🎙 تدریسِ #رسائل #شیخ_انصاری 📖 #تعادل_و_تراجیح 📌تبیین فرق بین #اماره و #اصل عملی و نسبتشان با #حکم_واقعی. 📌 تبیین کوتاه و خلاصه‌ی #حکومت و #ورود و #تخصیص و #تخصّص. ✅ جلسه ۴ 📆 ۳۰ بهمن ۱۴۰۳ 🕌 دانشگاه علوم اسلامی رضوی ✴️@fegh_osoul_rafiee

🎙 تدریسِ #رسائل #شیخ_انصاری 📖 #تعادل_و_تراجیح 📌تبیینِ کامل و دقیقِ نظریه‌ی #حکومت در اندیشه‌ی #شیخ_انصاری بر اساس کلمات و عباراتِ ایشان در #رسائل. 📌 استفاده‌ی شش ویژگیِ دقیق برای #حکومت از لابه‌لای کلمات و عباراتِ #شیخ_انصاری. 📌 تبیینِ دقیق و فنّیِ فرق بین #حکومت و #تخصیص. ✅ جلسه ۵ 📆 ۱ اسفند ۱۴۰۳ 🕌 دانشگاه علوم اسلامی رضوی ✴️@fegh_osoul_rafiee

🎙 تدریسِ #رسائل #شیخ_انصاری 📖 #تعادل_و_تراجیح ✅ جلسه ۶ 📆 ۴ اسفند ۱۴۰۳ 🕌 دانشگاه علوم اسلامی رضوی ✴️@fegh_osoul_rafiee

#اصول #فلسفه‌_اصول #ضابطه‌ها #قاعده‌ها ✅ #شیخ_انصاری در ردِّ گستره و اطلاقِ موهومی که از #قاعده‌_الجَمْع (الجَمْع مهْما أمكن أولى من الطّرْح) برداشت می‌شود در #رسائل (ج۴/ص۲۰/مجمع‌الفکر) می‌نویسد: "و لا يخفى أن العمل بهذه القضيّة على ظاهرها يُوجِب... الهَرْج في الفقه، كما لا يخفى". 🔸️ ایشان‌ در این عبارت می‌فرماید: اگر قرار باشد در همه جا بنا را بر جمع‌کردنِ محتوای دو دلیل بگذاریم #فقه دچارِ هرْج و مرْج و بی‌ضابطه‌گی می‌شود، در حالی است که #فقه بدون ضابطه و قاعده، بی‌منطق و باری‌به‌هرجهت می‌شود. ✅ از موارد دیگرِ بی‌ضابطه‌گی که در قاعده و قانون در نمی‌آید و امر را مشکِل و مشتَبَه می‌کند نکته‌ای است که مرحوم آیت الله حسینی طهرانی در کتاب ولایت فقیه در حکومت اسلام (ج۳/ص۶۵) بیان می‌کند؛ ایشان می‌فرماید: "مُفْتى اگر تنها به امورِ ظاهر اطّلاع داشته باشد و به مواردِ تعادل و تراجیح کاملاً وارد باشد و مواقعِ تقیّه را از غیرِ تقیّه خوب تشخیص بدهد و از این‌ها گذشته متنِ فرمایشاتِ ائمّه (علیهم السلام) را هم خوب بفهمد و از نقطه‌ی نظرِ علومِ اصطلاحیِ ظاهر، تامّ و تمام باشد باز کافی نیست. مُفتِی چیزِ دیگری هم لازم دارد و آن این است که از قلبِ خودش استفتاء کند و بپرسد که خدایا آیا مطلب این طور است یا نه؟! و به قلبش بیاید که مطلب اینچنین است و مطمئن شود و از تحیّر و شکّ بیرون آید. ... فتوادهنده بایستی از روی اطمینان فتوا بدهد و آن فتوا توأم با مُدرکاتش باشد. علاوه بر مُدرکاتِ فکری توأم با مُدرکاتِ قلبی و سِرّی بوده باشد". 🔹️ صفای باطن و قلب هم امری است که نه اصل و اساسش در ضابطه در می‌آید و نه درجه‌ و مراتبِ آن؛ نمی‌تواند ضابطه‌ای برای خودِ مُفتِی باشد، چه برسد به مُستفتِی. از این رو، اشتراطِ چنین چیزی -بر خلافِ #عدالت که بروز و ظهور دارد و با قرائن و شواهدِ بیرونی قابلِ اندازه‌گیری است- در افتاء و مُفتِى ابداً قابلِ پذیرش نیست. #اصول ✴️@fegh_osoul_rafiee

