💥اختصاصی
فقه؛ به مذاق دولت
نگاهی انتقادی به مقاله سروش محلاتی در کتاب «فقه و دولت»
صفحه۱از۴
@rozaneebefarda
🔻🔻🔻
🔹«فقه و دولت» عنوان کتابی است که #مؤسسه_فهیم (شاخه حوزوی جریان #اعتدال و تاسیس شده توسط کاظم قاضی زاده از اعضای مؤثر #نشست_اساتید) منتشر کرده و حاوی دیدگاه‌های آقایان:« سیف‌الله صرامی، عبدالله حاجی صادقی-محمدجواد ارسطا، #محسن_غرویان -هاشم نیازی، کاظم قاضی‌زاده، #محمد_سروش_محلاتی، #سیدجواد_ورعی، مهدی پورحسین، محمدهادی فتاح، #احمد_عابدی، محمدجواد فخار طوسی و حجت‌الله بیات» است.
🔻در ادامه به نقد یکی از نوشتارهای مندرج در این مجموعه خواهیم پرداخت.
🔸محمد سروش محلاتی؛ ستون‌نویس سابق روزنامه جمهوری اسلامی که امروز بر مسند تدریس فقه نشسته است. کسی که با دو دوست دیرینه‌اش «سید ضیاء مرتضوی» و «سیدجواد ورعی» مؤسسه‌ای به نام « #مفتاح_کرامت » تأسیس کردند و آن را اداره می‌کنند و البته ارتباط خوبی با شبه‌گفتمان دولت اعتدال دارند.
این مؤسسه به تازگی کتابی با عنوان «فقه و دولت» که مجموعه‌ای از مقالات و گفتارهاست منتشر کرده است. وابستگی سیاسی برخی از نگارنده‌ها به برخی جریانات غرب‌زده واضح است و قرار گرفتن نام برخی دیگر در کنار آن‌ها موجب تعجب و تأسف است.
این کتاب تحت عنوان «مجموعه نظریه‌پردازی‌های مؤسسه فهیم» چاپ شده است و انتظار می رود از استحکام علمی فوق‌العاده‌ای برخوردار باشد چراکه نظریه‌پردازی در حوزه دین؛ در مرز باریک نوآوری و بدعت قرار دارد و ناشی بودن نظریه‌پرداز یا گرایش‌های شخصی وی او را در مهلکه بدعت خواهد انداخت.
از این کتاب مقاله «تأملی در مشروعیت امر به معروف و نهی از منکر فراگفتاری» از محمد سروش محلاتی را انتخاب کردیم تا مشتی باشد از خروار تازه‌پیدای فهیم.
🔸محمد سروش محلاتی در این مقاله بررسی میکند که آیا «امر به معروف و نهی از منکر عملی» از دید شرع جایز است یا خیر؟ وی تلاش میکند نهی از منکر عملی را زیر سؤال ببرد اما آیا تلاش وی مطابق چارچوب و اصول فقهی انجام شده است یا گرایش سیاسی خاص وی در تعیین پاسخ مؤثر بوده است و بر استنتاج او سایه انداخته است؟ برای رسیدن به جواب مطالب وی را بررسی می‌کنیم.
🔹نویسنده در ابتدای سخن خود می‌گوید:
«از امر به معروف و نهی از منکر یدی دو تفسیر مختلف وجود دارد که در فقه ما سابقه دارد.
الف) شخص آمر به معروف به گونه‌ای عمل کند که با عمل خود الگویی ارائه کند که در رفتار دیگران تأثیر بگذارد. شیخ طوسی در کتاب نهایه این تفسیر را ذکر کرده و عده‌ای دیگر همین تعبیر را دارند...»(فقه و دولت ص259)
با نگاهی به نهایه می‌بینیم که شیخ طوسی نهی از منکر یدی را منحصر در ارائه الگوی عملی نمی‌کنند ایشان می‌فرمایند:
« و الأمر بالمعروف يكون باليد و اللّسان.فأمّا باليد، فهو أن يفعل المعروف و يجتنب المنكر على وجه يتأسّى به النّاس... و قد يكون الأمر بالمعروف باليد بأن يحمل النّاس على ذلك بالتأديب و الرّدع و قتل النّفوس و ضرب من الجراحات... و إنكار المنكر يكون بالأنواع الثلاثة التي ذكرناها: فأمّا باليد، فهو أن يؤدّب فاعله بضرب من التأديب: إمّا الجراح أو الألم أو الضّرب. »
🔹ظاهرا جناب سروش محلاتی تنها خط ابتدایی را خوانده‌اند و ما بقی را ندیده‌اند یا دیده‌اند ولی آگاه کردن مخاطب از آن را به صلاح ندیده است.
