#حکومت
#الحكومة
#شیخ_انصاری
#رسائل
🔺️🔴 #حکومت در نگاه اصولی #شیخ_انصاری (نوشته‌ی ششم) 🔴🔻
🔶️🔸️ ۵) #ویژگی_پنجم: جایگاه #تعبّد شرعی در #حکومت
یکی دیگر از ویژگی‌های ماهُویِ #حکومت ثبوت تعبّد شرعی در شکل‌گیری حکومتِ اصولی است؛ به عبارت دیگر، تفسیر، نظارت و شرحی که در قالبِ دلیلِ حاکم نسبت به دلیلِ محکوم رُخ می‌دهد کاملاً ماهیّتی #تعبّدی دارد؛ یعنی #حکومت کاملاً در فضای اعتبار و تشریع اتفاق می‌افتد.
🔶️ مرحوم #شیخ_انصاری در مواضع سه‌گانه در کتاب #رسائل که #حکومت را توضیح دادند -و ما در نوشته‌ی اول نقل کردیم- به صراحت این ویژگی را بیان نکردند، اما از توضیحات ایشان قابل برداشت است.
🔸️ ایشان در خاتمه‌ی #استصحاب (ج۳/ص۳۱۴) می‌فرماید: "معنی الحكومة... أن يَحكم الشارعُ في ضمن دليلٍ بوجوب رفع اليد... أو بوجوب العمل في موردٍ... "؛ اين که حکومت را بنا بر حکم شارع دانسته‌اند مُشعِر به همین ویژگی است.
🔸️ همچنین در #تعادل_و_تراجیح (ج۴/ص۱۳) می‌فرماید: "ضابط الحكومة: أن يكون أحد الدليلين بمدلوله اللفظي... رافعاً للحكم الثابت بالدليل الآخر عن بعض أفراد موضوعه"؛ رفع حکم، نشان مى‌دهد حاکم به عنوان یک مُفسِّر و شارحِ شرعی از جانب شارع می‌آید و حکم را از برخی افراد بر می‌دارد؛ این حکم شرعی، همان ماهیّتِ #تعبّدیِ حکومت است.
🔷️ نکته‌ی بسیار مهمّ این است که این ویژگی از ویژگی‌های اساسی‌ای است که #حکومت را از #ورود و #تخصّص جدا می‌کند، زیرا رفع تعارض بَدوی در #ورود و #تخصّص در قالب فضای واقعی و حقیقی رُخ می‌دهد.
ادامه دارد...
✴️@fegh_osoul_rafiee
#حکومت
#الحكومة
#شیخ_انصاری
#رسائل
🔺️🔴 #حکومت در نگاه اصولی #شیخ_انصاری (نوشته‌ی هفتم) 🔴🔻
🔶️🔸️ ۶) #ویژگی_ششم: جایگاه #تنزیل شرعی در #حکومت
🔸️ از ویژگی‌های دیگرِ #حکومت که به خودیِ خود از فوارق بین آن و #ورود و #تخصّص و #تخصيص نیز برشمرده می‌شود ویژگی #تنزیل در #حکومت است.
🔸️ #تخصیص اگر چه به تعبّد شرعی و بر اساس حکم شارع است، اما در #تخصیص تنزیلی وجود ندارد، بلکه شارع تنها حکم را از برخی افرادِ موضوع بر می‌دارد، بدون آن که چیزی را به منزله‌ی چیز دیگری قرار داده و تنزیل کند؛ اما شارع در #حکومت به واسطه‌ی دلیل حاکم در یکی از ارکان و جوانبِ دلیلِ محکوم (متعلَّق یا موضوع یا خودِ حکم) تصرّف کرده و همان طور که توضیح داده خواهد شد مثلاً دایره‌ی حکم خود را توسیع می‌دهد و "طواف" را نیز به منزله‌ی "صلات" قرار می‌دهد، و یا "ربای بین والد و ولد" را به منزله‌ی "عدم ربا" در نظر می‌گیرد؛ این یعنی #تنزیل.
🔸️مرحوم #شیخ_انصاری در آن مواضع سه‌گانه‌ی کتاب #رسائل که در نوشته‌ی اول نقل شد هیچ اشاره‌ای به این ویژگی نکرده است، اگر چه در لا به لای برخی از تطبیقات خودِ ایشان در برخی مواضع کتاب #رسائل این ویژگی به صراحت در کلام ایشان ذکر شده است.
