✅ وای بر زمانی که #عوام‌زدگیِ ما طلبه‌ها به #عوام‌فریبی برسد... و علی الإسلام السلام!

#محقق_خویی #مصباح_الفقاهة #كتاب_البيع #چکیده‌ی_مباحث 📖 ۱۵- أقسام الحقوق و أحكامها (قسمت دوّم): ✅ مرحوم #محقق_خویی در ادامه‌ می‌فرماید: قسم اوّل از حقوق (ما لا یقبل المعاوضة بالمال) دو مورد می‌تواند داشته باشد: 🔶️🔸️ مورد اول: حقّی که قابل معاوضه نیست، اما #نقل_قهری و #انتقال_قهری و #سقوط_قهری و #اسقاط_اختیاری را قبول می‌کند، مانند حقّ قسم برای همسران یک زوج. چنین حقّی - اگر چه همان طور که گفته شد- مقابل مال قرار نمی‌گیرد و قابل معاوضه نیست، اما ظاهراً هیچ نمونه‌ی درست و قابل تطبیقی در فقه ندارد. 🔶️🔸️ مورد دوم: حقّی که نه تنها قابل معاوضه نیست، بلکه هیچ کدام از #نقل_اختیاری و #انتقال_قهری و #سقوط_قهری و #اسقاط_اختیاری را نیز قبول نمی‌کند، مانند حقّ حضانت و ولایت. چنین حقّی نیز مقابل مال قرار نمی‌گیرد و قابل معاوضه نیست، اما نامیدن چنین چیزی به #حقّ در فقه صحیح نیست؛ زیرا #حقّ سلطنتی است که امرش به دستِ صاحبِ حقّ باشد، اما این مورد دوم به هیچ وجه امرش به دستِ صاحبِ حقّ نیست؛ پس، این مورد دوم حکم است، نه حقّ. ✴️@fegh_osoul_rafiee

#محاضرات_فی_أصول_الفقه #محقق_خویی #اصول #تمهید 📚 ۷- تعریف علم #اصول/توضیح الرکیزة الأولى/نقد کلام #محقق_میرزای_نائينى (محاضرات/ج۱/ص۱۱): ✅ مرحوم #محقق_خویی فرمایشی از #محقق_میرزای_نائينى در فرق بین #قواعد_فقهی و #قواعد_اصولی را مورد نقد قرار می‌دهد. 🔶️ مرحوم #محقق_میرزای_نائينى می‌فرماید: نتیجه‌ی مساله‌ و قاعده‌ی فقهی مستقیماً به عامّی (غیر مجتهد) عرضه می‌شود او خود است که باید بر مصادیق تطبیقی نهایی شود. اما نتیجه‌ی مساله‌ی اصولی تنها برای مجتهد است و تنها اوست که می‌تواند آن مساله‌ی اصولی را بر مواردش اِعمال کند. مرحوم #محقق_خویی در نقد فرمایش استاد خود می‌فرماید: بله، مساله‌ی اصولی فقط برای مجتهد است و اوست که توانِ به‌کارگیریِ آن را دارد، اما بسیاری از قواعد فقهی نیز به دستِ عامّی (غیر مجتهد) قابل تطبیق نیست، مانند تطبیق استحباب در قاعده‌ی #من_بلغ، یا قاعده‌ی #نفوذ_صلح و #نفوذ_شرط موافق یا غیر مخالف با کتاب و سنّت، و مانند قاعده‌ی #ما_یضمن و #ما_لایضمن، و همچنین بعضی از فروع #علم_اجمالی در شبهات موضوعیه. پس، بسیاری از مسائل فقهی و قواعد فقهی نیز به گونه‌ای است که جز مجتهد توانِ تطبیق آن بر موارد را ندارد. ✴️@fegh_osoul_rafiee

