|
🟥 استیت یا #دولت_مدرن، برآیند تحولات درونی و بیرونی #اروپای_غربی است. تحولات الهیاتی، اقتصادی، صنعتی، هنری و علمی این منطقه مقتضی انقلاب سیاسی و فرهنگی بود. بهتبع انقلاب سیاسی و فرهنگی، ساخت #زمامداری نیز دگرگون شد و صورت اولیهی #استیت در #غرب_اروپا بهویژه در #هلند و #انگلیس پدید آمد.
🔸 منافع و اهدافی که دولت مدرن برای خودش -بهتبع تحولاتی که پشت سر گذاشته بود- تعریف میکرد، آنها را وارد #مسابقات_جغرافیایی و رقابتهای ژئوپلیتیکی نمود. ترکیب تحولات و انقلابهای درونی با #رقابتهای_ژئوپلیتیکی در بیرون، در مجموع بهنحوی پیش رفت که برآیند آنها به ترمیم و تثبیت و تکمیل دولت مدرن انجامید.
🔹 قدرتهای نوظهور اروپا در پی دستیابی به سرچشمههای ثروت و تجارت و صنعت در آسیا، بهویژه کشورهای مسلمان بودند. #هند و جزایر پیرامونی #تنگه_مالاکا در کانون این توجه و تحرک قرار داشت. فاصله بسیار زیاد میان این قدرتها و جغرافیای تامینکنندهی هدف و منفعت مذکور اقتضا میکرد که مناطق تحت #استعمار ایشان بهنحوی اداره شوند که منافع این قدرتها نهتنها به احسن وجه تامین شود، بلکه هیچ تهدید و خطری متوجه آنها نگردد. #ساخت_سیاسی_مدرن مبتنیبر الگوی #استیت، این مهم را برآورده میکرد.
🔸بدینترتیب دولت مدرن همان پلتفرمی بود که میتوانست #منافع_ملی قدرتهای نوظهور #دریاپایه در غرب اروپا را -اعم از منافع درونمرزی یا برونمرزی ایشان- بهنحو توأمان تامین و تضمین کند. کالبدشکافی این واقعیت برای واسازی دولت مدرن و نیل به #دولت_مطلوب_اسلامی ضرورت دارد.
#مفاهیم_و_تعاریف_پایه
🌐 https://eitaa.com/doranejadid
|
🟥 #علم_جغرافیا بعد از #جنگ_جهانی_دوم تاثر و وابستگی شدیدی نسبت به #اقتصاد_نئوکلاسیک پیدا کرد. ازآنجاییکه اقتصاد نئوکلاسیک #قدرت_رقابت را مشروع میدانست و آن را امری احترامبرانگیز میشمرد، این امر چنان بر تحلیل #رقابتهای_ژئوپلیتیکی سایه انداخت و متاثر از #آمریت_جغرافیا نمود که عاملیتهای انسانی در این تحلیلها به حاشیه رانده شدند.
🔸 مهمترین تاثیر اقتصاد نئوکلاسیک بر تحلیل #مسابقات_جغرافیایی را میتوان در غفلت از آگاهیهای پایهای و «معنای انسانی مولفههای محیطی» در تفسیر مسائل ژئوپلیتیک مشاهده کرد؛ مفاهیمی همچون: تاثیرات #ایدئولوژی نظام حاکم، موضوعات #قدرت، مدلمندی تصمیمگیریهای سیاسی، بازساخت، عامل زمان، #ژئوپلیتیک_سرمایه، #اقتصاد_سیاسی و ساختار جامعه.
🔹 تحلیل یک #فضای_جغرافیایی بدون درنظرگرفتن این مولفهها، تحلیلی ابتر است. بدون ملاحظهی این مفاهیم باید انتظار داشته باشیم بومهای مشابه، وضعیت یکسانی داشته باشند؛ حال آنکه اینطور نیست. اگرچه پدیدههای جغرافیایی در تکوینشان از #آمریت_محیطی تاثیر میپذیرند، اما عمیقا وابسته به انسان، #دولت و #الگوی_تصمیمگیری آنها هستند.