آقای سروش محلاتی ادعا می‌کنند که عده‌ای دیگر نیز همین تفسیر را از امر به معروف یدی دارند ولی منبعی برای کلام خود ذکر نمی‌کنند.
2. نویسنده در بخش دیگری از مقاله می‌گوید:«عده‌ای از فقها وجوب امر به معروف و نهی از منکر را عقلی می‌دانند. این بزرگان وجوب امر به معروف و نهی از منکر را مستند به قاعده لطف می‌دانند. طبق تقریر متکلمین هر عملی که مقرب عبد به خدا باشد به اقتضای لطف بر خدا لازم است که آن را انجام دهد، البته به گونه‌ای که موجب اضطرار و الجاء بنده نشود.... [بر همین اساس] باید امر به معروف کرد البته نه به گونه‌ای که سلب اختیار از دیگران کند چون با قاعده لطف در تناقض خواهد بود.»(فقه و دولت ص261-260)
🔹سروش محلاتی از این مطلب نتیجه می‌گیرد که طبق دلیل عقلی؛ نهی از منکر شامل اقدام عملی نمی‌شود چراکه موجب الجاء است و الجاء خلاف لطف. اما به این استدلال از چند حیث اشکال وارد است:
الف) آن‌چه موجب الجاء است و خلاف لطف؛ رفع‌الاختیار من جانب الله است و نه دفع‌الاختیار من جانب الخلق آن هم به نحو جزئی. انسان موجودی است ذاتا مختار در نتیجه اگر قوه اختیار از دایره وجود او حذف شود یکی از کمالات ذاتی وی از او سلب شده است و این خلاف لطف است به علاوه قوه اختیار سرمنشأ تکلیف و پیش‌رفت معنوی انسان است و سلب این قوه از این حیث نیز خلاف لطف است. متکلمین به این حالت الجاء می‌گویند که همان رفع‌الاختیار است.
🔻لینک صفحه دوم یادداشت:
https://eitaa.com/rozaneebefarda/2350
@rozaneebefarda
ادامه👇
از آیندگان تا خبرآنلاین!
بخش هشتم/ب
مروری بر کارنامه و اندیشه سیاسی وبلاگ نویسان خبرآنلاین!
[صفحه 4 از 5]
♦️سیدمحمدعلی ابطحی
مهمترین مسئولیت سیاسی او ریاست دفتر رئیس جمهور اصلاحات(1376 تا 1380) است. از فعالان فتنه۸۸ بود و دستگیری و اظهارات او در دادگاه های فتنه 88 جنجالی و تاریخی بود. #موسوی را متوهم و #خاتمی را خائن نامید و #هاشمی را به دنبال انتقام گرفتن از رهبری دانست. زندگی سیاسی این عنصر اصلاح طلب همواره با حواشی زیادی همراه بوده که از آن جمله مسئله ارتباط پدر وی با جریان #انجمن_حجتیه است که اگرچه تلویحا از سوی او رد شده اما قرائنی بر این موضوع وجود دارد و در این فرض، کنش گری سیاسی ابطحی باید در بستری بسیار پیچیده تر از وضع فعلی تحلیل شود. در واقع یکی از اضلاع مهم خرده جریان اعتدال، اتصال به حجتیه است که امام خمینی نسبت به خطر آنان بارها هشدار داده بود.
🎞عکس43: #سیدمحمدعلی_ابطحی
♦️صادق زیباکلام
استاد دانشگاه و فعال اصلاح طلب که با اظهارات سیاسی سطحی و جنجالی اش شناخته شده است. #صادق_زیباکلام یک #سلبریتی_سیاسی است که مکنونات فکری اصلاح طلبی را - مثل لیبرالیسم و سکولاریسم - به صریح ترین شکل ممکن بیان می کند. رسانه ها درباره مدرک دانشگاهی او و عضویتش در هیئت علمی دانشکده حقوق دانشگاه تهران بعنوان رشته غیرمرتبط با تحصیلات آکادمیک وی، #تردید های جدی مطرح کرده اند. او تصریح دارد که تمام سلول های بدنش #لیبرال است و همچنین حامی تمام عیار روحانی در انتخابات 92 و 96 بوده است.
