#رسائل_شیخ_انصاری
#فوائد_الأصول
#محقق_ميرزاى_نائينى
✅ ۹- مرحوم #محقق_میرزای_نائينى در #فوائد_الأصول (ج۴/ص۳۸۴) در توضیح #احکام_تکلیفی و #احکام_وضعی می‌فرماید:
🔷️ مراد از #احکام_تکلیفی آن دسته از مجعولات شرعی است که مستقیماً و بی‌واسطه متعلّق به فعل عبد است که همان پنج مورد است؛ وجوب، حرمت، استحباب، کراهت و اباحه.
🔶️ #احکام_وضعی نیز مجعولات شرعی‌ای هستند که بیان‌گر بعث و زجر نبوده و مستقیماً به فعل مکلّف تعلّق نمی‌گیرد، اگر چه با واسطه بی‌ارتباط با فعل مکلّف نیست؛ فرقی نمی‌کند تاسیسی باشد یا امضائی، و یا انتزاعی.
🔷️🔸️ البته اقوال در مورد تعداد #احکام_وضعی بسیار است که مرحوم #محقق_میرزای_نائينى در نهایت می‌فرماید: نه می‌توان گفت #احکام_وضعی سه یا پنج یا نُه تاست، و نه آنقدر عامّ است که تمام ماهیّت‌های اختراعیِ شرع -مانند صلات و حجّ- و یا #ولایت و #قضاوت را نیز در بر گیرد؛ از این رو، مجعولات شرعی کلّی سه قسم‌اند:
🔸️ ۱- احکام تکلیفی
🔸️ ۲- احکام وضعی
🔸️ ۳- ماهیّت‌های اختراعی
✴️@fegh_osoul_rafiee
بسم الله الرّحمن الرّحیم
درود خداوند تعالی بر شهید اندیشه و فکر حضرت آیت الله علامه‌ی بزرگوار شیخ مرتضی مطهّری (رضوان الله علیه).
روز دوازدهم اردیبهشت فرصت مغتنمی است برای پاسداشت مقام گرامی اساتید و معلِّمان؛ بنده‌ی حقیر نیز به نوبه‌ی خودم در برابر همه‌ی بزرگوارانی که در ایام زندگانی‌ام در ساحت قرآن کریم و ساحت علم و دانش از آن‌ها بهره بردم تعظیم کرده و از خداوند تعالی برای همه‌ی آنان سلامتی، طول عمر و عاقبت خیر و نیک می‌طلبم.
محمدعلی رفیعی
۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۳
#رسائل_شیخ_انصاری
#فوائد_الأصول
#محقق_ميرزاى_نائينى
✅ ۱۰- مرحوم #محقق_میرزای_نائينى در #فوائد_الأصول (ج۴/ص۳۸۶) در نقد فرمایش مرحوم #شیخ_انصاری درباره‌ی انتزاعی‌بودنِ همه‌ی #احکام_وضعی می‌فرماید: مجعولات شرعی دو قسم‌اند:
🔸️۱- قسم اول: #مجعولات_تاسیسی؛ مثل احکام پنج‌گانه‌ی تکلیفی.
🔸️۲- قسم دوم: #مجعولات_امضائی؛ مثل ملکیّت و زوجیّت.
🔷️🔸️ ایشان در ادامه می‌فرماید: مرحوم #شیخ_انصاری با آن چه گفتیم مخالف بوده و معتقد است همه‌ی احکام وضعی منتزع از احکام تکلیفی‌اند، و برای اثبات چنین مطلبی در بسیاری از موارد -مانند طهارت، نجاست، لزوم عقد و حجّیّت و مانند آن- نفس زکیّه‌ی خود را به سختی انداخته است تا برای‌شان منشأ انتزاع پیدا کند.
🔷️🔸️ و در ادامه نیز می‌نویسد: کاش می‌دانستم که چه چیزی انگیزه‌ی مرحوم #شیخ_انصاری بوده است که ایشان نمی‌خواسته است متاصّل‌بودن و مستقلّ‌بودنِ بسیاری از این #احکام_وضعی را قبول کند!