#الحلقة_الثانیة #شهید_صدر #خلاصه‌ی_مباحث #الدلیل_العقلی #تنوّع_القیود 📚 ۶- قاعدة تنوّع القيود و أحكامها (ج۱/ص۳۲۱/چاپ جامعه‌): (قسمت اول) ✅ تنوّع القيود: 🔶️ زمانی که مولی امر می‌کند: "إذا زالت الشمسُ فصَلِّ متطهّراً" به این معناست که طهارت، #قید_واجب (صلات) است؛ این یعنی شارع صلاتِ بدون طهارت نمی‌خواهد، بلکه "صلاتِ با طهارت" (ذات واجب + تقیّد) مطلوب، واجب و مامورٌ به است؛ به این ارتباط و وابستگیِ صلات با طهارت، #تقیّد گفته می‌شود. 🔸️ همچنین علّتِ ایجادِ #تقیّد نیز خودِ #طهارت است؛ زیرا اگر #طهارت نبود #تقیّد مذکور به وجود نمی‌آمد. 🔸️ البته قیدهایی وجود دارد که هم #قید_وجوب‌ هستند و هم #قید_واجب؛ مانند زوال آفتاب که هم قید وجوب نماز ظهر است و هم وقتِ خودِ نماز ظهر. ✅ أحکام القيد المتنوّعة: 🔹️ هر چیزی که به هر نحوی #قید_وجوب باشد تحصیل و به‌دست‌آوردنش واجب و لازم نیست، مانند استطاعت و زوال آفتاب؛ زیرا هنوز چیزی بر مکلف واجب نشده است تا بر اساس آن تحصیل استطاعت بر او لازم شود. 🔹️ و هر چیزی که تنها و تنها #قید_واجب باشد تحصیل و به‌دست‌آوردنش لازم و واجب است، مانند وضوء و استقبال؛ زیرا واجبی به عهده‌ی مکلف آمده است و او باید حتماً آن را با قیود و شرایطش انجام دهد. 📌 قیودی که تنها و تنها #قید_واجب هستند به ناچار باید اختیاری باشند؛ زیرا چنین قیودی بر عهده‌ی مکلف است و قدرت و اختیار شرط در تکلیف است. ✴️@fegh_osoul_rafiee

#الحلقة_الثانیة #شهید_صدر #خلاصه‌ی_مباحث #الدلیل_العقلی #تنوّع_القیود 📚 ۷- قاعدة تنوّع القيود و أحكامها (ج۱/ص۳۲۱/چاپ جامعه‌): (قسمت دوم) ✅ قيود الواجب علی قسمین: 🔸️ #قید_شرعی (مقدمه‌ی شرعی): قیودی است که شارع آن را قید و شرط قرار می‌دهد، مانند طهارت. 🔸️ #قید_عقلی (مقدمه‌ی عقلی): قیودی که تحقّق تکوینی فعل وابسته‌ی به آن است، مانند طی طریق برای حجّ و برخاستن برای اقامه‌ی صلات. 🔸️ مسئولیّت مکلّف نسبت به انجام #قید_واجب (چه #قید_شرعی و چه #قید_عقلی) بعد از این به وجود می‌آید که اصل وجوب به عهده‌اش ثابت شده باشد. (📌 در مورد مطلب اخیر بحثی در #مقدمه‌ی_مُفوِّته وجود دارد که در پیام بعدی خواهد آمد.) ✴️@fegh_osoul_rafiee

