محمد علی رفیعی | فقه و اصول و طلبگی
بزرگواران! انشالله فعالیت‌های گوناگونِ علمیِ کانال را از امروز دوباره پی‌گیری و منتشر خواهم کرد...
#روش_شناسی_فقه
#روش_فقه_شیخ
#کتاب_البیع_شیخ_انصاری
#ما_یضمن
✅ مرحوم #شیخ_انصاری در بحث #أحكام_المقبوض_بالعقد_الفاسد (ج۳/ص۱۸۳ تا ص۱۸۸) بحث مُشبِعی در معنای مفردات و الفاظ و زوایای مختلف متنِ قاعده‌ی #ما_یضمن ارائه می‌فرماید. تا آن جا که در میانه‌ی بحث خود در معنای قاعده، زمانی که سخنی از #شهید_ثانی در مورد مدرک قاعده نقل می‌فرماید، می‌نویسد: "نعم، ما ذکره بعضهم من التعلیل لهذه القاعدة... لا يجري في هذا الفرع، لكن الكلام في معنى القاعدة، لا في مدركها".
🔹️ مرحوم #آخوند_خراسانى در حاشیه‌ی شماره‌ی ۶۸ از کتاب #حاشیة_المكاسب و مرحوم #محقق_خویی در کتاب #مصباح_الفقاهة در نقد این بحث مرحوم #شیخ_انصاری می‌فرمایند: بحث از مفردات و الفاظ متن این قاعده هیچ اهمیتی ندارد، زیرا این قاعده نه آیه است و نه روایت، و نه معقد اجماعی قرار گرفته است.
🔷️🔸️ از این رو، تحقیق این است که این نقد و اعتراض صحیح بوده و این بخش از بحث‌های مرحوم #شیخ_انصاری از نگاه #روش_شناسی_فقه هیچ کارآیی فقهی نداشته و در حقیقت چیزی را ثابت نمی‌کند، بلکه کاملاً فرضی، انتزاعی و -به خودیِ خود- غیرِ قابلِ اثبات است.
🔷️🔸️ زیرا بحث از ظهور و عموم الفاظ و مفردات و به طور مثال این که باء در "بصحیحه" و "بفاسده" به معنای سببیّت است یا ظرفیّت هیچ فایده‌ای ندارد، زیرا متنی که مرحوم #شیخ_انصاری از ظهورات و عمومش بحث می‌کند #دلیل_شرعی محسوب نمی‌شود تا ظهوراتش حجّیّت داشته باشد و نیاز باشد مورد واکاوی قرار گیرد.
🔶️🔹️ از این رو، معنای قاعده، صدر و ذیل قاعده و مقدار عموم و شمولِ قاعده تنها و تنها منوط به #دلیل_شرعی و مدرکِ شرعیِ قاعده است؛ پس، بحث اصلی و اساسیِ این قاعده همان بحث از حجّیّت، ظهور و لوازمِ اثباتیِ #مدرک_شرعیِ این قاعده است، نه واکاویِ متنِ معروفِ این قاعده.
✴️@fegh_osoul_rafiee
#روش_شناسی_فقه
#روش_فقه_شیخ
#کتاب_البیع_شیخ_انصاری
#اشتراط_بلوغ
#اجماع
✅ مرحوم #شیخ_انصاری در مساله‌ی #اشتراط_بلوغ (ج۳/ص۲۷۵ تا ص۲۹۴) بارها از #اجماع سخن به میان آورده، نکاتی را در مورد اجماعی که بر #اشتراط_بلوغ در عقد وجود دارد بیان می‌فرماید؛ سیر بحث ایشان حتماً نیاز به توجّه و دقّت دارد.