🔷️ بنا بر این، اعتباریّاتی که ریشه‌اش در میان عرف است انتزاعی نبوده، بلکه به صورت مستقلّ، جعلِ امضائی شدند، و #احکام_تکلیفی منتزع از آن #احکام_وضعی هستند.
✴️@fegh_osoul_rafiee
امام خامنه‌ای (دام ظله) در وصف استاد شهید آیت الله شیخ مرتضی مطهری (رضوان الله علیه) فرموده‌اند:
"مرحوم آیت الله مطهری (رضوان الله تعالی علیه) دارای ابعاد گوناگونی بود که هر کدام برای یک انسان حائز اهمّیّت است؛ اولاً مرد عالمی بود؛ علم دین با شُعَب مختلفش در نزد این مرد بزرگ به وفور وجود داست؛ فقیه بود؛ فیلسوف بود؛ درس‌خوانده بود؛ و زحمت‌کشیده بود. در همه‌ی مدّت عمر پربرکتِ نه‌چندان بلندِ این مردِ بزرگ، آن چه از آثار اسلامی از ایشان صادر شده از کمتر فقیهی و عالِمی صادر شده است و مجموعه‌ای که از افکار این مرد به وجود می‌آید آن مجموعه‌ی معارفی که در اختیار است یک مجموعه‌ی اسلامیِ کامل و مفید و آموزنده است.
معارف اسلامی را از منابع اصیل خود می‌آموخت و تحقیق می‌کرد؛ این یک شیوه‌ی بسیار ارزنده و آموزنده‌ای بود که مرحوم شهید مطهری جزو پیشروانِ این شیوه و متصلّبان در آن بود."
(تفسیر سوره‌ی جمعه؛ ص۱۴۸)
✴️@fegh_osoul_rafiee
#روش_شناسی_فقه
#روش_فقه_شیخ
#کتاب_البیع_شیخ_انصاری
#ما_یضمن
✅ مرحوم #شیخ_انصاری در بحث #أحكام_المقبوض_بالعقد_الفاسد (ج۳/ص۱۸۳ تا ص۱۸۸) بحث مُشبِعی در معنای مفردات و الفاظ و زوایای مختلف متنِ قاعده‌ی #ما_یضمن ارائه می‌فرماید. تا آن جا که در میانه‌ی بحث خود در معنای قاعده، زمانی که سخنی از #شهید_ثانی در مورد مدرک قاعده نقل می‌فرماید، می‌نویسد: "نعم، ما ذکره بعضهم من التعلیل لهذه القاعدة... لا يجري في هذا الفرع، لكن الكلام في معنى القاعدة، لا في مدركها".
🔹️ مرحوم #آخوند_خراسانى در حاشیه‌ی شماره‌ی ۶۸ از کتاب #حاشیة_المكاسب و مرحوم #محقق_خویی در کتاب #مصباح_الفقاهة در نقد این بحث مرحوم #شیخ_انصاری می‌فرمایند: بحث از مفردات و الفاظ متن این قاعده هیچ اهمیتی ندارد، زیرا این قاعده نه آیه است و نه روایت، و نه معقد اجماعی قرار گرفته است.
🔷️🔸️ از این رو، تحقیق این است که این نقد و اعتراض صحیح بوده و این بخش از بحث‌های مرحوم #شیخ_انصاری از نگاه #روش_شناسی_فقه هیچ کارآیی فقهی نداشته و در حقیقت چیزی را ثابت نمی‌کند، بلکه کاملاً فرضی، انتزاعی و -به خودیِ خود- غیرِ قابلِ اثبات است.
🔷️🔸️ زیرا بحث از ظهور و عموم الفاظ و مفردات و به طور مثال این که باء در "بصحیحه" و "بفاسده" به معنای سببیّت است یا ظرفیّت هیچ فایده‌ای ندارد، زیرا متنی که مرحوم #شیخ_انصاری از ظهورات و عمومش بحث می‌کند #دلیل_شرعی محسوب نمی‌شود تا ظهوراتش حجّیّت داشته باشد و نیاز باشد مورد واکاوی قرار گیرد.
