|
🔹 منطق دولت مدرن #دست_پنهان_جغرافیا را بهگونهای در طراحی حدّ فاصل #دولت_ملتها و تعیین #مرز بهکار گرفته است که برخی مناطق نمیتوانند مشتری خوب و مناسبی برای جهان توسعه باشند! آنها نامشتری توسعه هستند و این امر یکی از عجایب روزگار است.
🔸 مثلا؛ درحالیکه #ایالات_متحده برای بذل #دموکراسی به مردم #عراق از انواع مختلف تسلیحات نظامی استفاده کرد، حاضر به پذیرفتن برگزاری #رفراندوم و رایگیری همگانی در سرتاسر خاک #فلسطین با حضور همهی مذاهب و اقوام و گرایشهای سیاسی نیست! مثال دیگر؛ #افغانستان است که در تاریخ مدرن همواره میزبان انواع مختلف چالش و بحران بوده است.
🔹 برخلاف بیان رایج و قول مشهور که #امنیت را زیرساخت توسعه میداند، این رابطه میتواند برعکس باشد. اساسا ما در مواجهه با امنیت، با یک مفهوم بسیط و الگوی یکسان و ثابت طرف نیستیم. تفاوت #امنیت_وجودی و #امنیت_کالایی میتواند تمایزات امنیت را توضیح دهد. امنیت برای معماران دنیای مدرن، کالایی است که از طریق فروش آن، زمینه را برای تمنای توسعه فراهم میکنند. چنین امنیتی، امنیت کالایی است. ملتی که امنیت کالایی را خریده، ناخواسته به میزبان بحرانهای کشور فروشنده تبدیل میشود. در این تبادل، کشور فروشنده به امنیت وجودی دست پیدا میکند.
🔸 وجود چندین نقطهی ناامن در برخی مناطق، شکلدادن به #منازعات_مرزی را ممکن میگرداند. این مطلب یکی از لوازم #مسابقات_جغرافیایی است. #ناامنی، شرایط لازم برای فروش توسعه در لوای امنیت کالایی است. توسعه، پیوست امنیت کالایی است. وجود مناطق ناامن، که نامشتری مدرنیته محسوب میشوند، نهتنها بازار مناسبی را برای فروش این کالای گران فراهم میکند، بلکه شرایط خیزش رقیبان را نیز مهار مینماید. افغانستان در شرق سرزمین میانه و فلسطین در غرب این سرزمین، نامشتریهای توسعهی مدرن هستند.
🔹 ارتش ایالات متحده، بخشی از بازار بزرگ این کشور است. 800 پایگاه نظامی امریکا در جهان، شعبههای این مارکتینگ عظیم برای فروش امنیت کالایی به #جریان_سازش در جهان هستند. #سرزمین_میانه در قلب این بازار بزرگ تعریف شده است. آرایش نیروهای نظامی امریکا بر این مطلب صحه میگذارد. با این منطق، ضمن ایجاد محیط مناسب برای دوشیدن کشورکهای نفتخیز حاشیه #خلیج_فارس، ارتش امریکا از خیزش #ایران، #روسیه و #چین نیز مراقبت میکند. با آمدن #ترامپ قرار است که یک بیزینسمن بالای سر این آرایش تکیه بزند.
#روایت_ایران
#عصر_جدید
🌐 https://eitaa.com/doranejadid
🌐 https://t.me/doranejadid
|
چگونه به شکل ایرانی که امروز هستیم، درآمدیم؟ پاسخ به این پرسش که یکی از محورهای #روایت_ایران است، نیازمند شناخت دقیق #بازی_بزرگ است؛ بازی امنیتی سه دولت: بریتانیا، روسیه و فرانسه... در این سلسله یادداشتها این ماجرا را مرور میکنیم.
نخستین بخش این یادداشتها را در ادامه بخوانید...