🔷️🔸️ ایشان در ابتدا (ج۳/ص۲۷۵) "بطلان عقد صبیّ مطلقاً" را مشهور، و سپس اجماعی دانسته است؛ این اجماع را از #الغُنیة مرحوم #ابن_زهره، و #کنز_العرفان مرحوم #فاضل_مقداد، و #التذکرة مرحوم #علّامه نقل کرده، و البته در ص۲۷۵ و ص۲۷۶ و همچنین ص۲۸۰ با تفسیری دقیق از کلام #علّامه و #ابن_زهره دایره‌ی اجماع را همان نظریه‌ی مشهور می‌داند.
🔶️🔹️ ایشان در ص۲۷۸ و ص۲۷۹ بعد از آن که عدم کفایتِ روایاتِ نظریه‌ی مشهور (بطلان عقد صبیّ مطلقاً) را نتیجه می‌گیرد تصریح می‌کند که دلیل عمده‌ی آن نظریه -که نظر خود #شیخ_انصاری است- همانا #اجماعِ محکیّ‌ای است که به #شهرتِ عظیمه تقویت میشود؛ گویی دلیلِ اصلیِ ایشان، #اجماع است و مؤيد آن، #شهرت.
سپس از مرحوم #محقّق (#الشرائع) و #علامه (#القواعد و #التحریر و حتى #التذكرة) و #فخرالمحقّقین (#الإيضاح) و #محقّق_اردبیلی (#مجمع_الفائدة) و #محقّق_ثانى (#جامع_المقاصد) و #ابن_برّاج (#المهذّب) کلماتی را نقل می‌کند که یا جزماً مخالف با نظریه‌ی مشهور است و دلالت بر صحّت عقد صبیّ دارد، یا تردید در نظریه‌ی مشهور است، و یا دلالت بر عدمِ اجماعی‌بودنِ نظریه‌ی مشهور است.
🔷️🔸️ جالب آن است که بعد از نقل چنین کلماتی که تحقّق #اجماع را کاملاً مخدوش می‌کند ایشان چشمشان را بر تمام این کلمات بسته و در ص۲۸۰ با استفاده از "فاء" تفريع می‌فرماید: "فالإنصاف أن الحجّة في المسألة هي الشهرة المحقّقة و الإجماع المحكيّ عن #التذكرة... و كذا إجماع #الغنية... . و يؤيد الإجماعين ما تقدّم عن #كنز_العرفان".
🔶️🔹️ بسیار جالب است که ایشان بعد از ابتنای کامل بر چنین اجماعی در پایین صفحه‌ی ۲۸۰ با یک برگشت و استدراک تصریح می‌کند که بر اساس کلماتی که از فقهای بزرگِ نامبرده آورده شد می‌توان گفت چنین اجماعی در مساله وجود ندارد؛ ایشان در ص۲۸۰ و ص۲۸۱ می‌نویسد: "نعم، لقائلٍ أن يقول: إن ما عرفتَ... يدلّ على عدم تحقّق الإجماع"، و بعد از آن تصریح می‌کند: "و کیف کان، فالعمل علی المشهور".
🔷️🔸️ و بُهت‌آور است که در ادامه در ص۲۸۴ -کاملاً بر خلاف آن چه از کلمات و عبارات ایشان روشن است- بدون آن که نامی از #شهرت به میان آورد می‌فرماید: "و الحاصل: أن مقتضى ما تقدّم من الإجماع المحكيّ... و الأخبار المتقدّمة -بعد انضمام بعضها إلى بعض-: عدمُ الاعتبار بما يصدر من الصبيّ من الأفعال... و كلِّ التزام على نفسه...".
🔶️🔹️ همچنین در ادامه نیز در ردّ نظریه‌ی محدّث کاشانی (ج۳/ص۲۸۷) نیز می‌آورد: "... فالظاهر کونه مخالفاً للإجماع".
🔷️🔸️ و عجیب آن که در ردّ نظریه‌ی کاشف الغطاء (ج۳/ص۲۹۰) دوباره سخن از شهرت به میان آورده می‌نویسد: "أما التصرف و المعاملة بإذن الأولياء... فهو الذي قد عرفت أنه خلاف المشهور و المعروف... ".
