#حکومت
#الحكومة
#شیخ_انصاری
#رسائل
🔺️🔴 #حکومت در نگاه اصولی #شیخ_انصاری (نوشته‌ی پنجم) 🔴🔻
🔶️🔸️ ۴) #ويژگی_چهارم: توسیع و تضییق محکوم با دلیل حاکم (تفسیر تصرّفی)
دلیل حاکم، گاه دایره‌ی دلیل محکوم را توسیع می‌کند و گاه تضییق؛ مانند "الطواف بالبیت صلاة" که دایره‌ی "لا صلاة إلا بطهور" را توسیع کرده، و "لا ربا بین الوالد و الولد" که دایره‌ی "لَا تَأكُلُوا الرِّبَا" را تضییق می‌کند.
🔶️ مرحوم #شیخ_انصاری در کلام خویش به صراحت به این ویژگی اشاره می‌کند؛ ایشان در بحث قاعده‌ی #لا_ضرر (ج۲/ص۴۶۲) در توضیح معنای #حکومت می‌نویسد: "... من حیث إثباتِ حكم لشيء، أو نفيِه عنه (أي: نفي الحكم عن الشيء)".
همچنین در خاتمه‌ی #استصحاب (ج۳/ص۳۱۴) نیز با عبارت دیگری این گونه می‌آورد: "معنی الحکومة... أن يحكم الشارع في ضمن دليل بوجوب رفع اليد عمّا يقتضيه الدليل الآخر لو لا هذا الدليل الحاكم، أو بوجوب العمل في مورد بحكم لا يقتضيه دليله لو لا الدليل الحاكم".
🔸️ اگر چه در ابتدای بحث #تعادل_و_تراجیح (ج۴/ص۱۳) در توضیح #حکومت -بدون اشاره به #حکومت_توسیعی- تنها #حکومت_تضییقی را ذکر کرده، می‌آورد: "... و رافعاً للحكم الثابت بالدليل الآخر (أي: الدليل المحكوم) عن بعض أفراد موضوعه، فيكون مُبيِّناً لمقدار مدلوله"، اما در هر حال، آن چه نزد مرحوم #شیخ_انصاری بی‌شکّ ثابت است این است که #حکومت گاه #حکومت_توسیعی است و گاه #حکومت_تضییقی.
🔸️ نکته در ثبوت این دو قسم برای #حکومت نیز همان ویژگی شرح و تفسیربودنِ دلیل حاکم نسبت به دلیل محکوم است، که به این دو صورت قابل فرض است.
ادامه دارد...
✴️@fegh_osoul_rafiee
#حکومت
#الحكومة
#شیخ_انصاری
#رسائل
🔺️🔴 #حکومت در نگاه اصولی #شیخ_انصاری (نوشته‌ی ششم) 🔴🔻
🔶️🔸️ ۵) #ویژگی_پنجم: جایگاه #تعبّد شرعی در #حکومت
یکی دیگر از ویژگی‌های ماهُویِ #حکومت ثبوت تعبّد شرعی در شکل‌گیری حکومتِ اصولی است؛ به عبارت دیگر، تفسیر، نظارت و شرحی که در قالبِ دلیلِ حاکم نسبت به دلیلِ محکوم رُخ می‌دهد کاملاً ماهیّتی #تعبّدی دارد؛ یعنی #حکومت کاملاً در فضای اعتبار و تشریع اتفاق می‌افتد.
🔶️ مرحوم #شیخ_انصاری در مواضع سه‌گانه در کتاب #رسائل که #حکومت را توضیح دادند -و ما در نوشته‌ی اول نقل کردیم- به صراحت این ویژگی را بیان نکردند، اما از توضیحات ایشان قابل برداشت است.
🔸️ ایشان در خاتمه‌ی #استصحاب (ج۳/ص۳۱۴) می‌فرماید: "معنی الحكومة... أن يَحكم الشارعُ في ضمن دليلٍ بوجوب رفع اليد... أو بوجوب العمل في موردٍ... "؛ اين که حکومت را بنا بر حکم شارع دانسته‌اند مُشعِر به همین ویژگی است.