🔹️ ایشان در ابتدای مباحث شکّ (ج۲/ص۱۳) در توجیه تقدیم دلیلِ اماره بر اصول عملیه‌ی شرعیه می‌فرماید: "التحقیق: أن دليل تلك الأمارة و إن لم يكُن -كالدليل العلمي- رافعاً لموضوع الأصل، إلا أنه نُزِّل شرعاً منزلةَ الرافع، فهو حاكمٌ على الأصل... "؛ .
🔹️ همچنین در تنبیه چهارم بحث شبهه‌ی محصوره (ج۲/ص۲۴۲) تصریح به #تنزیل می‌کند: "الأصل في الشكّ السببي حاكمٌ على الأصل في الشكّ المُسبَّبي... فما دام الأصل الحاكم -الموافق أو المخالف- يكون جارياً لم يَجْر المحكوم، لأن الأوّل رافعٌ شرعيٌّ للشك المُسبَّب بمنزلة الدليل بالنسبة إليه"؛ اگر چه در بحث تقدّم اصل سببی بر اصل مُسبَّبی (ج۳/ص۳۹۴) سخنی از #حکومت و #تنزیل به میان نمی‌آورد، اما نظر ایشان روشن است.
🔹️ و همو در بحث #استصحاب (ج۳/ص۳۸۹) در تقریر حکومتِ استصحاب بر "کلُّ شَیء مُطْلَق حتّى يردَ فِيه نهْيٌ" نیز سخن از #تنزیل به میان آورده و در پایان سخن خود می‌نویسد: "... و هذا معنی الحکومة".
🔹️ و نیز در بحث #تعادل_و_تراجیح (ج۴/ص۱۶) در حکومتِ مُخصِّصِ ظنّی بر عامّ می‌فرماید: "و إن كان المخصِّص ظنّياً معتبراً كان حاكماً على الأصل؛ لأن معنى حجّيّة الظّنّ جعلُ احتمال مخالفة مؤدّاه للواقع بمنزلة العدم في عدم ترتّب ما كان يترتّب عليه من الأثر لو لا حجّيّة هذه الأمارة".
⚠️ در نوشته‌های بعدی بعد از پایان بحث از ویژگی‌های #حکومت به برخی از تطبیقاتِ #حکومت در کتاب #رسائل و #مکاسب به تفصیل خواهیم پرداخت.
ادامه دارد...
✴️@fegh_osoul_rafiee
#حکومت
#الحكومة
#شیخ_انصاری
#رسائل
🔺️🔴 #حکومت در نگاه اصولی #شیخ_انصاری (نوشته‌ی هشتم) 🔴🔻
بعد از بررسی ویژگی‌های #حکومت در نگاه مرحوم #شیخ_انصاری بیان چند نکته سزاوار است:
🔷️🔹️ ۱) #نکته‌ی_اول: تاریخچه‌ی #حکومت
🔹️ چنانچه مرحوم مظفّر در أصول الفقه (ج۲/ص۱۷۶) بیان می‌کند ظاهراً #حکومت به این توضیح و ویژگی‌ها از ابتکارات مرحوم #شیخ_انصاری است؛ ایشان داستانی را نیز از نحوه‌ی آشنایی مرحوم میرزا حبیب الله رشتی با مرحوم #شیخ_انصاری نیز نقل می‌کند که بر مبنای همین نکته است؛ جالب آن است که دیگر اصولیان در کتبشان -تا آن جا که حقیر جستجو کردم- سخنی از تاریخچه و ابتکار مرحوم #شیخ_انصاری به میان نیاورده‌اند.
🔹️ آن چه روشن است این نکته است که ابتکار مرحوم #شیخ_انصاری در این بوده است که به وجوه گوناگون ادلّه نگاه کرده است و نسبت‌های ادلّه با یکدیگر را به خوبی و دقّت سنجیده و اصطلاح #حکومت را با این ویژگی‌ها ابداع کرده است، اگر چه این وجهِ تقدیم -کم و بیش، اما بدون جمع‌بندی ویژگی‌های مذکور- در میان فقیهان متداول بوده است؛ آنان نیز لا_حرج و لا_ضرر را بر ادله‌ی اولیه، و امارات را بر اصول عملیه‌ی شرعیه مقدّم می‌داشتند، اما در تقدیم همه‌ی این موارد نخ تسبیح #حکومت را نیافته بودند و آن را به شکل یک مصطلحِ چارچوب‌دار تنقیح نکرده بودند.