زیباکلام در دوران مبارزات، از سمپاتهای جریان ملی گرا بود و همچنان این اتصال فکری برقرار است.
🎞عکس45: صادق زیبا کلام
♦️محمد سروش محلاتی
#محمد_سروش‌محلاتی یکی از اعضای شاخص خرده جریان اعتدال و از مریدان آقای #هاشمی رفسنجانی است که در مدح وی کتاب «آیت درایت» را نوشت است. او شاگرد سیدمصطفی #محقق_داماد (روحانی روشنفکر اصلاح‌طلب و اعتدالی) بوده و به گفته خود در دروس افرادی چون آقای #منتظری و #صانعی نیز حضور داشته است. نزدیک‌ترین فرد به وی؛ آقای #سیدضیاء_مرتضوی و پس از آن؛ #سیدجواد_ورعی است که با هم‌کاری یک‌دیگر و البته با مساعدت #مسیح_مهاجری، از دهه شصت تا کنون، در صفحه حوزه و روحانیت #روزنامه_جمهوری_اسلامی، مطلب می‌نویسند(سایت ایران آنلاین، 9/11/1397).
او سال 1394 پس از ثبت نام برای کاندیداتوری #خبرگان تهران، #رد_صلاحیت شد.
🎞عکس53: محمد سروش محلاتی
محمد سروش محلاتی در پاسخ به این سؤال که «آیا آثار شما در دهه اخیر، #تغییر کرده است؟» تلویحا تغییر رویکرد خود را بعد از #فتنه_88 تأیید میکند(سایت ایران آنلاین، 9/11/1397). البته باید دانست که این تغییر؛ مانند تغییرات رفتاری پدر سیاسی ایشان یعنی جناب آقای #هاشمی رفسنجانی، صرفا یک تغییر استراتژیک بوده و نه تغییری بنیادین و فکری و بن‌مایه‌های فکر #سکولار او در کتاب «آزادی، عقل و ایمان» که در سال 1381 و در دولت آقای #خاتمی به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی انتخاب شد، در سال‌های بعد نیز تداوم یافت و شاخه دواند.
محمد سروش محلاتی در کتاب اسلام و مقتضیات زمان؛ صراحتا می‌گوید تنها جایی که #دین الزاما باید وارد شود، مسائل مربوط به آخرت (نماز و روزه و...) است و بقیه مناطق یا امکان ورود دارد ولی الزامی نیست یا این‌که اصلا حق ندارد وارد شود. البته در ساحت دوم و در جایی که امکان ورود دین هست؛ صرفا در حد کلی‌گویی‌های فطری امکان حضور دارد و نه بیش از آن(اسلام و مقتضیات زمان، فصل سوم).
#محلاتی را میتوان یکی از تئوریسین‌های تبلیغی خرده جریان #اعتدال دانست. او به تبع سایر کارگزاران شبه‌جریان اعتدال؛ الگوی فکر سیاسی خود را بر #سه_پایه: #عقل_سکولار، #عرف_کشورهای_توسعه‌یافته و #مصلحت مبتنی بر این دو بنا میکند و آن را در مجامع حوزوی و دانشگاهی تبلیغ میکند.
او با همین عینک به سراغ آیات و روایات می‌رود و برداشت‌های #استحسانی و غیراصولی خود را به آن تحمیل میکند. به طور مثال او از آیه شریف « لا إکراه فی الدین » استفاده از ابزارهای الزام‌آور #حکومتی علیه عقاید باطل را به هیچ وجه جایز نمی‌داند (اندیشه و ایمان در آزادی، فصل سوم) و از این طریق #تساهل_و_تسامح با جریانات ضد دین را با روکش فقهی ترویج میکند.
محلاتی در حال حاضر در مؤسسه #مفتاح_کرامت و سایر مراکز هم‌سو به تئوری‌سازی برای دولت اعتدال مشغول است.