🌐 https://eitaa.com/doranejadid
🌐 https://t.me/doranejadid
دقایقی پیرامون دوران جدید عالم
| چگونه به شکل ایرانی که امروز هستیم، درآمدیم؟ پاسخ به این پرسش که یکی از محورهای #روایت_ایران است،
|
🔸 #قرن_هجدهم، قرن تبدیل مجمعالجزایر #بریتانیا به امپراتوری فراقارهای بود. تصرف و تسخیر #هند، فتحالفتوح آنگلاساکسونهای جزیرهای به حساب میآمد. ثروت عظیمی که قلعهی نفوذناپذیر هند توانسته بود قرنها در آغوش بکشد، به دست گرگهایی افتاد که از جزیرهای دورافتاده در مغربزمین، از راه #اقیانوس به سراغش آمده بودند. تاریخی که به زبان #سانسکریت نوشته شده بود، ورق خورد و بهتدریج مجبور شد که با مردمان انگلیسی #همسرنوشت شود. این همسرنوشی همچنان علیرغم تغییرات عظیمی که پیش آمده است، تا حدودی پابرجاست.
🔹 فتح هند برای انگلستان، آنچنان که گمان میرود، بیدرد سر نبود. ضربالمثلی جهانی میگوید: «هر که بامش بیش، برفش بیشتر». برف بیشتری که بر پشت بام ملکهی بریتانیا با تصرف هند مینشست، مخاطراتی بههمراه داشت. #انگلستان با این اقدام با آسیب بزرگ دست به گریبان میشد که اگر از آن غفلت میورزید، میتوانست هیبت امپراتوریاش را به کام مرگ فرو ببرد: راههای مواصلاتی طولانی از #لندن تا #دهلی!
🔸 تردد در این مسیر بسیار دور و دراز و پرخطر، بهمعنای درکمینبودن تهدید و حادثه در هر لحظه از لحظات بود. شاید این سنگینی را کسی بهتر از صاحب این امپراتوری لمس نمیکرد. ضربان قلب ملکه، مدام با این گمانه به تلاطم میافتاد که مبادا رقیبی از راه برسد و این مسیر را قطع نماید! #ناپلئون همان رقیبی بود که با حمله به #مصر در سال 1798میلادی، این کابوس را به حقیقت تبدیل کرد.
🔹 ناپلئون به رویای انگلیسی حمله برد. او اعلام کرد که میخواهد از #قاهره عازم #بابل در #بینالنهرین شده و با گذر از #ایران، راهی #هند گردد تا جواهر شرق را از سینهی ملکه بیرون کشیده و بر تاج خود نهد. اگرچه مجنون #فرانسه از رسیدن به این مقصد باز ماند، اما توانست تزار دیوانهی روس را در سودای خود شریک کرده و او را تحریک نماید که از راه شرق و از کرانههای #دریای_مازندران و از گردنههای #هرات، راهی به هندوستان باز کند و خود را به آبهای گرم #اقیانوس_هند برساند.
🔸 بدینترتیب #رقابت بر سر هند، به مسابقهی جغرافیایی دامنهداری تبدیل شد؛ زمینه را برای #بازی_بزرگ فراهم ساخت و سرنوشت دهها ملت را به اسباب رقابت خود تبدیل کرد. بازی بزرگ، یکی از پندآموزترین #مسابقات_جغرافیایی تاریخ جهان است که به رقابت سیاسی، معنای کاملا جدیدی بخشید و ظرفیت بازی قدرت را افزونتر ساخت. از آن زمان تا به اکنون هر پادشاه و حاکمی که از این مقیاس بازی غافل بوده است، نهتنها تاج و تخت خود را بر باد داده، بلکه ملت خود را نیز به دست گرگهای سیریناپذیر #آنگلاساکسون سپرده است.
#روایت_ایران
#عصر_جدید
🌐 https://eitaa.com/doranejadid
🌐 https://t.me/doranejadid
|
روسیه نخستین کشور غربزدهی آسیاست. پطر کبیر هم اولین حاکمی است که خواست کشورش را از سر تا پا فرنگی کند. تقلید از اروپای غربی قدرتی به روسیه بخشید که خاک خود را سه برابر کرد و به یک طرف #بازی_بزرگ تبدیل شد.
ادامه ماجرا در پست بعد....
🌐 https://eitaa.com/doranejadid
🌐 https://t.me/doranejadid
|
🔸 از زمانی که کابوس ملکه بهدست #ناپلئون تاویل شد، سیاست امپراتوری #بریتانیا نیز متناسب با احتمالاتی که راه مواصلاتی لندن به دهلی را تهدید میکردند، تحول یافت. پشتیبانی از حکومتهای محلی #غرب_آسیا در صدر اقدامات جدید سیاستمداران #آنگلاساکسون قرار گرفت؛ بدینترتیب ملکهی #انگلیس دست به معماری خاصی در این منطقه زد تا منطقهی حائل زمینی را قریب به چند هزار کیلومتر، پیرامون #هند بچیند. کار این کمربند، ممانعت از دستیابی #روسیه (و بعدها #فرانسه) به مرزهای آبی و خاکی هند بود.