🔸️ همچنین در #تعادل_و_تراجیح (ج۴/ص۱۳) می‌فرماید: "ضابط الحكومة: أن يكون أحد الدليلين بمدلوله اللفظي... رافعاً للحكم الثابت بالدليل الآخر عن بعض أفراد موضوعه"؛ رفع حکم، نشان مى‌دهد حاکم به عنوان یک مُفسِّر و شارحِ شرعی از جانب شارع می‌آید و حکم را از برخی افراد بر می‌دارد؛ این حکم شرعی، همان ماهیّتِ #تعبّدیِ حکومت است.
🔷️ نکته‌ی بسیار مهمّ این است که این ویژگی از ویژگی‌های اساسی‌ای است که #حکومت را از #ورود و #تخصّص جدا می‌کند، زیرا رفع تعارض بَدوی در #ورود و #تخصّص در قالب فضای واقعی و حقیقی رُخ می‌دهد.
ادامه دارد...
✴️@fegh_osoul_rafiee
فعلا قابلیت پخش رسانه در مرورگر فراهم نیست
مشاهده در پیام رسان ایتا
تعطیلات تابستانی و توصیه‌ی امام خامنه‌ای (دام ظلّه)...
#حکومت
#الحكومة
#شیخ_انصاری
#رسائل
🔺️🔴 #حکومت در نگاه اصولی #شیخ_انصاری (نوشته‌ی هفتم) 🔴🔻
🔶️🔸️ ۶) #ویژگی_ششم: جایگاه #تنزیل شرعی در #حکومت
🔸️ از ویژگی‌های دیگرِ #حکومت که به خودیِ خود از فوارق بین آن و #ورود و #تخصّص و #تخصيص نیز برشمرده می‌شود ویژگی #تنزیل در #حکومت است.
🔸️ #تخصیص اگر چه به تعبّد شرعی و بر اساس حکم شارع است، اما در #تخصیص تنزیلی وجود ندارد، بلکه شارع تنها حکم را از برخی افرادِ موضوع بر می‌دارد، بدون آن که چیزی را به منزله‌ی چیز دیگری قرار داده و تنزیل کند؛ اما شارع در #حکومت به واسطه‌ی دلیل حاکم در یکی از ارکان و جوانبِ دلیلِ محکوم (متعلَّق یا موضوع یا خودِ حکم) تصرّف کرده و همان طور که توضیح داده خواهد شد مثلاً دایره‌ی حکم خود را توسیع می‌دهد و "طواف" را نیز به منزله‌ی "صلات" قرار می‌دهد، و یا "ربای بین والد و ولد" را به منزله‌ی "عدم ربا" در نظر می‌گیرد؛ این یعنی #تنزیل.
🔸️مرحوم #شیخ_انصاری در آن مواضع سه‌گانه‌ی کتاب #رسائل که در نوشته‌ی اول نقل شد هیچ اشاره‌ای به این ویژگی نکرده است، اگر چه در لا به لای برخی از تطبیقات خودِ ایشان در برخی مواضع کتاب #رسائل این ویژگی به صراحت در کلام ایشان ذکر شده است.
🔹️ ایشان در ابتدای مباحث شکّ (ج۲/ص۱۳) در توجیه تقدیم دلیلِ اماره بر اصول عملیه‌ی شرعیه می‌فرماید: "التحقیق: أن دليل تلك الأمارة و إن لم يكُن -كالدليل العلمي- رافعاً لموضوع الأصل، إلا أنه نُزِّل شرعاً منزلةَ الرافع، فهو حاكمٌ على الأصل... "؛ .
🔹️ همچنین در تنبیه چهارم بحث شبهه‌ی محصوره (ج۲/ص۲۴۲) تصریح به #تنزیل می‌کند: "الأصل في الشكّ السببي حاكمٌ على الأصل في الشكّ المُسبَّبي... فما دام الأصل الحاكم -الموافق أو المخالف- يكون جارياً لم يَجْر المحكوم، لأن الأوّل رافعٌ شرعيٌّ للشك المُسبَّب بمنزلة الدليل بالنسبة إليه"؛ اگر چه در بحث تقدّم اصل سببی بر اصل مُسبَّبی (ج۳/ص۳۹۴) سخنی از #حکومت و #تنزیل به میان نمی‌آورد، اما نظر ایشان روشن است.