#رسائل #شیخ_انصاری #فلسفه_حکم #ملاک_حکم #مصلحت_واقعی #مفسده_واقعی ✅ #شیخ_انصاری در مبحث #شبهه_تحریمیه_موضوعیه در بحث #برائت از کتاب #رسائل (ج۲/ص۱۲۵و۱۲۶) در پاسخ به اِشکالی می‌نویسد: "... فلأنّ الحرمة لا تُلازِم الضرر الدنيويّ، بل القطع بها أيضاً لا يُلازِمه، لاحتمال انحصار المفسدة فيما يتعلّق بالأمور الأخروية"؛ یعنی حرمتِ شرعی ضرورتاً بیان‌‌گرِ وجود ضررِ دنیوی در متعلَّقِ حرمت (فعلِ حرام) نیست، زیرا ممکن است چیزی واقعاً حرامِ شرعی بوده باشد در حالی که هیچ ضررِ دنیوی بر آن مترتّب نباشد، بلکه همه‌ی ضررِ آن فعلِ حرام، ضررِ اُخروی باشد‌. 🔶️ در تحلیلِ این سخن باید در نظر داشت که بنا بر مسلکِ امامیّه احکامِ شرعی تماماً تابعِ مصالح و مفاسدِ واقعی در متعلَّقاتِ آن احکام است یعنی #ملاک_حکم آثارِ تکوینی و خارجیِ فعل است؛ همان قاعده‌ی "تبعیّة الأحكام للمصالح و المقاسد الواقعيّتيْن"؛ یعنی هیچ فعلی حرام و واجب نمی‌شود مگر آن که مفسده و مصلحتِ ملزِمه‌ای در آن وجود دارد که این مصلحت و مفسده، واقعی و حقیقی است. 🔷️ حال، پرسشِ اساسیِ ما این است که آیا #مصلحت_واقعی و #مفسده‌_واقعی -که ملاکِ احکامِ شرعی است- دو فرض دارد که یکی نفع و ضررِ دنیوی و دوّمی نفع و ضررِ اُخروی است که می‌تواند هر دو یا فقط یکی از آن دو ملاکِ حکمی باشد، همان طور که #شیخ_انصاری فرموده است؟ یا می‌توان #مصلحت_واقعی و #مفسده‌_واقعی را تعبیرِ دیگری از همان #نفع_دنیوی و #ضرر_دنیوی دانست و #نفع_اخروی (ثواب) و #ضرر_اخروی (عقاب) را نیز نتیجه‌ی همان نفع و ضررِ دنیوی تصوّر کرد؟ 📌 بنا بر فرضِ دوم، هیچ #مصلحت_واقعی و #مفسده_واقعی وَرایِ آثارِ مادّی و معنویِ دنیوی فرض نمی‌شود، و آثارِ اُخروی نیز تنها نتیجه و عکس‌برگردانِ همان آثار دنیوی است. ✴️@fegh_osoul_rafiee

#رسائل #شیخ_انصاری #سببيّت #طريقيت #أشاعره #معتزله #اماميه 📚 #شیخ_انصاری در کتاب #رسائل (ج۱/ص۱۱۲) در توضیحِ نظریه‌ی #سببیّت و #طریقیّت می‌نویسد: "الأول (توضيح مسلک #طريقيّت): أن يكون ذلك من باب مجرد الكشف عن الواقع، فلا يلاحظ في التعبّد بها إلا الإيصال إلى الواقع... و الأمر بالعمل في هذا القسم ليس إلا للإرشاد. الثاني (توضیح مسلک #سببیّت): أن يكون ذلك (التعبد بالأمارات) لمدخلية سلوك الأماراة في مصلحة العمل و إن خالف الواقع، فالغرض إدراك مصلحة سلوك هذا الطريق التي هي مساوية لمصلحة الواقع أو أرجح منها. ... و أما القسم الثاني فهو على وجوه: أحدها: أن يكون الحكم -مطلقاً- تابعاً لتلك الأمارة، بحيث لا يكون في حقّ الجاهل -مع قطع النظر عن وجود هذه الأمارة و عدمها- حكمٌ... . الثاني: أن يكون الحكم الفعليّ تابعاً لهذه الأمارة، بمعنى: أن لِلّه في كل واقعة حكماً يشترك فيه العالم و الجاهل لو لا قيام الأمارة على خلافه... ." ✴️@fegh_osoul_rafiee

استاد احمد عابدی درباره‌ی تخصّصِ مرحوم استاد حشمت‌پور (رضوان الله علیه) در درس #فقه و #اصول نقل می‌کند: "آن زمانی که من #رسائل می‌خواندم با شخصی مباحثه می‌کردم که به درسِ #رسائل استاد حشمت‌پور می‌رفت؛ در آن زمان آیت الله العظمی گلپایگانی (رضوان الله علیه) یک دوره #المیزان به آقای حشمت‌پور هدیه دادند به عنوانِ بهترین استادِ درسِ #رسائل. این سال‌های اخیر بیشتر در علوم عقلی مانند #فلسفه و #منطق اشتهار داشت، ولی در #فقه و #اصول یک استادِ به تمامِ معنا بود." ✴️@fegh_osoul_rafiee