🔹 حکومتهای بومی غرب آسیا، بهدلیل جاماندن از کاروان #ترقی، حکومتهای رو به زوالی بودند. کمترین دخالت خارجی میتوانست این کالاهای گرانقیمت را به طعمهای برای قدرتهای نوظهور #اروپای_غربی تبدیل نماید. یکی از این حکومتهای بومی، سلسلهی جدیدالتاسیس #قاجار در ایران بود.
🔸 روسیه بهدلیل نزدیکتربودن به هند، مهمترین رقیب #انگلیس در آسیا محسوب میشد. روسیه ماهیتا کشوری آسیایی بود. لشگر روس میتوانست با پشتسرگذاشتن #فلات_ایران، بخشهایی از هند را تصرف کند. روسیه، نخستین کشور #غربزده آسیا بود. #پطر_کبیر بهتبع تقلید از اروپای غربی به درجاتی از ترقی دست یافته و خود را در مضانّ قدرت جهانی قرار داده بود. این امر برای ملکهی امپراتوری فراقارهای بریتانیا سنگین میآمد.
🔹 باری به هر طریق، نطفهی #بازی_بزرگ در #مسابقات_جغرافیایی میان روسیه و انگلیس بسته شد؛ یکی برای رسیدن به هند و دیگری برای حفظ هند. زمین و محیط این مسابقهی امنیتی، با تبدیل حکومتها و ملتهای محلی به مهرههای بازی، چیده شد و پیش رفت.
🔸 #جورج_کرزن در اینباره میگوید: ترکستان، #افغانستان، ماورای #قفقاز، ایران و ...؛ برای بسیاری این نامها فقط یک افق دور را تداعی میکنند. اما اعتراف میکنم که از نظر من، اینها نامهای مهرههای شطرنجی هستند در دست کسانی که بناست با آنها بر سر فرمانروایی دنیا بازی کنند.
🔹 صراحت بیان ملکه #ویکتوریا حتی بیش از جورج کرزن بود. او حتی پشت صحنهی این بازی را نیز برملا کرد و گفت: مساله این است که در این بازی، روسیه آقای دنیا شود یا بریتانیا؟!
#روایت_ایران
#عصر_جدید
🌐 https://eitaa.com/doranejadid
🌐 https://t.me/doranejadid
|
شکلگیری رقابت جدید جغرافیایی غرب در آسیای مرکزی پس از فروپاشی شوروی؛ از این پدیدهی ژئوپلیتیکی تحتعنوان «بازی بزرگ جدید» یاد میشود. پست بعدی به توصیف این مطلب میپردازد.
🌐 https://eitaa.com/doranejadid
🌐 https://t.me/doranejadid
دقایقی پیرامون دوران جدید عالم
| شکلگیری رقابت جدید جغرافیایی غرب در آسیای مرکزی پس از فروپاشی شوروی؛ از این پدیدهی ژئوپلیتیکی تح
|
🔸اگر #بازی_بزرگ کلاسیک را رقابت سیاسی و نظامی میان روسیه تزاری و بریتانیای استعماری در #آسیای_مرکزی بدانیم، #بازی_بزرگ_جدید در وسعتی گستردهتر در قرن جدید، #غرب_آسیا و آسیای مرکزی را به محیط مسابقات_جغرافیایی تازهای تبدیل کرده است. بازی بزرگ اول، آثار مخربی بر #امنیت و توسعهی اقتصادی منطقهی ما به جای گذاشت؛ تبعات این اقدام استعماری موجب شد از ریشههای این رقابت، سناریوهای متعددی برای بیثباتی #سرزمین_میانه پیریزی و اجرا گردند.