🔹️ و همو در بحث #استصحاب (ج۳/ص۳۸۹) در تقریر حکومتِ استصحاب بر "کلُّ شَیء مُطْلَق حتّى يردَ فِيه نهْيٌ" نیز سخن از #تنزیل به میان آورده و در پایان سخن خود می‌نویسد: "... و هذا معنی الحکومة".
🔹️ و نیز در بحث #تعادل_و_تراجیح (ج۴/ص۱۶) در حکومتِ مُخصِّصِ ظنّی بر عامّ می‌فرماید: "و إن كان المخصِّص ظنّياً معتبراً كان حاكماً على الأصل؛ لأن معنى حجّيّة الظّنّ جعلُ احتمال مخالفة مؤدّاه للواقع بمنزلة العدم في عدم ترتّب ما كان يترتّب عليه من الأثر لو لا حجّيّة هذه الأمارة".
⚠️ در نوشته‌های بعدی بعد از پایان بحث از ویژگی‌های #حکومت به برخی از تطبیقاتِ #حکومت در کتاب #رسائل و #مکاسب به تفصیل خواهیم پرداخت.
ادامه دارد...
✴️@fegh_osoul_rafiee
هدایت شده از محمد علی رفیعی | فقه و اصول
بسم الله الرحمن الرحیم
✅ با استعانت از خداوند تعالی و با توسّل به حضرت امام علی بن موسی الرضا (علیهما السلام) به قصد استفاده‌ی بیشتر و درست‌تر از تعطیلات تابستانی، سلسله‌مباحثاتی کارگاهی را با سه چهار نفر از رفقای علاقمند به #فقه و #اصول بر محور یکی دو مساله‌ی فقه عبادی از کتاب الفقه الاستدلالی استاد محمدباقر ایروانی برگزار خواهیم کرد.
🔴 شکل مباحثه به صورت کارگاهی است، و البته بر محور مباحث روش‌شناسی فقهی، و به صورت تطبیق مباحث و قواعد اصولی و رجالی و همچنین تفسیری و لغوی؛ با نیم‌نگاهی به انظار فقیهان برجسته و همچنین آشنایی با متون مهمّ فقهی.
🔸️ بر خود لازم دانستم به رسم ادب و معرفت از همه‌ی رفقای علاقمندی که در مشهد مقدس ساکن هستند برای این مباحثه دعوت کنم.
📣 شروع مباحثه: از ابتدای تیرماه (دو روز در هفته)
⏰ زمان مباحثه: به صورت توافقی با رفقا انشالله تعیین خواهد شد.
🕌 مکان مباحثه: متعاقباً اعلام خواهد شد.
📱 برای اطلاع‌رسانی به آیدی بنده در ایتا @Rafiee_kh پیام بدید.
✴️@fegh_osoul_rafiee
✅ تا بدین جا در هفت نوشته‌‌ای که تقدیم دوستان شد به شش ویژگی برای #حکومت که -با دقت و نگاه عمیق- از کلمات و عبارات مرحوم #شیخ_انصاری در کتاب #رسائل قابل برداشت است اشاره شد.
غرض ما در این سلسله نوشته‌جات تنها این است که نگاه مرحوم #شیخ_انصاری در مورد #حکومت را به دست آوریم. از این رو، به اشکالات و نقدهای اصولیان بعد از ایشان جز در برخی موارد -و آن هم گذرا- پرداخته نشد.
#ویژگی_اول
#ویژگی_دوم
#ویژگی_سوم
#ویژگی_چهارم
#ویژگی_پنجم
#ویژگی_ششم
✅ در ادامه در ابتدا چند نکته را بیان خواهیم کرد، و سپس به تعدادی از تطبیقاتِ خود ایشان در دو کتاب #رسائل و #مکاسب به طور دقیق خواهیم پرداخت.