✴️@fegh_osoul_rafiee
محمد علی رفیعی | فقه و اصول و طلبگی
#روش_شناسی_فقه #روش_فقه_شیخ #کتاب_البیع_شیخ_انصاری #اشتراط_بلوغ #اجماع ✅ مرحوم #شیخ_انصاری در مسال
❓❔❓ این رفت و برگشتی که ایشان در مورد استناد به چنین اجماع منقولی دارد -که تحقّقش به روشنی مخدوش است- تا چه اندازه در چارچوب #روش_شناسی_فقه و #روش_فقه_شیخ که مبتنی بر #تراکم_ظنون و #تجمّع_احتمالات جای می‌گیرد؟!
❓❔❓ آیا می‌توان چنین رفت و برگشتی را تهافت یا پریشانی در استدلال معنا کرد؟!
❓❔❓ آیا برآیندِ تراکمِ چُنان روایات و چُنین شهرت و اجماعی می‌تواند اطمینان به نظریه‌ی مشهور باشد یا تنها ظن و گمان حاصل می‌کند؟!
❓❔❓ اگر قرار باشد ما نیز این رفت و برگشت‌های این‌چُنینیِ #شیخ_انصاری را آن چنان که خود ایشان با یک نگاه جامع کلمات و عبارات فقهاء را تتبّع و موشکافی می‌کند موشکافی کنیم چه باید بگوییم؟!
✴️@fegh_osoul_rafiee
#روش_شناسی_فقه
#روش_فقه_شیخ
#کتاب_البیع
#شیخ_انصاری
#اشتراط_بلوغ
#ابتلاء_يتيم
✅ مرحوم #شیخ_انصاری در مساله‌ی #اشتراط_بلوغ ادله‌ای را برای اثبات نظریه‌ی مشهور (بطلان عقد صبیّ مطلقاً) ذکر می‌کند؛ #شهرت، #اجماع، حدیثِ #رفع_قلم، روایاتِ #جواز_امر_صبیّ، روایاتِ #عمد_صبیّ.
🔶️🔹️ نقطه‌ای که بسیار سوال‌برانگیز است این است که #شیخ_انصاری در بحث خود در این مساله حتی اشاره‌ی کوچک و گذرایی نیز به آیه‌ی ۶ سوره‌ی مبارکه‌ی نساء -که معروف به آیه‌ی #ابتلاء_يتيم است و دلالت بسیار روشنی بر حکم تصرّفات صبیّ دارد- هیچ اشاره‌ای نمی‌کند.
🔷️🔸️ این در حالی است که دیگر فقیهان در بحث حجْر صبیّ به روشنی از این آیه نام برده و بر آن استدلال می‌کنند؛ مرحوم #شیخ در #الخلاف و #المبسوط و مرحوم #قطب_راوندی در #فقه_القرآن و مرحوم #ابن_ادریس در #السرائر و مرحوم #علامه در #التذکره و #المختلف و مرحوم #فاضل_مقداد در #کنز_العرفان و... بارها و بارها از این آیه سخن به میان آورده‌اند.
🔶️🔹️ بعد از مرحوم #شیخ_انصاری نیز #محقق_ميرزاى_نائينى در #المکاسب_و_البیع و #منیة_الطالب و #محقق_حكيم در #المستمسک و #محقق_امام_خمینی در #کتاب_البیع و #محقق_خویی در #مصباح_الفقاهة و... در بحث #اشتراط_بلوغ به این آیه استدلال کرده و دلالت آن را مورد بحث قرار داده‌اند.
✴️@fegh_osoul_rafiee
#روش_شناسی_فقه
#روش_فقه_شیخ
#کتاب_البیع
#شیخ_انصاری
#سیره
✅ مرحوم #شیخ_انصاری در بحث #اشتراط_بلوغ (ج۳/ص۲۸۸) در ردّ نظریه‌ی #صاحب_ریاض -که به #سیره استدلال می‌کند- مانند همیشه #سیره را بر نتابیده و آن را به شدّت ردّ می‌کند.