🔹اصطلاح #بازی_بزرگ را نخستینبار #آرتور_کونولی 📎 به کار گرفت. آغاز این بازی، سال ۱۸۳۰میلادی بود. برای پایان این بازی دو تاریخ را در نظر گرفتهاند: 1895میلادی (امضای پروتکل کمیسیون مرزی پامیر) یا 1907میلادی. فروپاشی اتحاد جماهیر #شوروی فرصت دیگری بود که بار دیگر غرب را به #رقابت_ژئوپلیتیکی جدیدی در غرب آسیا کشاند که از آن میتوان به #بازی_بزرگ_جدید تعبیر کرد. احمد رشید 📎، تحلیلگر پاکستانی نخستینبار این اصطلاح را برای توضیح و تفسیر وضعیت جدید استفاده کرد.
🔸بازی بزرگ جدید از سال 1990، یک سال مانده به اعلام رسمی فروپاشی قدرت شرقی آغاز شد. دستیابی به #هارتلند و منابع زمینی، زیرزمینی و انسانی مناطق پیرامونی هارتلند، کالای بسیار جذابی برای شکلدادن به رقابت میان کشورهای منطقهای و فرامنطقهای، با تمرکز بر این مختصات از زمین بود. این رقابتها امروزه به مرحلهی پیچیدهتری رسیده است که اینک در یک جغرافیای وسیعتری شاهد دامنگیرشدن جنگ هیبریدی و ترکیبی بسیار خطرناک هستیم.
#روایت_ایران
#عصر_جدید
🌐 https://eitaa.com/doranejadid
🌐 https://t.me/doranejadid
|
🟥 علیرغم شباهتها، تفاوتهایی نیز میان #بازی_بزرگ کلاسیک و #بازی_بزرگ_جدید وجود دارند که توجه به آن در تحلیل شرایط امروز منطقه گرهگشاست. «پایگاه تحلیلی تحریریه»📎 این تفاوتها را دستهبندی کرده است که در پست بعدی به آن میپردازیم...
🌐 https://eitaa.com/doranejadid
🌐 https://t.me/doranejadid
دقایقی پیرامون دوران جدید عالم
| 🟥 علیرغم شباهتها، تفاوتهایی نیز میان #بازی_بزرگ کلاسیک و #بازی_بزرگ_جدید وجود دارند که توجه به
|
🔴 مناطق مورد منازعه یا میدان بازی
در بازی بزرگ جدید، مناطق وسیعی از جغرافیای محور یا #هارتلند، در قاعدهی بازی برای پیشبرد بازی مد نظر گرفته شدهاند؛ در حالی که در بازی بزرگ کلاسیک، تنها تمرکز روی یک یا دو منطقه بود.
🔴 تغییر و تعدد بازیگران
در بازی بزرگ جدید، بازیگران فرامنطقهای بیشتری وارد بازی شدهاند. از #آمریکا، #ترکیه، #هند و #پاکستان گرفته تا #ژاپن، #روسیه و #چین. در حالی که در شکل کلاسیک آن، دو قدرت بزرگ اروپایی، طرفهای اصلی منازعه و کشمکش حساب میشدند.
🔴 تاثیر وضعیت افغانستان بر وضعیت منطقه
در بازی بزرگ جدید، #افغانستان از حیث یک تختهی خیز برای بیثباتسازی سیاسی و امنیتی تمام منطقه (و تحمیل #ناامنی) مورد استفاده قرار میگیرد؛ در حالی که در شکل کلاسیک، افغانستان، منطقهی حائل میان قدرتهای متخاصم بود.
🔴 قطبیشدن وضعیت بازیگران
در بازی بزرگ جدید، تمام بازیگران و طرفهای درگیر رقابت در محور هارتلند، بهدلیل قطبیشدن رقابت در تلاشاند تا منافع خود را به شکل انفرادی تامین کنند؛ در حالی که در شکل کلاسیک، دو قدرت بزرگ اروپایی بهشکل منظم برای دسترسی به منافع بزرگشان تلاش میکردند.
🔴 تلاش برای متوازنسازی نفوذ هژمونیک
در بازی بزرگ جدید برای متوازنسازی قدرت و ساختار #هژمونیک، همچنین برای کنترل جغرافیای موثر در این بازی و رقابتهای نظامی، سیاسی و اقتصادی؛ رهیافتهای بسیار مدرنتری دنبال میشوند. در حالی که در بازی بزرگ کلاسیک، صرفا تلاش برای جلوگیری از نفوذ رقبا در دستور کار قرار داشت و هنوز سیاست چهرهی #هژمونی به خود نگرفته بود.