#مفاهیم_و_تعاریف_پایه
🌐 https://eitaa.com/doranejadid
🌐 https://t.me/doranejadid
|
🔴 جابهجایی محور توازن منازعات تمدنی به مدیترانه
📮 معماری صلح و پیشرفت در سرزمین میانه، از سند تا نیل
4️⃣ از 4️⃣
🔹 یکی از نقاط پیوند #ژئوپولیتیک با #دولتسازی و StateBuilding، عبارت است از: #منطق تعریف #سرزمین و #روش حاکم بر شیوهی تعیین و تنظیم #مرز برای مشخصکردن قلمرو یک #ملت. #توطّن، به سرزمینی با سرحدات مشخص و معین احتیاج دارد. اینکه این سرحدات براساس چه شاخص و معیاری، و با چه وسعت و گسترهای مشخص شوند، بر #سبک_زندگی و #الگوی_زمامداری تاثیر مستقیم دارند. تغییرات #روششناسی این منطق و الگو را تحتالشعاع قرار میدهند.
🔸 #مرز، شاخص جدیدی است که در #دولت_مدرن مورد توجه قرار گرفت. با تعریف مرز، که ماهیتی صرفا مادی و ریاضیاتی داشت، شاخص #سرحدّات که ماهیتی انسانی داشتند، کنار گذاشته شدند. سرحد براساس وفاداری اقوام و قبایل و ایلات #دور_از_مرکز تعریف میشد؛ اما مرز، کاملا کمّی بود و با متراژ سرزمین تعیین میگردید.
🔹 رونقگرفتن نگاهی کمّی و امکان رامکردن عالم طبیعت با افسار #ریاضیات، ابزاری بود که این گذار را تسهیل میکرد. #دیکورس_متد یا همان چیزی که بهخطا تحتعنوان «گفتار در روش» معروف شده است، مهمترین کتاب #دکارت است؛ این کتاب تنها 10 سال پیش از #وستفالیا و در نقطهی اوج #جنگهای_سیساله_مذهبی منتشر شد و بر منطق پیدایش جهان مدرن و شیوهی #واحدبندی نظام بینالملل تاثیر گذاشت.
🔸 شاخص مرز، گذار از #حکومت سنتی به #دولت_مدرن را ممکن کرد. حتی #هابز نیز متاثر از ریاضیات جدیدی که دکارت عرضه کرده بود، #لویاتان را نوشت. خود هابز، یعنی معمار دولت مدرن و نخستین مدون #فلسفه_سیاسی جدید، به این نکته تصریح کرده است.
🔹 اینکه دقیقا از کدامین نقطه از خاک گستردهی زمین، مرزهای یک سرزمین آغاز شود و در کدامین نقطه به اتمام برسد، نیازمند مطالعهی پیچیدهتر جغرافیا بود. اگرچه این پیچیدگی با ابزار ریاضی مهار میشد، اما نگاه پیچیدهتری به ماهیت انسانی و تاریخی جغرافیا را نیز میطلبید. بهمرور زمین، دانشهایی همچون #روابط_بینالملل، #ژئوپلیتیک، #ژئواستراتژی، #ژئواکونومی، #ژئوکالچر و ... درراستای تامین این نیاز، عمدتا با مرکزیت جهان آنگلاساکسونی شکل گرفتند.
🔸 از آن روز تا بهاکنون، #منازعات_مرزی یکی از مهمترین اهرمهای #دولتسازی و شکلدادن به #نظم_جهانی و #نظام_بینالملل بوده است. اینکه میبینیم از #وستفالیا تا به امروز، سکانداران #مسابقات_جغرافیایی و پایهگذاران دانشهای مرتبط با آن، کشورهای ابرقدرت جهان هستند، نشان میدهد که هژمونی مدرنیته با روش فهم جغرافیا در پیوند بوده است.
🔹 #بازی_بزرگ یکی از این مسابقات است که در قلب #سرزمین_میانه و در پیرامون مرزهای #ایران عزیز شکل گرفت و نتیجهی آن، تجزیهی بخشهایی از قلمرو ملی و تاریخی ما شد. این سرزمینهای جداشده اکنون 9 کشور را دربر میگیرند که عبارتند از: #گرجستان، #آذربایجان، #ارمنستان، #داغستان، #چچن، #ترکمنستان، #افغانستان، #پاکستان و #بحرین. در اثنای بازی بزرگ، کارکرد خاکی و زمینپایهی #زاگرس در شکلدادن به #سرزمین_میانه، به مرزهای آبی در #شرق_مدیترانه منتقل گردید.