@rozaneebefarda
ادامه👇
تخریب وجهه حوزه علمیه و نهادهای مذهبی توسط رسانه‌های برجامی و تکلیف نخبگان و متولیان حوزوی
💥اختصاصی
@rozaneebefarda
🔻🔻🔻
🔹در روزهای اخیر و به بهانه ارقام لایحه بودجه۱۴۰۰، بار دیگر با موجی از تهاجمات رسانه‌ای به حوزه مقدسه و برخی از نهادهای مذهبی مواجهیم.
بازشناسی خط تخریب نهادهای دینی امری است که لازمه مواجهه بهنگام و هوشمندانه با این پدیده شوم است.
در میان رسانه‌های داخلی، #انتخاب و #خبرآنلاین و #روزنامه_جمهوری_اسلامی پرچم دار تهاجم علیه بودجه حوزه و نهادهای دینی هستند.
شناخت ردپای این سه رسانه در قم و معرفی شبکه حوزوی متصل به آن، امر مهمی است که انتظار می رود رسانه‌های رسمی حوزوی در اسرع وقت بدان ورود کنند تا اسب تروای برجامیان غربگرا در دل حوزه پی شود!
نکته جالب ماجرا اینجاست که سرنوشت و پیشینه هر سه رسانه به نوعی با معممین گره خورده است؛
روزنامه جمهوری اسلامی را #مسیح_مهاجری معمم اداره میکند که در زمره ذوب شدگان مرحوم هاشمی است و از جمله اعضای حلقه یاران حوزوی اش در قم از دهه شصت تا کنون میتوان با آقایان #جعفری_گیلانی(عضو ارشد هیئت امنای #دفتر_تبلیغات)، #سروش_محلاتی، #سیدجواد_ورعی و #سیدضیا_مرتضوی اشاره کرد.
سایت #انتخاب هم پیشینه اش به روزنامه انتخاب بازمیگردد که ارگان رسمی #دفتر_تبلیغات بوده و ظاهرا هنوز با همان نشان فعالیت میکند. #مصطفی_فقیهی سردبیر انتخاب هم یک #آخوندزاده است! پدرش از بانیان #نقد_و_نظر بوده است! عجیب آنکه گرچه با ظاهر ارتباط ارگانیک وجود ندارد اما دفتر تا کنون ارتباط آن روزنامه با این پایگاه خبری رادیکال را رسما تکذیب نکرده و نسبت به استفاده از نشان و نام و شاید مجوز ارگان رسمی دفتر توسط یک طیف خاص تندرو، واکنش نشان نداده است.
#خبرآنلاین هم آنگونه که قبلا در پرونده ویژه روزنه خواندید، با طیف نسبتا گسترده‌ای از معممین مرتبط است که در خبرآنلاین وبلاگ اختصاصی دارند؛ از سروش محلاتی و محقق داماد گرفته تا زائری و جعفریان!
لذا شاید از این جهت، ترمینال روحانیان برجامی و حامی دولت روحانی حساب شود که برخی شان اکنون آشکارا به بهانه بودجه حوزه، علیه پیشینه خود شمشیر کشیده اند!
جالبتر آنکه محمد مهاجری عضو ارشد تحریریه خبرآنلاین هم به دلیل پیشینه و مناسبات و روابطش خود با فضای حوزه آشناست و علی رغم این مسئله، اینان چنین ناجوانمردانه به حوزه می تازند!
از همه عجیبتر اما ارتباط و انتساب خبرآنلاین به #علی_لاریجانی است که اگرچه قبلا اجمالا رد شده اما همچنان شواهد و قرائنی مبنی بر وجود پیوند فکری و سیاسی و رسانه‌ای وثیق بین بنیانگذاران و متولیان خبرآنلاین با خرده جریان اعتدال با قرائت لاریجانی، وجود دارد.
آیا تعجب برانگیز نیست کسی که خود فرزند یک مرجع تقلید محترم است و اخوی محترمش در کسوت روحانیت است و به دعوت برخی علمای قم وارد مجلس شده و ریاست طولانی مدت بر مجلس را مدیون حوزه است، نسبت به تهاجمات ناجوانمردانه رسانه نزدیک به خود، هیچ واکنشی نشان ندهد؟
@rozaneebefarda