🔴 ابزارهای مدرن بازی بزرگ جدید
در بازی بزرگ جدید، ابزارهای مدرن در فرایند رقابت مورد استفاده قرار میگیرند. بدینترتیب شکل جنگ چهرهی هیبریدی پیدا کرده است. یعنی تمام اشکال، وسایل و ابزارهای مدرن و فناوریهای نوظهور در این میدان به کار گرفته میشوند. در حالی که در شکل کلاسیک، تنها از ابزارهای جاسوسی و خبرچینی استفاده میشد.
🔴 اهمیت #ژئواکونومی نسبت به #ژئوپلیتیک
در شکل جدید این بازی، تلاش بیشتر برای دستیابی به منافع اقتصادی و منابع زیرزمینی، برطرفکنندهی نیازهای فوری طرفهای درگیر در این رقابت شمرده میشود. اگرچه در نگاه نخست چنین القا میشود که مقصود، #توازنبخشی سیاسی و اقتصادی یکی از مناسبات مهم و قواعد بازی است، اما در واقع امر شاهدیم که منافع اقتصادی بر منافع سیاسی حاکماند.
🔴 استفاده از اهرم اقتصادی برای بیثباتسازی منطقهای
در بازی بزرگ جدید، از اهرمهای اقتصادی مانند: ارائهی مشوقها، فشارهای اقتصادی و تحریمها و ممانعتهای ترانزیتی برای تطمیع کشورهای دخیل در دایرهی سرزمینی بازی، به شکل وسیعی استفاده میشود. در حالی که در شکل کلاسیک این بازی، رقابت تنها معطوف به رقابتهای سیاسی بود و #جاسوسی در آن بیشتر مطمح نظر قرار میگرفت.
🔴 استفاده از نیرویهای نیابتی
در بازی بزرگ جدید، نیروهای نیابتی (#پروکسی) برای برهمزنی توازن در #قطببندی حاکم بر قاعدهی بازی مورد استفاده قرار میگیرند. گروههای تروریستی، جداییطلبان و شبکههای قاچاق، اضلاع اساسی و ابزارهای این بازی را در کنار فعالیتهای جاسوسی میسازند. در حالی که در شکل کلاسیک بازی بزرگ، تنها بازیگران دولتی در #رقابت با یکدیگر قرار میگرفتند.
🔴 تقابل فرهنگها
در بازی بزرگ جدید، اصل تقابل فرهنگی و تمدنی قاعدهای حاکم بر دایرهی رقابتهاست. تمدن چینی، #ارتدوکس، هندی، ترکی، جاپانی، #آنگلاساکسون و غیره در این عرصه قابل ذکرند. در حالی که در بازی بزرگ کلاسیک، تقابل فرهنگها نه، بلکه ترس از رقابت هژمونیک و تسخیر جغرافیای بیشتر توسط قدرتهای بزرگ مطرح بود.
🔴 فقدان ایدئولوژی دولتی
در بازی بزرگ کلاسیک، تلاش عمده برای تسلط هژمونیک سیاسی و ایدئولوژی دولتی، بیشتر محسوس بود؛ در حالی که در شکل جدید، این رقابت بدون موجودیت ایدئولوژی دولتی و سیاسی، بهدنبال کسب هرچهبیشتر منافع اقتصادی است و حوزهی #امنیت (خطرات و تهدیدهای امنیتی) اساس آن را میسازد.
🌐 https://eitaa.com/doranejadid
🌐 https://t.me/doranejadid
|
🟥 در صدر فهرست نخستین اقوامی که #کشتی ساخته و دل به دریا زدهاند، نام مردمان #فنیقیه یا #کنعان قرار دارد. آنها ستارهی قطبی را شناختند و توانستند با تمسک به جهتیابی در شب، عازم سرزمینهای دورتری در سواحل مدیترانه شوند. شاید کسی گمان نمیکرد که روزی از امتداد تجربهی این مردمان، بزرگترین #مسابقات_جغرافیایی اقیانوسپایه در تاریخ بشر شکل بگیرد و چهرهی تاریخ را عوض کند.
شرح بیشتر در این رابطه را در پست بعدی بخوانید...