✴️@fegh_osoul_rafiee
#حکومت
#الحكومة
#شیخ_انصاری
#رسائل
🔺️🔴 #حکومت در نگاه اصولی #شیخ_انصاری (نوشته‌ی هشتم) 🔴🔻
بعد از بررسی ویژگی‌های #حکومت در نگاه مرحوم #شیخ_انصاری بیان چند نکته سزاوار است:
🔷️🔹️ ۱) #نکته‌ی_اول: تاریخچه‌ی #حکومت
🔹️ چنانچه مرحوم مظفّر در أصول الفقه (ج۲/ص۱۷۶) بیان می‌کند ظاهراً #حکومت به این توضیح و ویژگی‌ها از ابتکارات مرحوم #شیخ_انصاری است؛ ایشان داستانی را نیز از نحوه‌ی آشنایی مرحوم میرزا حبیب الله رشتی با مرحوم #شیخ_انصاری نیز نقل می‌کند که بر مبنای همین نکته است؛ جالب آن است که دیگر اصولیان در کتبشان -تا آن جا که حقیر جستجو کردم- سخنی از تاریخچه و ابتکار مرحوم #شیخ_انصاری به میان نیاورده‌اند.
🔹️ آن چه روشن است این نکته است که ابتکار مرحوم #شیخ_انصاری در این بوده است که به وجوه گوناگون ادلّه نگاه کرده است و نسبت‌های ادلّه با یکدیگر را به خوبی و دقّت سنجیده و اصطلاح #حکومت را با این ویژگی‌ها ابداع کرده است، اگر چه این وجهِ تقدیم -کم و بیش، اما بدون جمع‌بندی ویژگی‌های مذکور- در میان فقیهان متداول بوده است؛ آنان نیز لا_حرج و لا_ضرر را بر ادله‌ی اولیه، و امارات را بر اصول عملیه‌ی شرعیه مقدّم می‌داشتند، اما در تقدیم همه‌ی این موارد نخ تسبیح #حکومت را نیافته بودند و آن را به شکل یک مصطلحِ چارچوب‌دار تنقیح نکرده بودند.
🔹️ به دیگر بیان، اصطلاح #حکومت با معنایی که مرحوم #شیخ_انصاری ارائه کرده است در میان فقیهان و اصولیان نبوده است، همان طور که شاگرد بزرگ ایشان مرحوم آشتیانی نیز در #بحر_الفوائد (تعادل و تراجیح/ص۶/مخطوط) -بعد از توضیح مراد و مقصود مرحوم #شیخ_انصاری از #ورود- می‌نویسد: "... و هذا هو المراد من #الورود في كلام شيخنا الأستاذ العلامة دام ظلّه العالي، و إن أطلِق عليه الحكومة في لسان غير واحد من المتأخرين من جهة عدم الفرق عندهم بينهما، و لا مُشاحّة، و يُطلَق عليه التخصّص في لسان شيخنا أيضاً... إلا أنه لا مُشاحّة"؛ مراد ایشان از این که خود مرحوم #شیخ_انصاری نیز در جایی لفظ "تخصّص" را در معنای #ورود به کار برده است ظاهراً در بحث #استصحاب است آن جا که ایشان از حکومتِ دلیلِ اجتهادی بر دلیلِ استصحاب بحث می‌کند. (رسائل/ج۳/ص۳۱۴)
🔶️ البته در پایان باید اعتراف کرد که #حکومت بعد از مرحوم #شیخ_انصاری نیز در اندیشه‌ی بزرگانی چون مرحوم #آخوند_خراسانى و مرحوم #محقق_میرزای_نائينى تغییر و تحوّل ماهوی پیدا کرد تا آن جا که نظریه‌ی تفسیر در #حکومت در میان آنان از بین رفت.
ادامه دارد...
