🔳 پاسخ به پرسش یکی از دانشجویان عزیز دانشگاه امام صادق (علیه السلام) 🔳 ❓❔❓❔❓یک سؤالی داشتم مبنی بر اینکه آیا میان جعل اعتباری و تنزیلی تفاوتی هست؟ اگر هست این تفاوت در چیست؟ اجمالاً گفته شده است که جعل اعتباری "تحقیق موضوع الأثر" است و جعل تنزیلی "جعل الاثر بلسان تنزیل" است. 📚 پاسخ: جعل دو گونه است: #جعل_تکوینی (حقیقی)، و #جعل_غیر_تکوینی (اعتباری). #اعتبار -که مراد ما همان مُعتبَر و قانون است- یعنی آن چه در عالَم خارج نه عینیّت خارجی دارد و نه حتی منشأِ انتزاعی در خارج دارد؛ تمام بایدها و نباید‌های قانونی -چه عُرفی و چه شرعی- اعتباری‌اند. در عالَمِ قانون‌گذاریِ شرعی و عرفی آن‌ چیزی که مرتبط با عالَم حقایق است مصالح و مفاسد واقعی اشیاء و افعال است که قانون‌گذار نیز بر اساس همان ملاک‌ها در قالب بایدها و نبایدها و قوانین جعل و وضع می‌کند. 🔷️🔹️🔹️ اما در عالَم تشریعات و قانون‌گذاری گاه جعل اعتباری در مقابل تنزیلی قرار می‌گیرد که هر دو -چنانچه ذکر شد- غیر تکوینی‌اند: 🔹️ ۱- قانون‌گذار در جعلِ غیرِ تکوینیِ اعتباری قانونی را بدون لسان تنزیل و مستقیماً با نگاه به مصالح و مفاسد واقعی جعل و تشریع می‌کند، مانند وجوب صلات و حرمت شرب خمر و زوجیّت و ملکیّت و اعتبار مرکّب اعتباری صلات، که موضوع ترتّب اثر محسوب می‌شود. 📌 از این رو، گفته شده است جعل اعتباری یعنی ایجاد موضوع برای آثار واقعی؛ مثلاً تشریع وجوب یعنی ایجاد موضوع برای آثار و مصالح واقعی. 🔹️ ۲- قانون‌گذار در جعلِ غیرِ تکوینیِ تنزیلی امری را تنزیل بر دیگری می‌کند، مانند قراردادن ظنّ به منزله‌ی قطع و قراردادن طواف به منزله‌ی صلات‌، که شارع -در واقع- اثر را به لسانِ تنزیل بر مُنزَّل جعل و مترتّب می‌کند؛ در هر حال، تنزیل برای ترتّب اثر است. ✴️@fegh_osoul_rafiee

تبریک و آرزوی موفقیّت روزافزون برای دوستان عزیز و گرامی بنده‌ی حقیر که در المپیاد رشته‌ی حقوق حائز رتبه‌های برتر شدند: 🔹️آقای محمد مهدی عامری 🔹️آقای محمد جواد پولادین 🔹️آقای علی اکبری‌مقدم 🔹️آقای ابوالفضل صوفی ✴️@fegh_osoul_rafiee

