#حکومت
#الحكومة
#شیخ_انصاری
#رسائل
🔺️🔴 #حکومت در نگاه اصولی #شیخ_انصاری (نوشته‌ی هفتم) 🔴🔻
🔶️🔸️ ۶) #ویژگی_ششم: جایگاه #تنزیل شرعی در #حکومت
🔸️ از ویژگی‌های دیگرِ #حکومت که به خودیِ خود از فوارق بین آن و #ورود و #تخصّص و #تخصيص نیز برشمرده می‌شود ویژگی #تنزیل در #حکومت است.
🔸️ #تخصیص اگر چه به تعبّد شرعی و بر اساس حکم شارع است، اما در #تخصیص تنزیلی وجود ندارد، بلکه شارع تنها حکم را از برخی افرادِ موضوع بر می‌دارد، بدون آن که چیزی را به منزله‌ی چیز دیگری قرار داده و تنزیل کند؛ اما شارع در #حکومت به واسطه‌ی دلیل حاکم در یکی از ارکان و جوانبِ دلیلِ محکوم (متعلَّق یا موضوع یا خودِ حکم) تصرّف کرده و همان طور که توضیح داده خواهد شد مثلاً دایره‌ی حکم خود را توسیع می‌دهد و "طواف" را نیز به منزله‌ی "صلات" قرار می‌دهد، و یا "ربای بین والد و ولد" را به منزله‌ی "عدم ربا" در نظر می‌گیرد؛ این یعنی #تنزیل.
🔸️مرحوم #شیخ_انصاری در آن مواضع سه‌گانه‌ی کتاب #رسائل که در نوشته‌ی اول نقل شد هیچ اشاره‌ای به این ویژگی نکرده است، اگر چه در لا به لای برخی از تطبیقات خودِ ایشان در برخی مواضع کتاب #رسائل این ویژگی به صراحت در کلام ایشان ذکر شده است.
🔹️ ایشان در ابتدای مباحث شکّ (ج۲/ص۱۳) در توجیه تقدیم دلیلِ اماره بر اصول عملیه‌ی شرعیه می‌فرماید: "التحقیق: أن دليل تلك الأمارة و إن لم يكُن -كالدليل العلمي- رافعاً لموضوع الأصل، إلا أنه نُزِّل شرعاً منزلةَ الرافع، فهو حاكمٌ على الأصل... "؛ .
🔹️ همچنین در تنبیه چهارم بحث شبههی محصوره (ج۲/ص۲۴۲) تصریح به #تنزیل می‌کند: "الأصل في الشكّ السببي حاكمٌ على الأصل في الشكّ المُسبَّبي... فما دام الأصل الحاكم -الموافق أو المخالف- يكون جارياً لم يَجْر المحكوم، لأن الأوّل رافعٌ شرعيٌّ للشك المُسبَّب بمنزلة الدليل بالنسبة إليه"؛ اگر چه در بحث تقدّم اصل سببی بر اصل مُسبَّبی (ج۳/ص۳۹۴) سخنی از #حکومت و #تنزیل به میان نمی‌آورد، اما نظر ایشان روشن است.
🔹️ و همو در بحث #استصحاب (ج۳/ص۳۸۹) در تقریر حکومتِ استصحاب بر "کلُّ شَیء مُطْلَق حتّى يردَ فِيه نهْيٌ" نیز سخن از #تنزیل به میان آورده و در پایان سخن خود می‌نویسد: "... و هذا معنی الحکومة".
🔹️ و نیز در بحث #تعادل_و_تراجیح (ج۴/ص۱۶) در حکومتِ مُخصِّصِ ظنّی بر عامّ می‌فرماید: "و إن كان المخصِّص ظنّياً معتبراً كان حاكماً على الأصل؛ لأن معنى حجّيّة الظّنّ جعلُ احتمال مخالفة مؤدّاه للواقع بمنزلة العدم في عدم ترتّب ما كان يترتّب عليه من الأثر لو لا حجّيّة هذه الأمارة".
⚠️ در نوشته‌های بعدی بعد از پایان بحث از ویژگی‌های #حکومت به برخی از تطبیقاتِ #حکومت در کتاب #رسائل و #مکاسب به تفصیل خواهیم پرداخت.