🔹️ به دیگر بیان، اصطلاح #حکومت با معنایی که مرحوم #شیخ_انصاری ارائه کرده است در میان فقیهان و اصولیان نبوده است، همان طور که شاگرد بزرگ ایشان مرحوم آشتیانی نیز در #بحر_الفوائد (تعادل و تراجیح/ص۶/مخطوط) -بعد از توضیح مراد و مقصود مرحوم #شیخ_انصاری از #ورود- می‌نویسد: "... و هذا هو المراد من #الورود في كلام شيخنا الأستاذ العلامة دام ظلّه العالي، و إن أطلِق عليه الحكومة في لسان غير واحد من المتأخرين من جهة عدم الفرق عندهم بينهما، و لا مُشاحّة، و يُطلَق عليه التخصّص في لسان شيخنا أيضاً... إلا أنه لا مُشاحّة"؛ مراد ایشان از این که خود مرحوم #شیخ_انصاری نیز در جایی لفظ "تخصّص" را در معنای #ورود به کار برده است ظاهراً در بحث #استصحاب است آن جا که ایشان از حکومتِ دلیلِ اجتهادی بر دلیلِ استصحاب بحث می‌کند. (رسائل/ج۳/ص۳۱۴)
🔶️ البته در پایان باید اعتراف کرد که #حکومت بعد از مرحوم #شیخ_انصاری نیز در اندیشه‌ی بزرگانی چون مرحوم #آخوند_خراسانى و مرحوم #محقق_میرزای_نائينى تغییر و تحوّل ماهوی پیدا کرد تا آن جا که نظریه‌ی تفسیر در #حکومت در میان آنان از بین رفت.
ادامه دارد...
✴️@fegh_osoul_rafiee
حضرت استاد بزرگوار و محقِّق، آیت الله شیخ جواد مروی (دام ظلّه) در درس خارج اصول می‌فرمودند:
"یک وقتی در دیدار با [یوسف] قرضاوی که کتاب الاجتهاد و التجدید [را در علم اصول] نوشته بود، آن [کتاب] را نقد کردم؛ در جلسه‌ی دوم [بنده را] برای افطار دعوت کرد [به] منزلش؛ آنجا برخی ابداعاتِ #شیخ_انصاری مانند #حکومت و #ورود را مطرح کردم؛ دو دلیل مطرح کردم گفتم: رابطه‌‌ی بین این دو چیست؟
گفت: #تخصیص است. گفتم: نه.
گفت: #تخصّص است؟! گفتم: نخیر.
بسیار تعجّب کرد.
در سفرهای بعدی برخی کتب اصولی و برخی کتب #شهید_صدر را برایش بردم."
✴️@fegh_osoul_rafiee
4-رسائل-تعادل‌تراجیح-ج۳،ص۴۲۱-۱۴۰۳۱۱۳۰.mp3
زمان:
حجم:
9.61M
🎙 تدریسِ #رسائل #شیخ_انصاری
📖 #تعادل_و_تراجیح
📌تبیین فرق بین #اماره و #اصل عملی و نسبتشان با #حکم_واقعی.
📌 تبیین کوتاه و خلاصه‌ی #حکومت و #ورود و #تخصیص و #تخصّص.
✅ جلسه ۴
📆 ۳۰ بهمن ۱۴۰۳
🕌 دانشگاه علوم اسلامی رضوی
✴️@fegh_osoul_rafiee
#فوائد_الأصول
#محقّق_ميرزاى_نائينى
#تخصّص
#ورود
#حكومت
#تخصيص
✅ تعریف این چهار اصطلاح در کلام #محقّق_میرزای_نائینی در #فوائد_الأصول (ج۴/ص٧١۴):
⬅️ #تخصّص:
خروج الشيء عن موضوع الدليل بذاته تكويناً.