✴️@fegh_osoul_rafiee
هدایت شده از محمد علی رفیعی | فقه و اصول
مرحوم علامه‌ی بزرگوار حسن‌زاده‌ی آملی (رضوان الله علیه) از قول استادشان مرحوم آیت الله شیخ محمد تقی آملی (رضوان الله علیه) نقل می‌فرمودند که ایشان می‌فرمود:
"آقا! درس‌خواندن و به جایی رسیدن بایستی با جان‌ْکَندَن همراه باشد، با تنبلی نمی‌توان به جایی رسید."
(در محضر استاد؛ ص۹۷)
✴️@fegh_osoul_rafiee
✅ عکس یادگاری با جمعی از دوستان عزیز و گرامی خودم در کلاس حلقه‌ی ثالثه و رسائل.
🕌 دانشگاه علوم اسلامی رضوی
بسم الله الرحمن الرحیم
سال و ترم بسیار خوب و بابرکتی بود در کنار رفقای گرامی و عزیزم در کلاس مکاسب مدرسه‌ی علمیه‌ی عباسقلیخان، کلاس رسائل و حلقه‌ی ثالثه‌ی دانشگاه رضوی.
حلال کنید بنده رو...
التماس دعا از همه‌ی دوستان
به امید دیدار مجدّد
محمد علی رفیعی
۲۳ خرداد ۱۴۰۳
#حکومت
#الحكومة
#شیخ_انصاری
#رسائل
🔺️🔴 #حکومت در نگاه اصولی #شیخ_انصاری (نوشته‌ی نهم) 🔴🔻
بعد از بررسی ویژگی‌های #حکومت در نگاه مرحوم #شیخ_انصاری بیان چند نکته سزاوار است:
🔷️🔹️ ۲) #نکته‌ی_دوم: #تخصیص و #حکومت_تضییقی، یک روح و دو گونه‌ی بیانی.
🔶️ مرحوم #شیخ_انصاری در بحث #تعادل_و_تراجیح (ج۴/ص۱۴) به این نکته تصریح کرده می‌فرماید: "فهو (أي: الحكومة) تخصیصٌ فی المعنی". و پیش از آن نیز می‌نویسد: "... رافعاً للحكم الثابت بالدليل الآخر عن بعض أفراد موضوعه"، که این رفعِ حکم از برخی افرادِ موضوعِ دلیلِ محکوم، همان معنای #تخصیص است.
🔸️ این یعنی متکلم -بعد از بیان عامّ- می‌تواند مراد و مقصود خود را با دو گونه و اسلوبِ بیانی و کلامی تتمیم کرده، به آخر برساند؛ #تخصیص یا #حکومت.
🔹️ مرحوم آشتیانی در #بحر_الفوائد (تعادل و تراجیح/ص۶/مخطوط) نیز -مانند همین نکته‌ای که ما از این دو عبارت برداشت کردیم- برداشت کرده و می‌آورد: "فهو #تخصیصٌ فی المعنی و رافعٌ لحکم الموضوع واقعاً، و من هنا ذكر شيخنا الأستاذ العلّامة في الكتاب: أنها #تخصيصٌ في المعنى".
🔹️ همچنین مرحوم #محقق_میرزای_نائينى در #فوائد_الأصول (ج۴/ص۷۱۴) می‌آورد: "کانت نتیجة الحكومة هي التخصيص".
🔹️ و مرحوم #شهید_صدر نیز در کلمات خود (بحوث/ج۴/ص۷۴) این گونه تعبیر کرده است که: "#الحکومة ليست في رُوحها إلا #التخصيص".
⚠️ اگر چه #حکومت، گاه #حکومت_توسیعی است و روشن است که نتیجه‌ی چنین حکومتی که دایره‌ی متعلَّق یا موضوعِ حکم را توسیع می‌کند ارتباطی با #تخصیص ندارد، اما چون اکثر موارد #حکومت، #حکومت_تضییقی است، در توضیح خود روح و نتیجه‌ی #حکومت و #تخصیص را -بدون اشاره به #حکومت_تضییقی- یکی دانسته‌اند.
ادامه دارد...
✴️@fegh_osoul_rafiee