🔸 بهتبع تغییراتی که دانشهای جغرافیایی جدید رقم زدهاند، مختصات و نقطهی تعادل #ناموازنه_تمدنی و لبههای منازعهخیز #ناترازی_تمدنی از #زاگرس به شرق مدیترانه منتقل شده است. از این رو است که سرزمین #فلسطین در جوار #نیل، امروزه سنگر مقاومت سرزمین میانه و نمایندهی #قدرت_زمینپایه در برابر #قدرت_اقیانوسپایه سینه سپر کرده است. امروز #سرنوشت فردای سرزمین #همسرنوشتان، در لبههای سرخ این نقطه از عالم، در حال رقمخوردن است.
/ پایان
📎 یادداشتهای پیشین
👇👇👇
1️⃣ یادداشت اول: وابستگی توازنبخش
2️⃣ یادداشت دوم: منطق طبیعی مرز
3️⃣ یادداشت سوم: استعلای جغرافیایی زیربنای استیلای سیاسی
.
🌐 https://eitaa.com/doranejadid
🌐 https://t.me/doranejadid
|
مقولهی توسعه را از زوایای مختلفی به بحث میتوان گذاشت؛ یکی از این زاویهها، #ژئوپلیتیک است. از اگر بخواهیم از این زاویه به #توسعه نگاه کنیم، رد پای #مسابقات_جغرافیایی را در این امر نیز مشاهده خواهیم کرد.
ادامه این مطلب را در پست بعد بخوانید...
🌐 https://eitaa.com/doranejadid
🌐 https://t.me/doranejadid
|
🔹 منطق دولت مدرن #دست_پنهان_جغرافیا را بهگونهای در طراحی حدّ فاصل #دولت_ملتها و تعیین #مرز بهکار گرفته است که برخی مناطق نمیتوانند مشتری خوب و مناسبی برای جهان توسعه باشند! آنها نامشتری توسعه هستند و این امر یکی از عجایب روزگار است.
🔸 مثلا؛ درحالیکه #ایالات_متحده برای بذل #دموکراسی به مردم #عراق از انواع مختلف تسلیحات نظامی استفاده کرد، حاضر به پذیرفتن برگزاری #رفراندوم و رایگیری همگانی در سرتاسر خاک #فلسطین با حضور همهی مذاهب و اقوام و گرایشهای سیاسی نیست! مثال دیگر؛ #افغانستان است که در تاریخ مدرن همواره میزبان انواع مختلف چالش و بحران بوده است.
🔹 برخلاف بیان رایج و قول مشهور که #امنیت را زیرساخت توسعه میداند، این رابطه میتواند برعکس باشد. اساسا ما در مواجهه با امنیت، با یک مفهوم بسیط و الگوی یکسان و ثابت طرف نیستیم. تفاوت #امنیت_وجودی و #امنیت_کالایی میتواند تمایزات امنیت را توضیح دهد. امنیت برای معماران دنیای مدرن، کالایی است که از طریق فروش آن، زمینه را برای تمنای توسعه فراهم میکنند. چنین امنیتی، امنیت کالایی است. ملتی که امنیت کالایی را خریده، ناخواسته به میزبان بحرانهای کشور فروشنده تبدیل میشود. در این تبادل، کشور فروشنده به امنیت وجودی دست پیدا میکند.
🔸 وجود چندین نقطهی ناامن در برخی مناطق، شکلدادن به #منازعات_مرزی را ممکن میگرداند. این مطلب یکی از لوازم #مسابقات_جغرافیایی است. #ناامنی، شرایط لازم برای فروش توسعه در لوای امنیت کالایی است. توسعه، پیوست امنیت کالایی است. وجود مناطق ناامن، که نامشتری مدرنیته محسوب میشوند، نهتنها بازار مناسبی را برای فروش این کالای گران فراهم میکند، بلکه شرایط خیزش رقیبان را نیز مهار مینماید. افغانستان در شرق سرزمین میانه و فلسطین در غرب این سرزمین، نامشتریهای توسعهی مدرن هستند.