🔳 پرسش دوست عزیز و گرامی آقای مهدی صالحی از دانشجویان دانشگاه رضوی 🔳 ❓❔❓❔❓ "قصد امر" را نمی‌توان در متعلّق امر شرط کرد یعنی چه؟ اگر می‌شد چه اثری داشت؟ "قصد وجه" یعنی چه؟ "قصد امر" یعنی چه؟ 📚 پاسخ: 🔶️🔸️🔸️ شروط و قیودی که در یک واجب می‌تواند در نظر گرفته شود دو گونه است: 🔸️ قیود اولیه: قیودی که -با قطع نظر از این که شارع به آن واجب امر کرده یا نکرده- قابل تصوّر است و آن واجب می‌تواند مشروط و مقید به آن یا غیر مشروط به آن تصور شود، مانند طهارت و ستر و استقبال که قبل از این که امر شارع به آن تعلق بگیرد قابل تصور است. 🔸️ قیود ثانویه: قیودی که تنها با توجه به این که آن واجب مامورٌبهِ مولاست قابل تصوّر است، مانند #قصد_امر و #قصد_وجه که تا امر به صلات تعلّق گیرد قصد امر بی‌معنا و محال است. 🔷️🔹️🔹️ صدور حکم از ناحیه‌ی مولا مراحلی دارد: 🔹️ اول: شارع واجب را با تمام اجزاء و شروطش تصور می‌کند. 🔹️ دوم: به همان واجب (با اجراء و شروطش) امر می‌کند. ✅ بنا بر این، قیود اولیه قبل از صدورِ امرِ شارع می‌تواند در لحاظِ شارع به عنوان قید و شرط واجب در نظر گرفته شود، اما قیود ثانویه قبل از امر شارع نمی‌تواند به عنوان شرط و قید در نظر گرفته شود، پس شارع نمی‌تواند در مقام اِصدارِ امر، #قصد_امر را نیز از شروط و قیود آن قرار دهد، زیرا قبل از امر اگر بخواهد آن واجب را تصور کند هنوز امر نکرده تا قصد همان امر را به عنوان شرط لحاظ کند. 🔸️ اگر مانند آن چه گفته شود کسی اخذ قصد امر و قصد وجه را قبل از امر در متعلَّق امر مُحال بدانیم در صورت شکّ در شرطیّتِ قصد امر و قصد وجه نمی‌توان به اطلاق دلیل (أقم الصلاة) تمسّک کرد، زیرا اطلاقی ندارد. (زیرا اطلاق یعنی عدم تقیید، و اطلاق و تقیید عدم و ملکه است؛ وقتی تقیید ممکن نیست اطلاق هم ممکن نخواهد بود) 🔸️ و اگر معتقد به امکان باشیم اطلاق به دلیل برای حکم به عدم شرطیّت شروط ثانویه ممکن است. ✴️@fegh_osoul_raafiee

دوستان بزرگوار! لازم به یادآوری است زندگی طلبه‌ی امروزی اقتضائاتی امروزی نیز دارد؛ آنچه از زندگی عالِمان و بزرگان دین باید بیاموزیم #صبر و #بردباری در مشکلات و سختی‌ها و نداری‌ها، و #پاکی از آلودگی‌های تجمّل و آرزوهای مادّی دور و دراز، و #تلاش و #پشتکار و دوری از سُستی در مسیر علم و تقواست... راه دین و دین‌داری و دین‌مداری ادامه دارد... هیچ چیز منتظر ما نمی‌ماند، مخصوصاً زمان... ✴️@fegh_osoul_rafiee

مرحوم علامه‌ی بزرگوار حسن‌زاده‌ی آملی (رضوان الله علیه) از قول استادشان مرحوم آیت الله شیخ محمد تقی آملی (رضوان الله علیه) نقل می‌فرمودند که ایشان می‌فرمود: "آقا! درس‌خواندن و به جایی رسیدن بایستی با جان‌ْکَندَن همراه باشد، با تنبلی نمی‌توان به جایی رسید." (در محضر استاد؛ ص۹۷) ✴️@fegh_osoul_rafiee

طلّاب و دانشجویان عزیز دانشگاه رضوی! فرصت خوبی است برای ورود به وادی تدریس، اگر چه نظارت مباحثات، تدریس نمی‌شود؛ اما فرصت مناسبی است.