🔷️🔶️🔸️ نکته‌ی بسیار اساسی -که باید به دقّت واکاوی و تحلیل شود- نوع رفتار فقهیِ #شیخ_انصاری با #سیره است، مخصوصاً در #فقه_معاملات که جایگاه و موقف شارع در آن، جایگاه امضاء و نظارت است، نه تاسیس و اختراع.
🔸️ ایشان در همین بحث (ج۳/ص۲۸۸) می‌فرماید: "... و فیه إشكالٌ من جهة قوّة احتمال كون السيرة ناشئة من عدم المُبالاة في الدّين، كما في كثيرٍ من سِيَرهم الفاسدة".
🔸️ پیش از آن نیز در بحث #معاطات (ج۳/ص۴۲) می‌نویسد: "و أما ثبوت السيرة و استمرارها على التوريث فهي كسائر سيراتهم الناشئة عن المسامحة و قلّة المُبالاة في الدّين ممّا لا يُحصى في عباداتهم و معاملاتهم و سياساتهم، كما لا يخفى".
🔸️ همچنین در ردّ کلام #کاشف_الغطاء در بحث دَیْن‌بودنِ مالی که از ظَلَمه اخذ شده است (ج۲/ص۹۹) می‌آورد: "و ما ادَّعاه من السیرة، فهو ناشٍ من قلّة مُبالاة الناس، كما هو دَيْدَنهم في أكثر السِّيَر التي استمرّوا عليها... "
🔹️ اگر چه در مقابل نیز در برخی موارد در کتاب #مکاسب، #سیره را مُویِّد نظریه‌ی خود دانسته، و از آن به بدی یاد نمی‌کند؛ ایشان در بحث اعتبار #غرر_شخصی (ج۴/ص۲۱۶) می‌فرماید: "... و یؤيِّد ذلك جريان سيرة الناس على المعاملة بها من دون معرفة الأغلب بوزنها".
🔶️🔷️🔹️ از عبارات گوناگون ایشان در کتاب #مکاسب به نظر می‌رسد #شیخ_انصاری حتی در #فقه_معاملات اعتبار چَندانی برای #سیره و بنائاتِ عقلاییِ حاکم بر نظامِ بازار و تجارت معتقد نبوده، و در جایی نیز اگر سخن از #سیره می‌آورد برای تایید و تقویت نظریه‌ای است که پیش از آن با خصوص ادلّه‌‌ای چون روایات، اجماع و شهرت اثبات شده باشد.
🔹️ این بدبینی و بی‌اعتناییِ بسیارِ ایشان به #سیره یکی از نشانه‌های روشنِ نگاهِ تعبّدگرایانه‌ی #شیخ_انصاری در #فقه_معاملات است؛ #تعبّدگرایی.
✴️@fegh_osoul_rafiee
محمد علی رفیعی | فقه و اصول و طلبگی
#روش_شناسی_فقه #روش_فقه_شیخ #کتاب_البیع #شیخ_انصاری #سیره ✅ مرحوم #شیخ_انصاری در بحث #اشتراط_بلوغ (
این نکته از نکات فرامتنیِ کتابِ #مکاسب است که بسیار بیش از آنچه گفتیم جای تعمیق و تحقیق دارد.
#متن
#فرامتن
#روش_شناسی_فقه
#روش_فقه_شیخ
#روش_شناسی_فقه
#روش_فقه_شیخ
#کتاب_البیع
#شیخ_انصاری
📖 مرحوم #شیخ_انصاری در #مکاسب (ج۱/ص۳۱۲) در بحث نسبت‌سنجی بین امکان یا عدمِ امکانِ تفصّی با موضوع و حکمِ #اِکراه چند بار رفت و برگشت دارند و هر بار نظریه‌ای را تقویت می‌کنند.