#رسائل_شیخ_انصاری #فوائد_الأصول #محقّق_میرزای_نائینی #تعادل_و_تراجيح #حجّیّت_ظهور #ظنّ_نوعی #اصالت_عدم_قرینه ✅ مرحوم #محقّق_میرزای_نائینی در #فوائد_الأصول (ج۴/ص۷۱۷) همان بحثی که #شیخ_انصاری در #رسائل مطرح کرده‌اند را بیان می‌فرماید؛ ایشان می‌آورد: یکی از بحث‌های فنّی درباره‌ی وجهِ حجّیّتِ ظهور این است که عملِ عقلاء بر طبقِ ظهور بر چه اساسی است؟! آیا علّتِ این که عقلاء بر طبقِ ظهورات عمل می‌کنند این است که هر کلامی #ظهور_نوعی در معنای ظاهری‌اش دارد؟! یا علّتِ عمل بر طبقِ ظهورات بنای عقلاء بر اصالت_عدم_قرینه است؟! 🔷️ ایشان در ادامه می‌فرماید: هیچ گزینه‌ی دیگری غیر از همین دو احتمال (مانند #تعبّد) نمی‌تواند علّتِ عملِ عقلاء بر طبقِ ظهورات باشد، زیرا عقلاء در اعمالِ روزمرّه و عُقلاییِ‌شان بر اساسِ #تعبّد عمل نمی‌کنند، بلکه وجوهی غیر از #تعبّد در کارشان وجود دارد. 🔸️ از این رو، بنا بر این که علّتِ عملِ عقلاء بر طبقِ ظهورات #ظهور_نوعی باشد نیازی به جریانِ #اصالت_عدم_قرینه نیست، و نیز اگر علّتِ عملشان بر طبقِ ظهورات #اصالت_عدم_قرینه باشد غیر از دلالتِ کلام بر #ظنّ_نوعی (ظهورِ عُرفی) باید عدمِ قرینه نیز ثابت شود تا ظهورِ کلام در میانِ عقلاء قابلِ عمل شود. در ادامه ایشان نظرِ خود را در این باره بیان می‌فرماید... ✴️@fegh_osoul_rafiee

#رسائل_شیخ_انصاری #فوائد_الأصول #محقّق_میرزای_نائینی #تعادل_و_تراجيح #حجّیّت_ظهور #عامّ #خاصّ ✅ مرحوم #محقّق_میرزای_نائینی در #فوائد_الأصول (ج۴/ص۷۲۰) می‌فرماید: اگر یک #عامّ و یک #خاصّ داشته باشیم خاصّ یکی از حالاتِ چهارگانه‌ی زیر را دارد: 🔶️🔹️ ۲- خاصِّ ظنّی سنداً و دلالتاً. 🔶️🔹️ ۳- خاصِّ قطعی سنداً، و ظنّی دلالتاً. در حالت ۲ و ۳ ظاهرِ کلامِ #شیخ_انصاری در #رسائل (مراجعه شود به ج۴/ص۴۲۲ و ص۴۲۵) این است که #عامّ تخصیص نمی‌خورد، بلکه باید بررسی کرد دلالتِ عامّ بر عموم قوی‌تر است یا دلالتِ خاصّ بر تخصیص، و اقوی مقدَّم می‌شود. 🔹️ ایشان در ادامه -بر خلافِ دیدگاهِ #شیخ_انصاری- در تبیینِ نظریه‌ی خود بیان می‌فرماید: نظرِ اقوی و صحیح‌تر این است که هیچ راهی برای تقدّمِ #عامّ بر #خاصّ نبوده و در هر حال #عامّ #تخصیص می‌خورد حتی اگر ظهورِ #خاصّ اضعف از ظهورِ #عامّ باشد، زیرا #حجّیّت_ظهور در #خاصّ حاکم بر #حجّیّت_ظهور در #عامّ است؛ توضیحش این است که #خاصّ به خاطرِ خاصّ‌بودنش -نه به خاطرِ ظهورِ قوی‌ترش- قرینه‌ی بر تصرّف در عامّ و کشف‌کننده‌ی مرادِ جدّیِ شارع است. از این رو، خودِ وجودِ خاصّ #تخصیص را رقم می‌زند و نیازی به هیچ چیز دیگری نیست، چه آن که #حجّیّت_ظهور در قرینه همیشه حاکم بر #حجّیّت_ظهور در ذی‌القرینه است، حتی اگر ظهورِ ذی‌القرینه قوی‌تر باشد. 🔸️ در ادامه نیز در نقدی به #شیخ_انصاری نیز می‌فرماید: #شیخ_انصاری اگر چه در اینجای #رسائل این چنین فرموده است، اما در #فقه هیچ گاه بین #عامّ و #خاصّ به ظهورِ قوی‌تر نگاه نکرده، همیشه و در همه‌ی موارد #خاص را مقدَّم می‌کند. 🔶️🔹️ ۴- خاصِّ ظنّی سنداً، و قطعی دلالتاً. ادامه دارد... ✴️@fegh_osoul_rafiee