#الحلقة_الثانیة #شهید_صدر #خلاصه‌ی_مباحث #الدلیل_العقلی #تنوّع_القیود 📚 ۸- قاعدة تنوّع القيود و أحكامها (ج۱/ص۳۲۱/چاپ جامعه‌): (قسمت سوم) ✅ المسئولیة قبل الوجوب: مثلاً اگر مکلف یقین داشته باشد بعد از زوال آفتاب هیچ آب و خاکی برای وضوء و تیمّم نخواهد داشت، اما قبل از زوال آفتاب (یعنی قبل از وجوب صلات) می‌تواند وضوء یا تیمّم کند، آیا در این حال بر مکلف واجب است قبل از زوال آفتاب -که هنوز هیچ وجوبی بر عهده‌ی او نیامده است- وضوء بسازد؟ 🔶️ پاسخ: همان طوری که گفته شد مقتضای قاعده این است که مکلّف قبل از تحقّقِ قیودِ وجوب (زوال آفتاب) هیچ مسئولیّتی در برابر واجب و تحصیل قیود واجب ندارد. 🔸️ از این رو، قاعده‌ی اولیه این است که مکلف هیچ مسئولیت و وظیفه‌ای نسبت به #مقدمه‌ی_مُفوِّته ندارد. 🔶️🔸️ این قاعده‌ی اولیه بود، اما برخی واجبات در تمام حالاتش #مقدمه‌ی_مُفوِّته دارد و اگر قرار باشد بر اساس قاعده‌ی اولیه‌ی مذکور رفتار کرده و هیچ مسئولیتی برای مکلف در برابر آن #مقدمه‌ی_مُفوِّته معتقد نباشیم مستلزم این است که آن واجب هیچ‌گاه انجام نشود. بر همین اساس، فتوای فقیهان در فقه این است که مکلّف -بر خلاف قاعده‌ی اولیه‌ی مذکور- نسبت به #مقدمه‌ی_مُفوِّته وظیفه‌مند و مسئول است و باید آن را قبل از زمان وجوب تحصیل کند. 🔸️ از این رو، باید تفسیر درست و قابل قبولی از این مطلب -که خلاف قاعده‌ی اولیه است- از اصولیان ارائه شود. ✴️@fegh_osoul_rafiee

شخصی از محقِّق بزرگ مرحوم آیت الله العظمی حاج شیخ محمدحسین اصفهانی (رضوان الله علیه) نقل می‌کند که می‌فرمود: "حدود سیزده چهارده سال درس مرحوم #آخوند_خراسانی رفتم و فقط دو روزِ تعطیل داشتم یک روز چشمم درد می‌کرد، و یک روز هم آب‌راه گرفته بود و نتوانستم به درس حاضر شوم." (شیدای دوست؛ ص۲۹) ✴️@fegh_osoul_rafiee

بسم الله الرحمن الرحیم یکی از نعمت‌هایی که در کانال "دروس فقه و اصول" از آن برخوردار هستم بهره‌مندی از حضور اساتید بزرگوار و مدرِّسان گران‌مایه‌ی حوزه‌‌های علمیه است که بی‌شکّ باعث افتخار و انگیزه برای بنده است. خاضعانه آماده‌ی گوش‌سپردن به پیشنهاداتِ سروران و اساتید بزرگوارم هستم. التماس دعا محمد علی رفیعی

#الحلقة_الثانیة #شهید_صدر #خلاصه‌ی_مباحث #الدلیل_العقلی #زمان_الوجوب 📚 ۹- زمان الوجوب و الواجب (ج۱/ص۳۲۹/چاپ جامعه‌): ✅ هر وجوب و هر واجبی #زمان دارد؛ پرسش اساسی این است که آیا عقلاً ممکن است زمان وجوب (وجوب حجّ) بر زمان واجب (ایام حجّ) مقدَّم شود؟ آیا #واجب_معلَّق عقلاً ممکن است؟ در میان اصولین اختلاف است: 🔶️ ١- نظريه‌ی اول (مرحوم #صاحب_فصول): امکان. اگر امکان #واجب_معلَّق را بپذیریم می‌توانیم مکلف را نسبت به #مقدمه‌ی_مُفوِّته مسئول و وظیفه‌مند بدانیم. 🔶️ ۲- نظریه‌ی دوم (مرحوم #شهید_صدر): تفصیل. بحث ما در #الدلیل_العقلی زمان وجوب و واجب است، و زمان همان‌طور که توضیح دادیم امری غیر اختیاری است؛ از این رو، زمان به ناچار هم #قید_واجب است و هم #قید_وجوب. 🔸️ بنا بر این نکته، اگر معتقد به استحاله‌ی #شرط_متأخّر باشیم یعنی وجوب نمی‌تواند مقدَّم بر زمانش شود، بلکه باید هم‌زمان باشد؛ نتیجه‌ی این نکته می‌شود استحاله‌ی #واجب_معلَّق. و اگر معتقد به امکان #شرط_متأخّر باشیم روشن است که وجوب می‌تواند مقدَّم بر شرطش (زمانش) باشد. ✴️@fegh_osoul_rafiee