🔸️ ایشان از "الذي يظهر من النصوص و الفتاوى..." (ج٣/ص۳۱۳) بحث خود را آغاز می‌کند.
🔹️ سپس در عبارت "لكن الإنصاف أن وقوع الفعل..." (ج٣/ص٣١۴) و "ما ذکرناه و إن كان جارياً في التورية..." ( ج۳/ص۴۱۵) نظریه‌ی دیگری را تقویت می‌کند.
🔸️ و پس از آن، از ظاهر کلامشان پیداست که نظریه‌ی نهاییِ ایشان آن چیزی است که با عبارتِ "هذا، ولکنّ الأولَى أن يفرَّق بين..." (ج۳/ص۳۱۶) بیان می‌فرماید.
✅ آن چه در این بحث جالبِ توجّه است آن است که مرحوم #شیخ_انصاری در نهایتِ بحثِ خود با نادیده‌گرفتنِ آن چه به عنوانِ ظهورِ نصوص و اخبار (ص۳۱۳) و همچنین با چشم‌پوشی از استدلالِ نسبتاً خوبی که در ص۳۱۴ و قضیه‌ی عمّار که در ص۳۱۵ مطرح کرده‌اند نظریه‌ی نهاییِ خود را تنها بر اساسِ کلامِ فقیهانی چون #محقّق_حلّی و #علّامه_حلی و #شهید_ثانی و #محقّق_سبزواری و دیگران -که همگی به تبعِ مرحوم #شیخ_طوسی در #المبسوط بیان فرموده‌اند- پایه‌ریزی می‌کند.
🔵🔸️ جالب این است که #شیخ_انصاری ظهورِ نصوص و اخبار را در این بحث رها کرده، و در پایه‌ریزیِ نظریه‌ی نهاییِ خود تنها بر ظهورِ کلامِ فقیهانِ نامبرده -به ویژه #شیخ_طوسی- اعتماد می‌کند.
#متن
#فرامتن
#تعبّدگرایی
#شُهرَت‌گرایی
✴️@fegh_osoul_rafiee
#روش_شناسی_فقه
#روش_فقه_شیخ
#کتاب_البیع
#شیخ_انصاری
📖 مرحوم #شیخ_انصاری در #مکاسب (ج۱/ص۳۳۰) می‌فرماید: "نعم، لو صحّ ما ذکر سابقاً من توهّم أن المكرَه... لكن عرفت سابقاً أنه خلافُ المقطوع من النصوص و الفتاوى؛ فراجِع!"؛ احتمالی از جانب مرحوم #صاحب_جواهر (ج۲۲/ص۲۶۷) مطرح شده است که ایشان مکرَه را خالی از قصدِ مضمونِ عقد دانسته، و او را تنها مانندِ ایجادکننده‌ی صوت می‌داند.
مرحوم #شیخ_انصاری برای ردِّ این احتمال -که آن را توهّم یاد می‌کند- می‌فرماید: این توهّم خلافِ آن چیزی است که ما با توجّه به نصوص، اخبار و فتاوای فقیهان به آن قطع و یقین پیدا کرده‌ایم.
✅ جالبِ توجّه در اینجا آن است که وجودِ قصدِ مدلول در ذهنِ مکرَه امری است حقیقی و خارجی که در ظرفِ ذهن تحقّق می‌یابد، اما ایشان در این گفتارِ خود -بدونِ تحلیلِ حقیقت‌شناسانه و یا تمسّک به اصول و قواعدِ پذیرفته‌شده‌ی عرفی و عقلایی- می‌فرماید: از نصوص شرعی و فتاوا قطع پیدا کرده‌اند که مکرَه چنین قصدی در ذهن دارد.