🔶️🔹️ از این رو، معنای قاعده، صدر و ذیل قاعده و مقدار عموم و شمولِ قاعده تنها و تنها منوط به #دلیل_شرعی و مدرکِ شرعیِ قاعده است؛ پس، بحث اصلی و اساسیِ این قاعده همان بحث از حجّیّت، ظهور و لوازمِ اثباتیِ #مدرک_شرعیِ این قاعده است، نه واکاویِ متنِ معروفِ این قاعده.
✴️@fegh_osoul_rafiee
#محاضرات_فی_أصول_الفقه
#محقق_خویی
#اصول
#تمهید
📚 ۶- تعریف علم #اصول/توضیح الرکیزة الأولى/بیان اشکال و جواب (محاضرات/ج۱/ص۹):
✅ مرحوم #محقق_خویی در ذیل رکیزه‌ی اول اشکال و جوابی را مطرح می‌فرمایند:
🔷️🔷️🔹️ اِشکال: اگر مناطِ #قواعد_اصولی را استنباط و توسیط بدانیم موجب خروجِ بسیاری از مباحث مهم اصول از چارچوب این علم می‌شود؛ مانند مباحث #اصول_عملیه‌ی_شرعیه و #اصول_عملیه‌ی_عقلیه و #ظن_انسدادی_حکومی.
🔹️ زیرا فرآیند ِبه‌کارگیریِ #اصول_عملیه‌ی_شرعیه در فقه چیزی جز تطبیق آن‌ها بر مواردشان نیست. و #اصول_عملیه‌ی_عقلیه و #ظن_انسدادی_حکومی نیز حکم شرعی‌ای را ثابت نمی‌کنند.
🔶️🔶️🔸️ پاسخ: گویی مستشکل در اِشکال خود #استنباط را -بنا بر آن چه از تعریف مشهور اصولیان بر می‌آید- تنها به معنای "اثباتِ حقیقیِ حکمِ شرعی" تصوّر کرده است، در حالی که #استنباط یعنی مجرّدِ #اثبات؛ چه وجدانی، چه شرعی (تعبّدی)، چه تنجیزی و چه تعذیری.
🔶️🔸️ از این رو، اگر چه بسیاری از مسائل علم اصول ما را به حکم شرعی واقعی یا ظاهری نمی‌رسانند، اما مُنجِّز (تکلیف‌آور) یا مُعذِّر (عُذْرآور) هستند، و این برای فرق بین #قواعد_اصولی و #قواعد_فقهی کافی است.
🔰 نکته‌ی مرحوم #محقق_خویی را می‌توان این گونه شرح و تبیین کرد که فقیه در #قواعد_فقهی تنها مضامین آن‌ها را بر مسائل فقهی جزئی تطبیق می‌کند و در این تطبیق به دنبال چیزی جز مصداقِ آن کلّیّات نیست، بدون آن که فرآیندِ تطبیق -به خودیِ خود- برای او تکلیف جدیدی را ثابت کرده یا عُذرآوری جدیدی را به همراه داشته باشد، بلکه حکم همان است که بوده؛ اگر چه با فرآیند تطبیق، حُکمی که تا قبل از آن، کلّی تصوّر می‌شده، بعد از آن، به صورت جزئی و مصداقی ادراک شده است. اما کارکرد #قواعد_اصولی چیزی غیر از این تطبیق است، بلکه فقیه با توسیط و استخدامِ #اصول_عملیه یا #ظن_انسدادی_حکومی تنجیز یا تعذیری را به دست می‌آورد که قبل از فرآیند استنباط، در تصوّرِ کلّیِ فقیه نیز نبوده است؛ پس، در این جا هیچ تطبیقی در کار نیست.
✴️@fegh_osoul_rafiee