⬅️ #ورود:
خروج الشيء عن موضوع أحد الدليلين حقيقة بعناية التعبّد بالآخر.
⬅️ #حكومت:
تصرّف أحد الدليلين في موضوع الآخر رفعاً أو وضعاً، ولكن لا حقيقة، بل حكماً.
⬅️ #تخصيص:
سلب الحكم عن بعض أفراد موضوع العامّ بلا تصرّف في الموضوع.
✴️@fegh_osoul_rafiee
#رسائل_شیخ_انصاری
#فوائد_الأصول
#محقّق_ميرزاى_نائينى
#تعادل_و_تراجيح
#تخصّص
#ورود
#حكومت
#تخصيص
✅ #محقّق_میرزای_نائینی در #فوائد_الأصول (ج۴/ص٧١۴) این چهار اصطلاحِ مهمّ اصولی را این گونه بیان می‌فرماید:
⬅️ #تخصّص:
خروجُ الشيء عن موضوع الدليل بذاته تكويناً.
⬅️ #ورود:
خروجُ الشيء عن موضوع أحد الدليلين حقيقةً بعناية التعبّد بالآخر.
⬅️ #حكومت:
تصرّفُ أحد الدليلين في موضوع الآخر رفعاً أو وضعاً، ولكن لا حقيقةً، بل حكماً.
⬅️ #تخصيص:
سلبُ الحكم عن بعض أفراد موضوع العامّ بلا تصرّفٍ في الموضوع.
✴️@fegh_osoul_rafiee
#رسائل_شیخ_انصاری
#فوائد_الأصول
#محقّق_میرزای_نائینی
#تعادل_و_تراجيح
#حجّیّت_ظهور
#عامّ
#خاصّ
✅ مرحوم #محقّق_میرزای_نائینی در #فوائد_الأصول (ج۴/ص۷۱۹) در تبیینِ فنّیِ نسبتِ #عامّ و #خاصّ می‌فرماید: اگر یک #عامّ و یک #خاصّ داشته باشیم خاصّ یکی از حالاتِ چهارگانه‌ی زیر را دارد:
🔶️🔹️ ۱- خاصِّ قطعی سنداً و دلالتاً.
در این حالت، هیچ شکّی در #تخصیص نیست، و خاصّ وارد (#ورود) بر عامّ بوده و موضوعِ #حجّیّت_ظهور را در عامّ از بین می‌بَرَد.
🔹️ البته شاید بتوان مفادِ #خاصّ را به صورتِ #تخصّص -و نه #ورود- از ذیلِ #حجّیّت_ظهور خارج دانست؛ توضیحش این است که در #ورود -بنا بر تعریفِ خودِ ایشان- رفعِ موضوعِ دلیلِ مورود به واسطه‌ی دلیلِ وارد، تعبّدی و شرعی است؛ یعنی این که رفع موضوعِ دلیلِ مورود به این خاطر است که شارع موضوعِ دلیلِ وارد را تعبّداً جعل کرده است، در حالی که در #تخصّص موضوعِ دو دلیل واقعاً و تکویناً با یکدیگر مُتباین‌اند و هیچ جعل و تعبّدی در کار نیست، مانند عالم و جاهل که نسبتشان تباین است.
🔸️ در این جا نیز #خاصّ تکویناً -و نه تعبّداً و شرعاً- با موضوعِ #حجّیّت_ظهور متباین است، و مفادِ خاصّ -به خاطرِ این که هم سنداً و هم دلالتاً قطعی و یقینی است- تکویناً از موضوعِ #حجّیّت_ظهور خارج است و ثبوتِ موضوعِ #حجّیّت در #خاصّ به خاطر قطعی‌بودنِ خاصّ است و ارتباطی با تعبّدِ شرعی ندارد، چه آن که #حجّیّت_قطع ذاتی است؛ از این رو، #محقّق_میرزای_نائینی احتمالِ #تخصّص را نیز مطرح می‌کند.
🔶️🔹️ ۲- خاصِّ ظنّی سنداً و دلالتاً.
🔶️🔹️ ۳- خاصِّ قطعی سنداً، و ظنّی دلالتاً.
🔶️🔹️ ۴- خاصِّ ظنّی سنداً، و قطعی دلالتاً.
ادامه دارد...
✴️@fegh_osoul_rafiee