این در حالی است که در چند صفحه‌ی پیش از آن (ج۳/ص۳۲۳) ایشان بحثِ خوبی را بر اساسِ استشکالِ #محقّق_تستری آغاز کردند، اما با بیانِ نه چندان مُحکمی با "اللّهم إلا أن يقال..." و "فتأمّل" ما را به پاسخ روشنی نرساندند؛ از این رو، ایشان در ص۳۳۰ با کنارگذاشتنِ این استدلال‌ها و اصول و قواعدِ کلامی کار را با نصوص و فتاوا و قطعی که از خلالِ توجّه به آن‌ها به آن رسیده‌اند تمام‌شده دانسته و توهّمِ مذکور را باطل می‌دانند.
#متن
#فرامتن
#تعبّدگرایی
#شُهرَت‌گرایی
#روش_شناسی_فقه
#روش_فقه_شیخ
✴️@fegh_osoul_rafiee
#روش_شناسی_فقه
#روش_فقه_شیخ
#شیخ_انصاری
#کتاب_البیع
#شروط_المتعاقديْن
✅ یکی از عناصرِ روشیِ بحث‌های #شیخ_انصاری این است که مطلب را با توجّه به همه‌ی انظارِ مهمّ و قابلِ بحث به خوبی وَرْز می‌دهد؛ از این رو، در یک مطلب بارها رفت و برگشت می‌کند و برای هر وجهی دلیل‌تراشی می‌کند، و گاه با عباراتی چون "و فيه" يا "و لكنّ الإنصاف" يا "اللّهم إلّا أن يقال" و یا حتی با "فتأمّل!" و "فافهم!" ضعفِ آن را آشکار کرده و پایانِ بحث را باز نگه می‌دارد.
🔶️🔵🔹️ نمونه‌ای از سیر بحث #شیخ_انصاری در کتاب #مکاسب: 👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇
۱- گام اول (اثبات): ایشان در بحثِ صحیح‌شدنِ #عقد_مکرَه بعد از لحوقِ رضایت ابتدا چند اشکالِ ضعیف را مطرح کرده و محکم ردّ می‌کند؛ رجوع کنید به عبارت "و دعوی اعتبار مقارَنَة طيب النّفس... ... لعدم مدخليّة غير المالك فيه." (ج۳/ص۳۲۹تا٣٣۰).
۲- گام دوم (اثبات): سپس در پاسخ به کسانی که #حدیث_رفع را مانعِ شرعی برای صحیح‌شدنِ #عقد_مکرَه می‌دانند اشکالِ دقیقی را بیان می‌کند؛ رجوع کنید به عبارت "و ثانیاً: أنه يدلّ على أن الحكم الثابت... ... و هذا غیر مرتفع الإكراه." (ج۳/ص۳۳۲تا۳۳۳).
۳- گام سوم (نفی): پس از آن، با بیانِ حکومتِ #حدیث_رفع بر اطلاقاتِ بیع و عقود پاسخِ مذکور را مخدوش کرده و راه را برای جریان #اصل_فساد در #عقد_مکرَه باز می‌کند؛ رجوع کنید به عبارت "لکن یرد علی هذا... ... فلا ینفع." (ج۳/ص۳۳۳).
۴- گام چهارم (اثبات): دوباره با تقریرِ دیگری حکومتِ مذکور را ردّ کرده و دوباره صحیح‌شدنِ #عقد_مکرَه (با لحوقِ رضایت) را تقویت کرده و می‌پذیرد؛ رجوع کنيد به عبارت "اللّهم إلا أن يقال: إن الإطلاقات المفيدة للسببية المستقلّة... ... و وجوب الوفاء به." (ج۳/ص۳۳۳).
۵- گام پنجم (اثبات): سپس در نتیجه‌گیریِ دوباره سخنِ خود را تکرار کرده و اطلاقاتِ بیع و عقود را طوری تفسیر می‌کند که مجال برای صحّت #عقد_مکرَه باز باشد؛ رجوع کنید به عبارت "فالإطلاقات بعد التقييد تُثبِت التأثير التامّ... مأخوذٌ فيه بالفرض." (ج٣/ص٣٣۴).