ادامه دارد...
✴️@fegh_osoul_rafiee
#حکومت
#الحكومة
#شیخ_انصاری
#رسائل
🔺️🔴 #حکومت در نگاه اصولی #شیخ_انصاری (نوشته‌ی دوازدهم) 🔴🔻
🔵🔹️ ۱) #تطبیق_اول: #حکومتِ #اماره بر #اصل_عملی_شرعی (قسمت دوم)
🔹️ #تعبّد و #تنزیل در این #حکومت به روشنی قابل فهم است، زیرا محکوم (#اصل_عملی_شرعی) تنها در هنگام شکّ و جهلِ مکلف نسبت به حکم واقعی جریان پیدا می‌کند؛ بنا بر این، تا مکلف علم به حکم واقعی پیدا نکرده است موضوعِ #اصل_عملی_شرعی واقعاً و تکویناً پابرجاست.
🔹️ حال، شارع با دستِ اعتبار و تشریع، ما را متعبّد به #اماره می‌کند؛ #اماره بیان‌گر و حکایت‌گرِ حکم واقعی است، از این رو، زمانی که بیاید #اصل_عملی_شرعی کنار رفته و از کار می‌اُفتد.
🔹️ ظاهراً آن چه مرحوم #شیخ_انصاری را بر آن داشته است که وجه این تقدیم را #حکومت بداند و بر آن تاکید کند #تعبّد مذکور و البته #تنزیل است که در این مورد وجود دارد، زیرا روشن است که اماره علم‌آور نیست، یعنی با قیامِ #اماره، موضوعِ #اصل_عملی_شرعی -که شکّ و جهل است- واقعاً و تکویناً از بین نمی‌رود، اما شارع موضوعِ #اصل_عملی_شرعی را نادیده در نظر گرفته و آن را به منزله‌ی ازبینرفته قرار می‌دهد.
🔹️ از این رو، در کتاب #رسائل (ج۲/ص۱۳) می‌نویسد: "التحقیق: أن دليل تلك الأمارة و إن لم يكن كالدليل العلمي رافعاً لموضوع الأصل، إلا أنه نُزّل شرعاً منزلة الرافع، فهو حاكمٌ على الأصل، لا مُخصِّصٌ له".
ادامه دارد...
✴️@fegh_osoul_rafiee
#حکومت
#الحكومة
#شیخ_انصاری
#رسائل
🔺️🔴 #حکومت در نگاه اصولی #شیخ_انصاری (نوشته‌ی سیزدهم) 🔴🔻
🔵🔹️ ۲) #تطبیق_دوم: #حکومتِ #اصل_سَبَبى بر #اصل_مُسبَّبی (قسمت اول)
💢 مرحوم #شیخ_انصاری در بحث #استصحاب (ج۳/ص۳۹۴) می‌فرماید: "ما إذا كان الشكّ في أحدهما مُسبَّباً عن الشكّ في الآخر، و اللّازم تقديمُ الشكّ السَبَبي و إجراء الاستصحاب فيه، و رفْع اليد عن الحالة السابقة للمُستصحَب الآخر"؛ خود ایشان -اگر چه در این جا نامی از #حکومت نمی‌آورد- اما در تنبيه چهارم #شبههی_محصوره (ج۲/ص) می‌فرماید: "الأصل في الشكّ السَبَبي حاكمٌ على الأصل في الشكّ المُسبَّبي".
همچنین مرحوم آشتیانی نیز در #بحر_الفوائد (استصحاب/ص۲۲۴/مخطوط) می‌نویسد: "إن ما أفاده في حكم هذا القسم من لزوم العمل بالاستصحاب في الشكّ السَبَبي و عدم الاعتناء بالاستصحاب في الشكّ المُسبَّبي لا لمكان الترجيح، بل لتقدّمه عليه ذاتاً من جهة حكومته عليه".