🔹 ارتش ایالات متحده، بخشی از بازار بزرگ این کشور است. 800 پایگاه نظامی امریکا در جهان، شعبههای این مارکتینگ عظیم برای فروش امنیت کالایی به #جریان_سازش در جهان هستند. #سرزمین_میانه در قلب این بازار بزرگ تعریف شده است. آرایش نیروهای نظامی امریکا بر این مطلب صحه میگذارد. با این منطق، ضمن ایجاد محیط مناسب برای دوشیدن کشورکهای نفتخیز حاشیه #خلیج_فارس، ارتش امریکا از خیزش #ایران، #روسیه و #چین نیز مراقبت میکند. با آمدن #ترامپ قرار است که یک بیزینسمن بالای سر این آرایش تکیه بزند.
#روایت_ایران
#عصر_جدید
🌐 https://eitaa.com/doranejadid
🌐 https://t.me/doranejadid
دقایقی پیرامون دوران جدید عالم
| چگونه به شکل ایرانی که امروز هستیم، درآمدیم؟ پاسخ به این پرسش که یکی از محورهای #روایت_ایران است،
|
🔸 #قرن_هجدهم، قرن تبدیل مجمعالجزایر #بریتانیا به امپراتوری فراقارهای بود. تصرف و تسخیر #هند، فتحالفتوح آنگلاساکسونهای جزیرهای به حساب میآمد. ثروت عظیمی که قلعهی نفوذناپذیر هند توانسته بود قرنها در آغوش بکشد، به دست گرگهایی افتاد که از جزیرهای دورافتاده در مغربزمین، از راه #اقیانوس به سراغش آمده بودند. تاریخی که به زبان #سانسکریت نوشته شده بود، ورق خورد و بهتدریج مجبور شد که با مردمان انگلیسی #همسرنوشت شود. این همسرنوشی همچنان علیرغم تغییرات عظیمی که پیش آمده است، تا حدودی پابرجاست.
🔹 فتح هند برای انگلستان، آنچنان که گمان میرود، بیدرد سر نبود. ضربالمثلی جهانی میگوید: «هر که بامش بیش، برفش بیشتر». برف بیشتری که بر پشت بام ملکهی بریتانیا با تصرف هند مینشست، مخاطراتی بههمراه داشت. #انگلستان با این اقدام با آسیب بزرگ دست به گریبان میشد که اگر از آن غفلت میورزید، میتوانست هیبت امپراتوریاش را به کام مرگ فرو ببرد: راههای مواصلاتی طولانی از #لندن تا #دهلی!
🔸 تردد در این مسیر بسیار دور و دراز و پرخطر، بهمعنای درکمینبودن تهدید و حادثه در هر لحظه از لحظات بود. شاید این سنگینی را کسی بهتر از صاحب این امپراتوری لمس نمیکرد. ضربان قلب ملکه، مدام با این گمانه به تلاطم میافتاد که مبادا رقیبی از راه برسد و این مسیر را قطع نماید! #ناپلئون همان رقیبی بود که با حمله به #مصر در سال 1798میلادی، این کابوس را به حقیقت تبدیل کرد.
🔹 ناپلئون به رویای انگلیسی حمله برد. او اعلام کرد که میخواهد از #قاهره عازم #بابل در #بینالنهرین شده و با گذر از #ایران، راهی #هند گردد تا جواهر شرق را از سینهی ملکه بیرون کشیده و بر تاج خود نهد. اگرچه مجنون #فرانسه از رسیدن به این مقصد باز ماند، اما توانست تزار دیوانهی روس را در سودای خود شریک کرده و او را تحریک نماید که از راه شرق و از کرانههای #دریای_مازندران و از گردنههای #هرات، راهی به هندوستان باز کند و خود را به آبهای گرم #اقیانوس_هند برساند.
🔸 بدینترتیب #رقابت بر سر هند، به مسابقهی جغرافیایی دامنهداری تبدیل شد؛ زمینه را برای #بازی_بزرگ فراهم ساخت و سرنوشت دهها ملت را به اسباب رقابت خود تبدیل کرد. بازی بزرگ، یکی از پندآموزترین #مسابقات_جغرافیایی تاریخ جهان است که به رقابت سیاسی، معنای کاملا جدیدی بخشید و ظرفیت بازی قدرت را افزونتر ساخت. از آن زمان تا به اکنون هر پادشاه و حاکمی که از این مقیاس بازی غافل بوده است، نهتنها تاج و تخت خود را بر باد داده، بلکه ملت خود را نیز به دست گرگهای سیریناپذیر #آنگلاساکسون سپرده است.