🔳 پرسش مهمّ برادر عزیز و گرامی حجت الإسلام سرجویی از دوستان اصفهانی 🔳 ❓❔❓❔❓ امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) فرمودند: "مَنْ أَوْمَأَ إِلَى مُتَفَاوِتٍ، خَذَلَتْهُ الْحِيَلُ" (نهج/حکمت۴۰۳)؛ كسى كه به كارهاى مختلف بپردازد نقشه‌ها و تدبيرهايش به جايى نمى‌رسد. یادم هست پیرامون رشته‌های دانشگاهی و بعضاً اختلالی که در علوم حوزوی به واسطه‌ی وقت کم می‌گذارد، صحبت می‌کردیم؛ حال، می‌خواستم ببینم این حکمت نهج البلاغه در حالت کلی بر تمرکز بر کارها تکیه دارد؟! امکانش هست توضیحی ارائه کنید. 📚 پاسخ: در ابتدا باید گفت #ابن_أبي‌الحدید در شرح نهج البلاغة (ج٢٠/ص١٠) معانی دیگری را برای این عبارت ذکر می‌کند. 🔶️🔸️ اما در هر حال، در مسیر علم باید به نکاتی توجه داشت: 🔹️ ثمره‌ی علم و دانش جز با #تخصّص در یک یا دو دانش به بار نمی‌نشیند. و #تخصّص نیز جز با #تمرکز و #تمحّض معنا نمی‌شود. 🔸️ متعلِّم در اوانِ مسیر علم باید توشه‌های راهگشایی از دانش‌های گوناگون -اما مُرتبط و هم‌پیوند- به دست آورد، و کم‌کم بعد از فراگیریِ آن‌ها نگاه خود را معطوف به هدف خود کرده، خود را متمرکز و متمحّض در آن کند. 🔹️ و از سویی دگر، همه‌ی دانش‌های حوزوی به خاطر پیوندِ وثیق، ناگُسستنی و عمیقِ خود با کتاب و سنّت به ضرورت نیازمند #اصول و #فقه اند؛ بهترین روش آن است که ابتدا این دو دانشِ ضروری و حیاتی و غیرقابلِ انکار به صورت کامل، کارآمد و کاربردی در قالب یک برنامه‌ی آموزشیِ غیرفرسایشی و زودبازده فراگرفته شود (البته در حال حاضر برنامه‌ی آموزشی #اصول و #فقه در حوزه‌ها کاملاً ناکامل، فرسایشی و دیربازده است)، سپس کم‌کم وارد #رشته‌های_تخصّصی شده و در یکی از رشته‌های #کلام، #تفسیر، #حدیث، #فلسفه، #اخلاق، #عرفان و... متمرکز شود. 🔸️ از این رو، ورود به #رشته‌های_تخصّصی از ابتدای طلبگی یا حتی از ابتدای پایه‌ی هفتم حتماً و بتّاً مطلوب نیست، اما در صورت انتخابِ چنین برنامه‌ای باید فراگیری #اصول و #فقه تا مرحله‌ی یادگیری کامل، کارآمد و کاربُردی این دو دانش ضروری ادامه پیدا کند. ✴️@fegh_osoul_rafiee