🔹️ یکی از مباحث بسیار مهمّ #استصحاب، مساله‌ی #تعارض_استصحابَیْن است؛ اين مساله چند صورت دارد که یکی از صُوَر آن جایی است که یکی از دو شکّ، مُسبَّب و نشات‌گرفته از دیگری است. یا به بیان دیگر، یکی از دو مُستصحَبی که با هم متعارض‌اند، موضوع و موردِ استصحابِ دیگر است. مثال معروف آن نیز تعارض استصحابِ نجاستِ پیراهنِ نجس و استصحابِ طهارتِ آبی که پیراهنِ نجس با آن شسته می‌شود است.
🔹️ و #حکومت در این جا نیز از این روست که هر استصحابی نیاز به اِحراز و تواجُدِ موضوع و موردش دارد. حال، اگر یکی از دو استصحاب -با دست #تعبّد و #تنزیل- موضوع و مورد دیگری را از بین ببرد روشن است که همو مُقدَّم خواهد شد و دیگر موردی برای جریانِ دیگری باقی نخواهد گذارد.
به دیگر بیان، بنا بر حجّیّتِ استصحاب نمی‌توان جلوی استصحابِ سبب را گرفت و در این صورت مَجالی برای استصحابِ مُسبَّب باقی نمی‌ماند، زیرا مقتضای حجّیّتِ استصحاب همین است.
🔶️🔸️ و اما...
🔸️ #تعبّد در این استصحاب، وام‌دار شرعی‌بودنِ استصحاب است؛ این، روشن است.
🔸️ و #تنزیل در این جا نیز نشات‌گرفته از این است که موضوعِ استصحابِ مُسبَّب (محکوم) در این جا اگر چه واقعاً و تکویناً وجود دارد، اما با جریان استصحابِ حاکم به منزله‌ی امرِ ازبینرفته محسوب می‌شود.
ادامه دارد...
✴️@fegh_osoul_rafiee
#حکومت
#الحكومة
#شیخ_انصاری
#رسائل
🔺️🔴 #حکومت در نگاه اصولی #شیخ_انصاری (نوشته‌ی پانزدهم) 🔴🔻
🔵🔹️ ۳) #تطبیق_سوم: #حکومتِ #لا_ضرر و #لا_حرج بر #ادله‌ی_مُثبِت_تکلیف
💢 مرحوم #شیخ_انصاری در بحث شرایط عمل به #برائت (ج۲/ص۴۵۷) می‌فرماید: "إن هذه القاعدة حاكمةٌ على جميع العمومات الدالة بعمومها على تشريع الحكم الضَرَري، كأدلّة لزوم العقود و سلطنة الناس على أموالهم و وجوب الوضوء على واجد الماء و حرمة الترافُع إلى حكّام الجور و غير ذلك".
🔶️🔸️ و اما...
🔸️ بنا بر برداشتی که مرحوم #شیخ_انصاری در #رسائل (ج۲/ص۴۶۰) از حدیث #لا_ضرر دارد و آن را دالّ بر عدمِ تشریعِ حکمِ ضرری می‌داند ویژگی تفسیر و شرح و تعرّض و نظارتِ #لا_ضرر نسبت به #ادله‌ی_مُثبِت_تکلیف معلوم و روشن است.
🔸️ اما ویژگی تقدّمِ محکوم و تاخّرِ حاکم یا همان تفرّعِ حاکم بر محکوم -که مرحوم #شیخ_انصاری با چند بیان بر آن تاکید می‌ورزد- در این #حکومت وجود ندارد، زیرا #لا_ضرر و #لا_حرج به روشنی هیچ نیازی به #ادله‌ی_مُثبِت_تکلیف ندارد و بدون آن نیز معنا و فایده‌ی خود را بی‌کم و کاست دارد.
🔸️ و البته #تنزیل نیز در این جا معنا ندارد، زیرا #لا_ضرر و #لا_حرج دخل و تصرّفی در موضوع و متعلَّقِ حکم نمی‌کنند، بلکه بیانِ این دو تنها متوجّهِ حکم و محمول است؛ از این رو، در عالَمِ حکم و تشریع -که واقعیّت و حقیقتی جز تشریع و اعتبار وجود ندارد- چیزی نیست تا نیاز باشد حکمِ ثابتی به منزله‌ی عدم قرار داده شود؛ حکم است که یا هست و یا نیست.
ادامه دارد...
✴️@fegh_osoul_rafiee