#روایت_ایران
#عصر_جدید
🌐 https://eitaa.com/doranejadid
🌐 https://t.me/doranejadid
|
🔸 از زمانی که کابوس ملکه بهدست #ناپلئون تاویل شد، سیاست امپراتوری #بریتانیا نیز متناسب با احتمالاتی که راه مواصلاتی لندن به دهلی را تهدید میکردند، تحول یافت. پشتیبانی از حکومتهای محلی #غرب_آسیا در صدر اقدامات جدید سیاستمداران #آنگلاساکسون قرار گرفت؛ بدینترتیب ملکهی #انگلیس دست به معماری خاصی در این منطقه زد تا منطقهی حائل زمینی را قریب به چند هزار کیلومتر، پیرامون #هند بچیند. کار این کمربند، ممانعت از دستیابی #روسیه (و بعدها #فرانسه) به مرزهای آبی و خاکی هند بود.
🔹 حکومتهای بومی غرب آسیا، بهدلیل جاماندن از کاروان #ترقی، حکومتهای رو به زوالی بودند. کمترین دخالت خارجی میتوانست این کالاهای گرانقیمت را به طعمهای برای قدرتهای نوظهور #اروپای_غربی تبدیل نماید. یکی از این حکومتهای بومی، سلسلهی جدیدالتاسیس #قاجار در ایران بود.
🔸 روسیه بهدلیل نزدیکتربودن به هند، مهمترین رقیب #انگلیس در آسیا محسوب میشد. روسیه ماهیتا کشوری آسیایی بود. لشگر روس میتوانست با پشتسرگذاشتن #فلات_ایران، بخشهایی از هند را تصرف کند. روسیه، نخستین کشور #غربزده آسیا بود. #پطر_کبیر بهتبع تقلید از اروپای غربی به درجاتی از ترقی دست یافته و خود را در مضانّ قدرت جهانی قرار داده بود. این امر برای ملکهی امپراتوری فراقارهای بریتانیا سنگین میآمد.
🔹 باری به هر طریق، نطفهی #بازی_بزرگ در #مسابقات_جغرافیایی میان روسیه و انگلیس بسته شد؛ یکی برای رسیدن به هند و دیگری برای حفظ هند. زمین و محیط این مسابقهی امنیتی، با تبدیل حکومتها و ملتهای محلی به مهرههای بازی، چیده شد و پیش رفت.
🔸 #جورج_کرزن در اینباره میگوید: ترکستان، #افغانستان، ماورای #قفقاز، ایران و ...؛ برای بسیاری این نامها فقط یک افق دور را تداعی میکنند. اما اعتراف میکنم که از نظر من، اینها نامهای مهرههای شطرنجی هستند در دست کسانی که بناست با آنها بر سر فرمانروایی دنیا بازی کنند.
🔹 صراحت بیان ملکه #ویکتوریا حتی بیش از جورج کرزن بود. او حتی پشت صحنهی این بازی را نیز برملا کرد و گفت: مساله این است که در این بازی، روسیه آقای دنیا شود یا بریتانیا؟!
#روایت_ایران
#عصر_جدید
🌐 https://eitaa.com/doranejadid
🌐 https://t.me/doranejadid
|
🟥 در صدر فهرست نخستین اقوامی که #کشتی ساخته و دل به دریا زدهاند، نام مردمان #فنیقیه یا #کنعان قرار دارد. آنها ستارهی قطبی را شناختند و توانستند با تمسک به جهتیابی در شب، عازم سرزمینهای دورتری در سواحل مدیترانه شوند. شاید کسی گمان نمیکرد که روزی از امتداد تجربهی این مردمان، بزرگترین #مسابقات_جغرافیایی اقیانوسپایه در تاریخ بشر شکل بگیرد و چهرهی تاریخ را عوض کند.
شرح بیشتر در این رابطه را در پست بعدی بخوانید...