۶- گام ششم (نفی): در ادامه در همين نیز خدشه کرده، دوباره مطلب را برگردانده و می‌نویسد: "إلّا أن يقال: إن أدلّة الإكراه کما ترفع... و هو تعقّبه للرضا." (ج۳/ص۳۳۴)
۷- گام هفتم (اثبات): سپس دوباره همان مطلبِ قبل را تکرار می‌کند؛ رجوع کنید به عبارت "و کیف کان، فذات العقد المکرَه علیه... أو وصف تعقّبه له." (ج٣/ص۳۳۵)
۸- گام هشتم (نفی): عجیب است که ایشان در نهایت نیز امر به تامّل می‌کند که مُشعِر به ضعفِ مطلبِ قبلی است؛ رجوع کنید به عبارت "فتأمّل!" (ج۳/ص۳۳۵).
#روش_شناسی_فقه
#روش_فقه_شیخ
✴️@fegh_osoul_rafiee
محمد علی رفیعی | فقه و اصول و طلبگی
#روش_شناسی_فقه #روش_فقه_شیخ #شیخ_انصاری #کتاب_البیع #شروط_المتعاقديْن ✅ یکی از عناصرِ روشیِ بحث‌ها
#روش_شناسی_فقه
#روش_فقه_شیخ
✅ آن چه در پیامِ قبل بیان کردیم حاویِ دو نکته است؛ #نکته‌ی_محتوایی و #نکته‌ی_قالبی.
🔸️ ۱- #نکته‌ی_محتوایی:
#شیخ_انصاری در بیشترِ بحث‌های خود تنها به تحکیمِ نظریه‌ی خود و ردِّ نظریه‌ی مخالف بسنده نمی‌کند و تا جایی که از نگاهِ ایشان جای تقویت و دلیل‌تراشی برای انظارِ مخالف وجود داشته باشد بحث را پیش می‌برد.
🔹️ ۲- #نکته‌ی_قالبی:
#شیخ_انصاری به جای پرداختنِ منظّم به ادلّه‌ی هر دو نظریه کاملاً به صورت پینگ‌پُنگی بین هر دو نظریه رَفت‌وبَرگشت می‌کند به صورتی که گاه برای نظم‌دادن به آن چه #شیخ_انصاری فرموده است باید مدّت‌ها در لابه‌لای کلماتِ ایشان تامّل کرد تا بتوان دسته‌بندیِ درستی از بحثِ ایشان ارائه کرد.
🔶️🔸️ و اما آن #نکته‌ی_محتوایی به نوبه‌ی خود می‌تواند نشانه‌ای از قدرتِ استدلال و تضلّعِ #شیخ_انصاری بر ادلّه و قواعد بوده، و همچنین برای طالبِ علم نیز بسیار سودمند باشد، چه آن که او را در #مکاسب نه تنها با اقوالِ گوناگون آشنا می‌کند، بلکه راهِ تطبیق و استدلال بر قواعد و ادلّه‌ی گوناگون را نیز به خوبی به او می‌فهماند.
🔷️🔹️ و اما آن #نکته‌ی_قالبی شاید بیش از آن که نشانِ علم و دقّت باشد سببِ تشویشِ ذهن و سردرگمیِ طالبِ علم است و به خودیِ خود امرِ مطلوبی نیست؛ از این رو، موردِ پسندِ باحثان و طالبانِ امروزیِ علم -که با نوعِ امروزیِ تالیف و تصنیف اُنس دارند- نیست، چه آن که کتاب‌ها، پایان‌نامه‌ها، رساله‌ها و مقالاتِ علمیِ امروزی کاملاً منظَّم و تیتربندی‌شده ارائه میشود و دارای بخش‌ها و فصل‌های مُبوَّب و به‌هم‌پیوسته است؛ البته بیشترِ تصنیفات و تالیفات در گذشته به همین سبک ارائه می‌شده است.