🌐 https://eitaa.com/doranejadid
🌐 https://t.me/doranejadid
دقایقی پیرامون دوران جدید عالم
| 🟥 در صدر فهرست نخستین اقوامی که #کشتی ساخته و دل به دریا زدهاند، نام مردمان #فنیقیه یا #کنعان قر
|
🔸مردمان #فنیقیه در میانهی دو حکومت بزرگ باستان، یعنی فراعنهی #مصر در شمال شرقی آفریقا و پادشاهان مستبد #بینالنهرین در #غرب_آسیا میزیستند. این موقعیت جغرافیایی، خصلتها و ویژگیهای فرهنگی خاصی را در ایشان پدید آورد.
🔹توانایی اقتباس از علوم و فنون مصری و بینالنهرینی، وقتی به هنر #دریانوردی ایشان اضافه شد، قدرت ویژهتری را به ایشان بخشید. فنیقیاییها توانا شدند که بهمنظور گریز از استیلای مصریها، مستعمرههایی را در سواحل مدیترانه برپا کنند. آنها در کرانههای جنوبی #مدیترانه به حرکت درآمدند؛ سرزمینهای جدیدی را کشف کردند و مناطق بکری را برای زندگی و تفریح و تجارت در اختیار خود درآوردند.
🔸لرنس وادل (Laurence Waddell)، باستانشناس انگلیسی در کتابی تحتعنوان «Phoenician Origin of the Britons, Scots, and Anglo-Saxons» 📎 معتقد است که ریشههای نژاد بریتانیایی، اسکاتلندی و #آنگلاساکسون به فنیقیه برمیگردد. وی میگوید گروهی از فنیقیاییها از سواحل #صیدا به راه افتاده، به #کارتاژ رسیده و حتی در #بریتانیا نیز برای خود سرزمینهای جدیدی اختیار کردهاند.
🔹اگرچه نخستین محرک مردمان #فنیقیه، گریز از استیلای فراعنهی بینالنهرین و مصر بود، اما مرور زمان، ایشان را به استعمارگرانی تبدیل کرد که جهان را بهنحو بیسابقهای زیر یوغ خویش کشیدند و سلطهی جهانی بیسابقهای را برای چپاول ملتها خلق کردند. آنها از تفرعن گریختند، اما بنیانگذار #استعمار گردیدند.
🔸فینیقیاییها بهتدریج این امکان را یافتند که سواحل شمالی مدیترانه را تحت تصرف خود درآورند. آنها بندرهایی را در این مناطق ساختند و تجارتخانههایی را برپا نمودند که یک تفکر مشترک بر آن حاکم بود: اصالت #سود و اهمیت ذاتی #سرمایه.
🔹فنیقیاییها با صید صدف در جزایر #دریای_اژه، بهویژه آبهای #یونان و جزیرهی #کرت، رنگ ارغوانی زیبایی به عمل آوردند و آن را در رنگآمیزی پارچههای پشمی به کار گرفتند. این کار در کنار خریدوفروش عطر، فلزات، سنگهای قیمتی و چوب، تجارت بسیار پرسودی محسوب میشد. #تجارت_برده نیز به این فهرست اضافه گردید و به یک بازار پررونق دیگر تبدیل شد.
🔸#بازار_دریایی مردمان #فنیقی، که مرکز آن بندرهای لبنان (#صور، صیدا، جبیل و #بیروت) بود، تجارت و بازرگانی #چین و #هند را از راه دریا به #سیسیل ایتالیا، #اسپانیا، مارسی فرانسه و نهایتا #بریتانیا متصل کرد. این نخستین چهرهی #اقتصاد_دریاپایه بود که لاجرم #شرق_مدیترانه و بنادر #لبنان، با #دست_پنهان_جغرافیا در مرکز و کانون آن قرار میگرفت.
🌐 https://eitaa.com/doranejadid
🌐 https://t.me/doranejadid
|
🟥 در پست بعدی به این مساله میپردازیم که چگونه ترکان عثمانی با فتح قسطنطنیه، به تولد #تمدن_مدرن کمک کردند. تدبیر برای مواجهه با #خلاء_قدرت یک آموزهی ژئوپلیتیکی است که دولتمردان مسلمان همچنان در عبرتگیری از آن نیازمند دقت و تامل بیشتر هستند....
🌐 https://eitaa.com/doranejadid
🌐 https://t.me/doranejadid