🌐 https://eitaa.com/doranejadid
🌐 https://t.me/doranejadid
دقایقی پیرامون دوران جدید عالم
| 🟥 در پست بعدی به این مساله میپردازیم که چگونه ترکان عثمانی با فتح قسطنطنیه، به تولد #تمدن_مدرن ک
|
🔸«عصر مدرن نخستین»📎 (Early Modern Period) 📎 بخشی از تاریخ دوران مدرن است که سمتوسوی حرکت تاریخ با ظهور آن، تغییرات اساسی پیدا کرد. اگرچه در نزد مورخان، تاریخ دقیقی برای شروع این دوره ثبت نشده است، بااینوجود از تصرف #قسطنطنیه توسط مسلمانان بهعنوان یکی از حوادث مهمی یاد میشود که در شکلدادن به #عصر_مدرن_نخستین جایگاه ویژهای داشت. این حادثه، طلیعهی مهمی برای آغاز #مدرنیته بود.
🔹با سقوط پایتخت امپراتوری #بیزانس در سال ۱۴۵۳میلادی، نقطهی پایانی بر #قرون_وسطی گذاشته شد. سلطنت اسلامی و #امپراتوری_عثمانی -خواسته یا ناخواسته- به پارهشدن زنجیر استیلای کلیسا کمک کرد و با ایجاد #خلاء_قدرت در یک جغرافیای استراتژیک، تسهیلگر ظهور تمدن جدیدی شد که گمان نمیکرد با تولدش، تمدن اسلامی را در مسیر زوال قرار دهد. به نظر میرسد که این درس #ژئوپلیتیکی، حتی علیرغم گذشت 600 سال، امروز نیز به سمع و نظر بسیاری از حاکمان مسلمان نرسیده است.
🔸طلیعهی «عصر مدرن نخستین»، همچنین مصادف و مقارن بود با آغاز #مسابقات_جغرافیایی دامنهدار قدرتهای نوظهور در #جنوب_غرب_اروپا، در بستر #اقیانوس، برای کشف راههای جدید جهت رسیدن به مشرقزمین و احتمالا تصرف سرزمینهای ناشناخته در طول مسیر. از این واقعه تحتعنوان #عصر_اکتشاف یا #عصر_کاوش (Age of Discovery) یاد میشود.
🔹عصر اکتشاف و تحول در #دریانوردی بیشتر با سفر #کریستف_کلمب در سال 1492 میلادی شهرت یافته است. در ادامه، #واسکو_دوگاما، سفر دریایی ماجراجویانهای را برای رسیدن به #هند پشت سر گذاشت و در سال 1498میلادی در سواحل #هند لنگر انداخت. ورود دوگاما به هند را بیشک باید نقطهی آغاز #زوال_تمدن_اسلامی دانست. نخستین چهرههای خشن #تروریسم_دولتی عصر مدرن نیز در این سفر برای نخستینبار ثبت شد.
🔸شاید اگر کسی آن روز شوم، با مشاهدهی خشونتها و جنایتهای واسکو دوگاما متوجه میشد که این مسافر وحشی حامل چه سرنوشت تلخی برای ملتهای مسلمان در جغرافیای اسلامی است، از هیچ #مقاومت و دفاعی دریغ نمیکرد و سمت دیگر صورتش را برای نواختن سیلی #سازش، در اختیار این سرباز پرتغالی قرار نمیداد.
🔹شاید اگر آن روز این درس به خوبی آموخته میشد که #هزینه_سازش بیشتر از #هزینه_مقاومت است، امروز برای مواجهه با فرزندان واسکو دوگاما نیازمند کالبدشکافی تاریخ 600سالهی استیلای_غرب نبودیم. شاید اگر.... و صدها شاید اگر دیگر از غفلتهایی سربرمیآورند که مواضعشان در فرصت مناسب و با دقت و عمق کافی فهمیده نشدهاند.
🚩 منابعی برای مطالعهی بیشتر
1. What is Early Modern History?
2. War made new: Technology, warfare, and the course of history, 1500 to today
3. The Birth of the Modern World, 1780 - 1914
4. The Dialogue of Civilizations in the Birth of Modern Science
5. The Gunpowder Age: China, Military Innovation, and the Rise of the West in World History
🌐 https://eitaa.com/doranejadid
🌐 https://t.me/doranejadid