سایرین پس از چند عکس که در قم کنار رودخانه خشک و نیز نمای صحن مطهر از دور گرفتند، با خودرو مسافت قم- تهران را پنج ساعته پیمودند و از سفری که خودرو روی #دست‌اندازها و آبراهه بالا و پایین می افتاد، لذت بردند. 🔹️آنان راه قبلی تا قم را به‌وسیله #چهارچرخه‌ای به نام کالسکه اسبی ۲۵ ساعته پیموده بودند، اما این بار با خودروهایشان این مسافت را پنج ساعته پیمودند. 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

🌀عاقبتِ آخرین پادشاه #صفوی 🔸️پس از آنکه شاه #سلطان_حسین آخرین شاه صفوی با دستان خود تاج شاهی را بر سر #اشرف افغان گذاشت، هرگونه خفتی را به جان خرید و تا مدتی همراه چند زن در اتاقی #محقر زندانی بود. 🔹️مشاوران به اشرف افغان گفتند تا سلطان حسین زنده است، مردم ایران #قیام می‌کنند باید هرچه زودتر او را بکشیم و جسدش را به مردم نشان دهیم. 🔸️ سلطان حسین وقتی فهمید قصد کشتنش را دارند، تقاضا کرد بگذارید پیش از مرگ با خدایم #نیایش کنم. 🔹️در حال نماز بر سجاده بود که با اشاره اشرف افغان، #غلام همبازی شاه بی توجه به نان ونمکی که خورده، خود را روی او انداخت و سرش را گوش تا گوش برید. 🔸️به امید پاداش، سر را جلوی اشرف انداخت، هنوز #جسد دست و پا میزد که اطرافیان روی غلام ریختند و او را کشتند. 📍مزار شاه سلطان حسین صفوی در حرم حضرت معصومه (حوالی قبر آیت‌الله بهجت) واقع است. 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

📜 روایت جهانگرد #فرانسوی از #بازار قم 🔹️برای خارج شدن از شهر قم و افتادن در مسیر #کاشان، می‌بایست از بازار بگذریم که خود این کار یک ساعت وقت گرفت. چون بازار در بعضی قسمت‌ها به قدری #کم‌عرض بود که ناچار می‌بایست از چهار اسبِ دلیجان، دو اسب را باز کنند. 🔸️چرخ‌های #دلیجان، پیشخوان بسیاری از دکان‌ها را خراب کرد و بساط دکان‌دارهایی را که اندکی از حد دکان خود تجاوز کرده بودند در هم ریخت. 🔹️تخته‌های چند #دکان که هنوز باز نکرده بودند از جا کنده شد و چند جای دیگر بازار ویران گشت. تنور یک #نانوایی فرو ریخت و پاهای رهگذران بی‌احتیاطی که خود را به پناه دیوار یا دکان نمی‌کشیدند له شد. 🔸️بدین ترتیب موکب‌ ما با بارانی از #دشنام و لعن و نفرین عابران و دکان‌داران قمی #بدرقه شد و سرانجام با ناراحتی بسیار بازار را پشت سر گذاشتیم. 📚منبع: کلود آنه، کتاب گل‌های سرخ اصفهان، نشر روایت، ۱۳۷۰، ص ۲۰۷ 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom

📸#هتل‌ های قم در اوایل دهۀ پنجاه 🔸️تعداد هتل‌های موجود: ۷ عدد 🔹️تعداد هتل‌های در دست ساخت: ۲ عدد 🔸️تعداد مسافرخانه‌ها: ۶۹ عدد 📍منبع: قم‌شناسی 🔗به کانال #تاریخ_شفاهی_قم بپیوندید: @tarikhqom