🔳 پاسخ به پرسش دوست عزیز و گرامی آقای عدالت‌نیا 🔳 ❓❔❓❔❓علمای متقدّم طبق چه مبنایی #قصد_وجه و نیّت وجه را شرط عمل می‌دانستند؟ 📚 پاسخ: همان طوری که در بحث رسائل خدمت رفقا عرض کردم مباحث "اطاعت و عصیان" و "ثواب و عقاب" به خودیِ خود مبحثی کلامی است؛ بنا بر این، یکی از مباحث علم کلام و متکلّمان است. مرحوم سید جواد عاملی در مفتاح الکرامة (ج٢، ص٣٢٠) می‌نویسد: "فی الکتب الكلامية أن مذهب العدلية أنه يشترط في استحقاق الثواب على واجب أن يوقع لوجوبه أو وجه وجوبه و كذا المندوب." و مرحوم علامه نیز در کشف المراد (ص٢٦٣) خود می‌نویسد: "و اعلم أنه یشترط في استحقاق الفاعل للمدح و الثواب إيقاع الواجب لوجوبه أو لوجه وجوبه، و كذا المندوب يفعله لندْبه أو لوجه ندْبه، و كذا في ترك القبيح يتركه لكونه ترك القبيح أو لوجه ذلك و الإخلال بالقببح لكونه إخلالاً بالقبيح؛ فإنه لو فعل الواجب أو المندوب لا لما ذكرناه لم يستحقّ مدْحاً و لا ثواباً عليهما، و كذا لو ترك القبيح لغرض آخر من لذّة أو غيرها لم يستحقّ المدح و الثواب." آنان ظاهراً معتقد بودند بدون #قصد_وجه امتثال و اطاعت تحقّق پیدا نمی‌کند و شخص، مستحِقّ ثواب نیست. ✴️@fegh_osoul_rafiee

#محقق_خویی #مصباح_الفقاهة #كتاب_البيع #چکیده‌ی_مباحث 📖 ۱٣- عمل الحرّ و جواز وقوعه ثمناً في البيع (قسمت اول): ✅ مرحوم #محقق_خویی ابتدا در توضیح فرمایشات #شیخ_انصاری می‌فرماید: 🔷️🔹️🔸️ #عمل_حرّ دو حالت دارد: 🔹️ ۱- حالت اوّل: عمل حرّی که مورد معاوضه و معامله قرار گرفته باشد، مانند کتابت یا خیاطت یا بنایت یا نجارتی که در قالب معامله‌ای مانند اجاره مورد معامله قرار گرفته است. ⬅️ در نتیجه، #عمل_حرّ در این حالت #مالیّت دارد. 📌 در این حالت، چنین عمل حرّی بی‌شکّ می‌تواند در بیع نیز به عنوان ثمن قرار گیرد، زیرا چنین عمل حرّی -که لباس اعتبار مُعاملی پوشیده است- هم مال است و هم مملوکِ عامِل است؛ یعنی مانند پولِ در جیب و خانه و باغِ آن شخص، جزء اموالِ فعلیِّ اوست؛ البته این نکته آثار و احکام فقهی فراوانی نیز دارد. 🔹️ ۲- حالت دوّم: عمل حرّ بدون آن که مورد معامله‌ای قرار گرفته باشد؛ یعنی عمل حرِّ عُریانی که نه انجام شده است و نه در چارچوب معامله‌ای مورد اعتبار مُعاملی قرار گرفته است. ⬅️ در نتیجه، #عمل_حرّ در این حالت #مالیّت ندارد. 📌 در این حالت، اگر -مانند #شیخ_انصاری- مالیّت را در ثمن و مثمن شرط بدانیم چنین عمل حرّی نمی‌تواند به عنوان ثمن در بیع قرار گیرد. و اگر مالیّت را در ثمن و مثمن شرط ندانیم روشن است که غیر اموال نیز می‌تواند ثمن در بیع قرار گیرد. شاهد بر این که عمل حرّی که مورد معامله قرار نگرفته باشد مال نیست این است که شخص حرّ با توجه به اعمالی که توانایی آن را دارد اما مورد معامله قرار نگرفته است مستطیع حجّ نمی‌شود، و در صورتی که کسی او را حبس کند (گروگان‌گیری کند) ضامن اعمال و توانایی‌های او نیست. تا این‌جا مرحوم #محقق_خویی کلام مرحوم #شیخ_انصاری را تبیین کردند. ادامه دارد... ✴️@fegh_osoul_rafiee