📌 البته بنا بر آن چه از #روش_فقه_شیخ -که معروف به #فقه_قناعتی یا #فقه_تراکم_ظنونی یا #فقه_قُمی یا هر اسمِ درست و غلطِ دیگری است- آموخته و دانسته‌ایم، این رَفت‌وبَرگشت‌ها از لحاظِ #نکته‌ی_قالبی می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که #شیخ_انصاری در بحث‌ها بیش از آن که به دنبالِ ردّ و ابرامِ انظار و ادلّه باشد به دنبالِ آن نقطه‌ای است که ظنّ‌ها و گمان‌ها در آن نقطه متراکم میشود و ایشان بر آن نقطه قَرار پیدا می‌کند.
#روش_شناسی_فقه
#روش_فقه_شیخ
✴️@fegh_osoul_rafiee
#روش_شناسی_فقه
#روش_فقه_شیخ
#شیخ_انصاری
#کتاب_البیع
#بیع_فضولی
✅ یکی از پرسش‌هایی که #شیخ_انصاری برای تحدیدِ حقیقتِ #بیع_فضولی در #مکاسب (ج۳/ص۳۴۶تا۳۴۸) مطرح می‌کند این است که اگر در هنگامِ جاری‌شدنِ عقد توسطِ #فضولی مالک راضی باشد آیا چنین عقدی که مقرون به رضایتِ مالک باشد فضولی است یا نیست؟ نیاز به اجازه‌ی بعدی دارد یا ندارد؟
📚 #شیخ_انصاری -بعد از آن که سخنِ ابتداییِ خود را با عبارتِ "فالظاهر شموله..." (ج۳/ص۳۴۶) بیان می‌کند- در اثنای صفحه‌ی ۳۴۷ می‌نویسد: "و إن كان الذي يقوى في النَّفْس ... ... فيَجِب على المالك فيما بينه و بين الله تعالى إمضاءُ ما رضي به و ترتيبُ الآثار عليه... ".
🔷️🔸️ آن چه در این سخنِ #شیخ_انصاری جالبِ توجّه است این است که ایشان معتقد است اگر مالک در هنگامِ جاری‌شدنِ صیغه‌ی عقد توسطِ بایعِ فضولی در درونِ خود واقعاً راضی بوده باشد عقدِ مذکور صحیح و لازم است و مالک باید مردانگی کرده و بینِ خود و خدای خودش رضایتِ درونی‌اش را برای مشتری آشکار کند و کتمان نکند و به مشتری بگوید که معامله‌ی مذکور صحیح بوده و دارای اثر است، حتی اگر هیچ کسی نداند که او در هنگامِ جاری‌شدنِ صیغه‌ی عقد راضی بوده است.
❓❔❓ پرسشِ ما این است که آیا رَواست نظم و نظامِ تجارت، بازار و معاملات را موقوف بر وجدانِ بیدارِ صاحبِ عقد کنیم؟!
آیا می‌توان نظامِ مالکیّت‌‌‌ها و نقل و انتقال‌ها در میان مردم را حواله‌ی به حساب و کتابِ آخرت دهیم؟!
آیا نظم و نظامِ بازار و تعاملاتِ اجتماعی مالی و اقتصادی در میان مردم این گونه سامان می‌یابد؟
آیا این، عقلایی است؟!
آیا بهتر و عقلایی این نیست که نظامِ تجارت، بازار و معاملات را به گونه‌ای سامان‌دهی و قانون‌گذاری کنیم که مُبتنی بر اعتباراتِ عقلایی -مانند اِبراز به سببِ مُبرِز خارجی- باشد و البته قابلِ راستی‌آزمایی؟!
#روش_شناسی_فقه
#روش_فقه_شیخ
✴️@fegh_osoul_rafiee