#محقق_خویی #مصباح_الفقاهة #كتاب_البيع #چکیده‌ی_مباحث 📖 ۱٣- عمل الحرّ و جواز وقوعه ثمناً في البيع (قسمت دوّم): ✅ مرحوم #محقق_خویی -بعد از توضیح فرمایشات #شیخ_انصاری- در تبیین نظریه‌ی خود چند نکته را بیان می‌فرماید: 🔷️🔹️ ۱- نکته‌ی اول: صدق مفهوم #مال نه متوقّف بر این است که شیء مورد معامله قرار گرفته باشد، و نه منوط به آن است که عنوان #ملْک بر آن صدق کند؛ زیرا #مالیّت یک شیء تنها بستگی به آن دارد که آن شیء مورد رغبتِ عقلائیِ عقلاء باشد و عقلاء حاضر باشند در برابرِ آن شیء باارزشی بپردازند. 🔷️🔹️ ۲- نکته‌ی دوم: نسبت بین املاک و اموال، عموم و خصوص من وجه است؛ گاه شیءى مال است و ملک نیست، مانند مباحات اصلیّه، مانند ماهی درون آب که ملک کسی نیست، اما مالیّت دارد. و گاه شیءى ملک است و مال نیست، مانند یک دانه‌ گندم از کیسه‌ی گندمِ علی. 📌 از این رو، #عمل_حرّ قبل از آن که موردِ معامله قرار گیرد اگر چه از مهم‌ّترینِ اموال است، اما مملوکِ اعتباریِ عامِل نبوده، بلکه تنها مملوکِ ذاتی (غیر اعتباری) و اوّلیِ اوست. (توضیح اقسام ملکیّت در نوشته‌ی شماره‌ی ۳ #چکیده‌ی_مباحث تبیین شد) 📌البته قرار‌گرفتنِ املاکِ ذاتی و اوّلی به عنوان عوض (در بیع) یا معوَّض (در اجاره) اشکالی ندارد؛ زیرا اگر چه بیع و معاملات، اموری اعتباری‌اند و #تبدیل در ماهیّت #بیع، تبدیل اعتباری است، اما شیء با اضافه‌ی ذاتی (غیر اعتباری) و اوّلی نیز می‌تواند در قالب بیع، تبدیل شود، زیرا همین که در قالبِ بیع قرار گیرد اضافه‌ی اعتباری و معاملی پیدا می‌کند و برای تبدیل اعتباری قابلیّت پیدا می‌کند. ادامه دارد... ✴️@fegh_osoul_rafiee

✅ نوشته‌ی شماره‌ی ۳ از سلسله نوشته‌جات #چکیده‌ی_مباحث... 📖 جهت مطالعه‌ی دوباره

✅ تفاوت تحقیق اصیلِ حوزوی با پژوهش‌ها و مقاله‌نویسی‌های رزومه‌پُرکن در سخنان حکیمانه‌ی آیت الله جوادی آملی (دام ظله) ✴️@fegh_osoul_rafiee

دوستان عزیز! ✅ فهم دقیق و عمیق کتاب #مکاسب مرحوم #شیخ_انصاری نیاز به چند چیز دارد: 🔷️🔸️ ۱- تمرکز جدّی و همه‌جانبه بر متن کتاب مکاسب 🔷️🔸️ ۲- آشنایی با اضلاع روش فقه شیخ #روش_فقه_شیخ 🔷️🔸️ ۳- آشنایی با یک حاشیه‌ی مختصر #حاشیة_المكاسب 🔷️🔸️ ۴- آشنایی با یک حاشیه و شرح مفصّل #مصباح_الفقاهة ✴️@fegh_osoul_rafiee